ارمنستان خواستار عادیسازی مناسبات خود با ترکیه شد
۱۴۰۰ شهریور ۱۷, چهارشنبه
نخستوزیر ارمنستان در نشست کابینه دولت در ایروان گفت ارمنستان آماده گفتوگو درباره عادیسازی روابط خود با ترکیه است. ارمنستان و ترکیه هرگز روابط دیپلماتیک برقرار نکردهاند و مرز مشترک آنها از دهه ۹۰ بسته شده است.
تبلیغات
نیکول پاشینیان، نخستوزیر ارمنستان در واکنش به اظهارات رجب طیب اردوغان، رئیسجمهور ترکیه در ارتباط با گشودن مرزهایش به روی ارمنستان گفت که این کشور حاضر است روابط خود با ترکیه را عادی کند.
پاشینیان روز چهارشنبه ۱۷ شهریور (۸ سپتامبر) بر اهمیت گشایش خطوط حمل و نقل منطقهای تأکید کرد و افزود این امر میتواند ارمنستان را به چهارراهی در منطقه تبدیل کند و غرب و شرق و شمال و جنوب را به هم متصل کند.
رابطه ارمنستان با ترکیه به دلیل "کشتار ارمنیها در دوران جنگ جهانی اول در امپراتوری عثمانی" تیره شده است. مقامات ارمنستان اصرار دارند که این کشتار به عنوان "نسلکشی" به رسمیت شناخته شود و در عوض مقامات ترکیه بارها گفتهاند که این یک موضوع تاریخی است و توصیه کردهاند که این موضوع با تاسیس یک "کمسیون مشترک از محققان" و همچنین "گشودن آرشیوهای دو کشور به روی تاریخدانان" بررسی شود.
پس از جنگ ۴۴ روزه قرهباغ و خروج نیروهای ارمنستان از خاک آذربایجان مناقشه قرهباغ رسما خاتمهیافته اعلام شد و زمینه برای عادیسازی مناسبات ارمنستان با ترکیه فراهم شد.
در اواخر سال ۲۰۲۰ اردوغان پس از انعقاد آتشبس میان ایروان و باکو بلافاصله به آذربایجان، ارمنستان، گرجستان، روسیه و ایران پیشنهاد کرد، سازوکاری برای همکاری منطقهای ایجاد شود.
اردوغان ماه گذشته نیز اعلام کرد اگر ایروان آمادگی خود را برای حرکت در مسیر عادیسازی روابط با ترکیه اعلام کند آنکارا نیز مایل است در این مسیر گام بردارد.
پاشینیان روز چهارشنبه ۱۷ شهریور در نشست کابینه دولت خود گفت اظهارات اردوغان، رئیس جمهور ترکیه "فرصتی برای گفتوگو در زمینه حل و فصل روابط" است.
در سال ۲۰۰۹ ارمنستان و ترکیه توافقنامهای را برای عادیسازی مناسبات خود امضا کردند که منجر به باز شدن مرز مشترک آنها میشد.
اما پارلمان ارمنستان هرگز این توافقنامه را تصویب نکرد و در سال ۲۰۱۸ به این روند پایان داد.
افتتاح و گشوده شدن راههای ارتباطی و ترانزیتی میتواند فرصتهای جدیدی را برای کشورهای منطقه بوجود آورد. در این صورت ایران با خط ریلی و جادهای به ایروان، باکو و مسکو متصل میشود و ارمنستان نیز از انزوا بیرون خواهد آمد. ترکیه نیز مسیر مستقیمی به دریای خزر و آسیای میانه پیدا خواهد کرد.
بازشدن کریدور نخجوان به آذربایجان از خاک ارمنستان یکی از بندهای ده گانه قرارداد آتشبس صلح قرهباغ بوده است.
قفقاز؛ سرزمین زخمهای قدیمی
در حالیکه جامعه جهانی نگران تشدید درگیری نظامی میان آذربایجان و ارمنستان بر سر منطقه قرهباغ است، هر دو کشور در پی یارگیریهای بینالمللی هستند. به گفته ناظران این مناقشه تنها راهحلی سیاسی دارد.
عکس: picture-alliance/dpa/A. Yesayants
منطقه ناگورنو قرهباغ
بر اساس حقوق بینالملل منطقه قرهباغ متعلق به جمهوری آذربایجان است. اما ارمنیها بر این باورند که در دوران استالین این منطقه ارمنینشین به"ناحق" به آذربایجان داده شده است. پس از نخستین جنگ در سال ۱۹۹۰ و بهرغم آتشبس در سال ۱۹۹۴، درگیریهای پراکنده میان ارتش آذربایجان و نیروهای نظامی و شبهنظامی ارمنی در نواحی مرزی به دفعات رخ داده است.
مذاکرات بینتیجه
الهام علیاف (راست) رئیس جمهور آذربایجان و نیکولا پاشینیان (چپ) رئیس جمهور ارمنستان در کنفرانس امنیتی مونیخ در سال ۲۰۲۰
عکس: DW/G. Gontscharenko
درگیری نظامی میان آذربایجان و ارمنستان
سربازان آذربایجان در منطقه مرزی قرهباغ با خمپاره مواضع ارتش ارمنستان را هدف قراردادهاند. تا کنون دهها نفر کشته و مجروح شدهاند.
ارمنستان با اعلام وضعیت جنگی دست به سربازگیری زده و نیروهای ذخیره خود را فعال کرده است. آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد از روسای جمهوری دو کشور متخاصم خواسته که هر چه زودتر به درگیرهای نظامی پایان دهند. راهحل سازمان ملل برپایی مذاکرات صلح و اعزام ناظران سازمان امنیت و همکاری اروپا به منطقه است. اتحادیه اروپا نیز خواهان برقرار آتشبس فوری شده است.
عکس: Karen Minasyan/AFP/Getty Images
افزایش احساسات ملیگرایی
تجمع مردم در باکو؛ بسیاری در آذربایجان خواهان الحاق قرهباغ به این کشور هستند و حضور نیروهای ارمنی در این منطقه را "اشغال" بخشی از سرزمین خود میدانند.
عکس: picture-alliance/dpa/Str
توپخانه آذربایجان
به گفته ناظران بینالمللی با توجه وضعیت موجود در منطقه و منافع متفاوت و بعضاً متناقض کشورهای درگیر، در این مناقشه طرفی به پیروزی نظامی دست نخواهد یافت و تنها باید در پی راهحلی سیاسی بود.
عکس: Defence Ministry of Azerbaijan/Reuters
جنگی ریشهدار
آمریکا و اتحادیه اروپا کشورهای ثالث را از مداخله مستقیم در این نزاع برحذر داشتهاند. اما ترکیه در سالهای گذشته دست به تجهیز ارتش آذربایجان زده است و نیروهای ارتش روسیه نیز در ارمنستان پایگاه دارند. روسیه حدود ۳۵۰۰ سرباز در منطقه گیومری و ایروان مستقر کرده است. نیروهای روسیه در ارمنستان مجهز به واحدهای تانک، پدافند موشکی و دهها هواپیمای جنگی هستند.
عکس: Karen Minasyan/AFP
انهدام تانک آذربایجان
وزارت دفاع ارمنستان با انتشار شماری عکس و ویدئو مدعی شد که برخی از تانکها و خودروهای زرهی آذربایجان را منهدم کرده است.
عکس: Armenian Defense Ministry/Reuters
خسارت مالی و جانی
اولینا هوهانیشیان، ۷۰ ساله، در دهکدهای در منطقه قرهباغ زندگی میکند. به گفته او جنگ برای ساکنان این منطقه جز ویرانی چیزی در پی ندارد. جمعیت منطقه قرهباغ حدود ۱۴۵ هزار نفر است که اکثراً ارمنی هستند.
عکس: Karen Minasyan/AFP/Getty Images
فرار از مناطق جنگی
نزاع بر سر منطقه قرهباغ ۳۰ سال است که ادامه دارد. آتشبس میان دو کشور در سال ۱۹۹۴ این امید را بوجود آورد که راهحلی سیاسی یافته شود، اما درگیریهای پراکنده در سالهای گذشته نشان داد که هیچیک از طرفین در پی حل بحران نیستند.
عکس: Hayk Baghdasaryan/Reuters
سربازگیری
هر دو کشور پس از آغاز نبردها دست به سربازگیری زدهاند. ارمنستان که دارای ارتش کوچکتری در مقایسه با آذربایجان است، از مردان خواسته است که داوطلبانه به ارتش این کشور بپیوندند.
عکس: Melik Baghdasaryan/Tass/dpa/picture alliance
نبرد در مناطق مرزی
آذربایجان بارها گفته است که صلح دائمی در گرو بازگرداندن منطقه قرهباغ به آذربایجان و پایان "اشغال" این منطقه توسط ارمنستان است. جنگ میان دو کشور در سال ۱۹۹۰ حدود ۳۰ هزار کشته بر جا گذاشت. در آن زمان نیز روسیه از ارمنستان طرفداری کرد. مذاکرات سرانجام در سال ۱۹۹۴ با توافقی بر سر آتشبس به پایان رسید، اما تنشها همچنان بر جا ماند.
مردان جوان در ایروان، آماده پیوستن به ارتش ارمنستان
مقامات ارمنستان گفتهاند که در صورت ادامه نبردها از روسیه کمک خواهند گرفت. سفیر ارمنستان در مسکو تاکید کرد که پایگاه روسیه در منطقه گیومری یکی از فاکتورهای تامین امنیت در قفقاز به شمار میآید. ماموریت سربازان روسی در ارمنستان تا سال ۲۰۴۴ در نظر گرفته شده است
عکس: Melik Baghdasaryan/Reuters
مقایسه میان دو کشور
ارمنستان: جمعیت؛ ۲ میلیون و ۹۵۸ هزار نفر/ مساحت ۲۹۷۴۰ کیلومتر مربع/ تولید ناخالص داخلی ۱۲ میلیارد دلار/ ارتش ۴۷ هزار نفر/ بودجه ارتش ۶۳۴ میلیون دلار
آذربایجان: جمعیت ۱۰ میلیون و ۲۳ هزار نفر/ ۸۶۶۰۰ کیلومتر مربع/ تولید ناخالص داخلی ۵/ ۳۷ میلیارد دلار/ ارتش ۲۱۶ هزار نفر/ بودجه ارتش ۲/ ۲ میلیارد دلار
دادهها از مرکز آمار آلمان
عکس: Ibrahim Hashimov/Sputnik/dpa/picture-alliance
طرفداری رئیس جمهور ترکیه از آذربایجان
رجب طیب اردوغان درباره درگیریهای اخیر گفت: «ترکیه به ایستادن در کنار برادران آذربایجانی با تمام امکانات خود ادامه میدهد. فقط با عقبنشینی فوری ارمنستان از مناطق اشغال شده آذربایجان است که منطقه روی صلح و ثبات را خواهد دید.»
عکس: Aziz Karimov/Reuters
استقبال از سربازان آذربایجان
تبادل آتش میان نیروهای دو کشور در روز یکشنبه ۲۷ سپتامبر آغاز شد. هر دو طرف دیگری را مسئول شروع جنگ میدانند. روسیه و ایران به عنوان همسایگان این کشورها پیشنهاد میانجیگری دادهاند.