در این مدرسه به‌زبان فارسی مرسوم در ایران تدریس خواهد شد و زبان و خط تاجیکی سیریلیک و همچنین زبان انگلیسی به عنوان زبان دوم به‌کار گرفته خواهد شد.

بنابه گفته میرزانبی خالقزاد، روزنامه نگار مقیم شهر دوشنبه، مدارس روسی و ترکی در تاجیکستان اکنون سال‌هاست فعالیت دارند. وی در گفت‌وگو با دویچه‌وله گفت، تابه‌حال بیم از نفوذ مذهبی ایران مانع آن شده بود که در تاجیکستان مدرسه ایرانی احداث گردد، ولی اکنون دولت تاجیکستان ایران را رسما به عنوان یکی از شرکای استراتژیک خود به حساب می آورد.

دویچه وله: اکنون ۱۷ سال است که از استقلال تاجیکستان گذشته، چرا تابه‌حال یک مدرسه ایرانی در تاجیکستان احداث نشده‌بود؟

میرزانبی: چون بین دو طرف چندان اعتمادی نبوده و شاید هم حکومت تاجیکستان تمایلی نداشته. مثلا مدرسه‌های ترکیه، مدارس روسی که از زمان شوروی باقی ماندند، زیادند. کم و بیش مدرسه‌های اروپائی نیز فعالیت دارند. ولی در مورد مدرسه ایرانی صحبت نشد و به این مسئله شاید توجه نکردند.

ولی گفته می شود که ترکیه برای مثال تابه‌حال ۷ مدرسه و دانشگاه در تاجیکستان دایر کرده که به‌زبان انگلیسی، ترکی و تاجیکی در آنجا تدریس می‌شود. ایران که فارسی زبان است چرا تابه‌حال در این خصوص اقدامی نکرده و آیا به‌نظر شما این مسئله سبب رشد و توسعه روابط فرهنگی دو کشور نمی‌شود؟

من فکر می کنم که تاجیکستان از این بیم دارد که مدرسه‌های اسلامی باز بشود و در آن‌جا مسئله مذهب طرح شود و شاید تبلیغات اسلامی پیش بیاید. اینها از این می ترسند که جوانان بیشتر به مدرسه‌های مذهبی روی آورند و به گروه‌های تروریستی بپیوندند.

پس چرا حالا موافقت کردند؟ آیا دولت تاجیکستان به جمهوری اسلامی ایران تا این حد نزدیک شده که اجازه بدهد مدرسه احداث شود؟

ظرف نیم سال اخیر طرح‌های مهم تاجیکستان را ایران بر دوش گرفته و ایران اجرای بسیاری از طرح‌های اقتصادی و صنعتی را عهده دار شده، و اخیرا امامعلی رحمان، رئیس جمهور تاجیکستان در پارلمان این کشور در پیامی که به مردم داده بود، از ایران به عنوان یکی از کشورهای شریک استراتژیک مهم تاجیکستان نام برد. پس ممکن است، همانطور که شما اشاره می کنید، اعتمادی هم بین دو کشور به‌وجود آمده باشد و اکنون دیگر تاجیکستان بیمی ندارد که مدارس ایرانی احداث شوند.

کلا در تاجیکستان بین مقامات دولتی و بین مردم در خصوص دولت ایران و مردم ایران چه فکر می کنند. آیا علاقمندند به ایران نزدیک شوند؟

بله خیلی زیاد دوست دارند. ولی ما اگر از دیدگاه حکومت تاجیکستان صحبت بکنیم، باید منافع سیاسی، اقتصادی تاجیکستان را در نظر بگیریم. تاجیکستان سیاست چند جانبه و چند قطبی را می‌خواهد در پیش بگیرد و از این رو می‌خواهد هم با ایران و هم با کشورهای دیگر مناسبات خوبی داشته باشد. این کشور سیاست درهای باز را در پیش گرفته و فرقی نمی‌کند که ایران باشد یا کشور دیگری، پیش از همه تاجیکستان به سود و منافع اقتصادی خود می‌اندیشد. ولی من فکر می‌کنم که توجه مردم تاجیسکتان به ایران که یک کشور هم‌زبان و هم‌فرهنگ هست، بیشتر است و به عنوان یک کشور هم دین، هم فرهنگ، ه‌مزبان و همچنین با تاریخ مشترک، ایران برتریت دارد به کشورهای دیگر که با تاجیکستان همکاری دارند.

خط سیریلیک تابه‌حال چه نقشی داشته؟ آیا به‌کار گیری خط سیریلیک دوران شوروی سابق در تاجیکستان و عدم تدریس رسم الخط فارسی که در ایران و افغانستان رایج است، موانعی را در راه همکاری‌های بیشتر میان دو کشور ایجاد کرده‌است؟

نه، اصلا هیچ مانعی را به‌وجود نیاورده و با آغاز همکاری‌های دیپلماتیک و مناسبات با ایران، تقریبا آثار زیادی از نویسندگان، عالمان تاجیکستان، اگر اشتباه نکنم ۸۰ درصد در ایران منتشر می‌شود. با حروف سیریلیک منتشر می‌شوند و به تاجیکستان برگردانده می شود. ‌یک هفته پیش هم در روزنامه‌های تاجیکستان بحثی آغاز شد، در خصوص بازگشت به رسم الخط فارسی به عنوان خط نیاکان این بحث خیلی تند و تیز شد. ولی در نشست خبری، عبدالجبار رحمانوف، وزیر آمورزش و پرورش تاجیکستان، تاکید کرد که ما هیچ‌وقت به رسم الخط فارسی برنمی‌گردیم.

چرا ؟

شاید از لحاظ سیاسی و مالی. شاید فکر بکنند که اگر به این رسم الخط برگردند باز مردم یک‌بار دیگر بی‌سواد بشوند. این مسئله باید مرحله به مرحله از آن سنخ‌های کوچک شروع شود و ادامه پیدا کند و شاید در ظرف ۱۰ تا ۱۵ سال آینده نتیجه بدهد، ولی این را باید حکومت تصمیم بگیرد که آیا مردم تاجیکستان به رسم الخط گذشته برگردند یا نه؟

مصاحبه گر: طاهر شیرمحمدی