در ایران در حالی حتی دفتر رهبری در دانشگاه‌ها مجوز ورود به ارایه مشاوره ازدواج و تشویق دانشجویان به ازدواج را دارد که متوسط سن ازدواج در کشور افزایش و میزان ازدواج همچنان کاهش نشان می‌دهد. اما موضوع به همین جا ختم نمی‌شود. افزایش طلاق در کشور که البته صحبت از آن دیگر موضوع تازه‌ای نیست ابعاد جدی‌ای دارد. به گفته یکی از مقامات ارشد شورای عالی انقلاب فرهنگی در صورت نبود هیچ برنامه‌ی مداخله برای کنترل و کاهش طلاق، "در سال ۴۰۱۴ به ازای هر ازدواج در کشور دو طلاق اتفاق خواهد افتاد."

این چیزی است که محمد اسحاقی، معاون برنامه‌ریزی شورای عالی انقلاب فرهنگی، در فروردین ماه امسال بیان کرد. او این آمار را ضمن اعلام خبر اجرای آزمایشی طرح کاهش طلاق در ۱۰ استان کشور ارایه داد.

اینکه آمارهای دولتی در ایران تا چه اندازه بازتاب‌دهنده‌ی واقعیت اجتماعی است همواره محل پرسش بوده است اما تلاش ایران خصوصا سازمان بهزیستی کشور که می‌خواهد امکانات الکترونیکی و اینترنتی را به مقابله با طلاق بکشاند موضوعی است که چند ماهی است در رسانه‌های داخلی بازتاب می‌یابد.

بیش‌تر بخوانید: چرا در یک رابطه ناسالم می‌مانیم؟

در آخرین مورد خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) روز جمعه (۲ دسامبر/ ۱۲ آذر) از راه‌اندازی سامانه "نرم افزار طلاق" در استان‌های دارای نرخ طلاق بالا خبر داد. این خبر البته چند روز پیش از آن نیز عینا در این خبرگزاری بازتاب یافته بود. این خبر در حالی دو بار عینا منتشر شده است که توضیح دقیقی در متن خبر درباره آن‌چه "نرم‌افزار طلاق" خوانده شده است نیامده است.

حبیب‌الله مسعودی فرید، معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور، در گفتگو با ایسنا درباره این "نرم افزار" صرفا گفته است که "تمام مداخلات و اقدامات مشاوره‌ای، روانشناختی، مددکاری و حقوقی انجام گرفته برای زوجین متقاضی طلاق در این سامانه با حفظ رازداری کامل ثبت می شود."

گرچه معاون امور اجتماعی بهزیستی از ۱۰ استانی که قرار است طرح در آن اجرا شود خبری نداده است اما ظاهرا این استان‌ها همان استان‌هایی هستند که پیش از آن اسحاقی درباره آن‌ها صحبت کرده بود. اسحاقی در فرودین ماه گفته بود که طرح کاهش طلاق قرار است در استان‌های تهران، البرز، خراسان رضوی، گیلان، قم، مازندران، کرمانشاه، مرکزی، اصفهان و فارس اجرا شود.

نرم‌افزار طلاق یا بانک اطلاعاتی؟

بنا بر اعلام معاون امور اجتماعی بهزیستی، سامانه "نرم افزار طلاق" هم‌اینک به صورت آزمایشی در استان خراسان رضوی راه‌اندازی شده است. او این طرح را کمکی به سیاست‌گذاری‌های حوزه طلاق در سطح استانی و ملی دانسته است.

اما آن‌چه از به کارگیری عبارت نرم‌افزار برداشت می‌شود تا چه میزان با واقعیت طرح بهزیستی هم‌خوانی دارد؟ پاسخ به این سوال روشن نیست. معاون امور اجتماعی بهزیستی توضیحی در این باره ارایه نکرده است. با مراجعه به سایت بهزیستی کل کشور یا سایت بهزیستی استان خراسان رضوی نیز کم‌تر اطلاعات قابل اتکایی در رابطه با این موضوع به دست می‌آید.

بیش‌تر بخوانید: از هر ۴۴ ازدواج در ایران ۱۰ مورد به طلاق منجر می‌شود

آنچه مشخص است آن است که نرم افزار طلاق یا آن‌چه به عنوان بانک اطلاعاتی متقاضیان طلاق نیز معرفی شده است، حاصل تفاهم‌نامه بین دادگستری و سازمان بهزیستی است. به گفته حبیب‌الله مسعودی فرید، این سامانه ابزار مناسبی برای مدیریت فرایند طلاق و منبعی برای پژوهش پیرامون این آسیب اجتماعی است.

قرار است از طریق این سامانه الکترونیک که هم‌اکنون به صورت آزمایشی در مشهد شکل گرفته، "تمام فرایند ثبت اطلاعات متقاضیان، ترسیم نمودارهای غربالگری، ارجاع به مشاور و پیشخوان قوه‌ قضائیه از طریق الکترونیکی انجام می‌شود."

هیچ آدرس الکترونیکی برای دسترسی به این سامانه قید نشده است و مشخص نیست جز وعده حفظ رازداری که در اظهارات مسئولان آمده است روند حفظ حریم اطلاعات افراد و جزئیات مشاوره‌های آن‌ها چگونه انجام می‌گیرد.

یک سامانه اتوماسیون طلاق

نرم افزار طلاق یا بانک اطلاعاتی طلاق از سوی حمیدرضا پوریوسف، مدیرکل اداره بهزیستی خراسان رضوی، به عنوان "سامانه اتوماسیون ثبت و کاهش طلاق" خوانده شده است. این مقام استانی البته این طرح را طرحی برآمده از بهزیستی خراسان رضوی معرفی کرده که به گفته او قابلیت الگوبخشی به کل کشور را دارد. به گزارش ایسنا، پوریوسف در شهریور امسال هم‌زمان با آغاز به کار آزمایشی سامانه در خراسان در این زمینه گفته است: «سامانه اتوماسیون ثبت و کاهش طلاق با استفاده از تجربه داخلی بهزیستی خراسان ‌رضوی طراحی و راه‌اندازی شد و امیدواریم این سامانه الگویی در سطح کشور شود و بتوانیم در سطح ملی از آن استفاده کنیم.»

بیش‌تر بخوانید: رونمایی رسمی از سایت "همسریابی" در ایران

به گفته او "سامانه اتوماسیون ثبت و کاهش طلاق یک سامانه چندبخشی و چند منظوره است که به منظور افزایش دقت و سرعت‌دهی به ثبت مراجعان خواستار طلاق همچنین رصد و تصمیم‌سازی برای مسئولان برای اولین بار در بهزیستی خراسان ‌رضوی طراحی و راه‌اندازی شده است."

خبرگزاری فارس این سامانه را نخستین سامانه موجود از این دست در جهان خوانده است.

نبرد رسمی با طلاق، تشویق اینترنتی ازدواج

نرم افزار طلاق، بانک اطلاعاتی و یا سامانه اتوماسیون ثبت طلاق همگی عناوین مختلفی برای یک طرح هستند که اطلاعات دقیقی از آن ارایه نشده است. آن‌چه مشخص است این طرح بیش از هر چیز تلاشی برای برقراری نوعی روند الکترونیک برای طولانی و سخت کردن فرایند طلاق خصوصا طلاق توافقی در کشور است. همان‌طور که امیر مرتضوی، معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری خراسان رضوی، فلسفه راه‌اندازی این سامانه را "جلوگیری از سرعت و سهولت در طلاق توافقی" اعلام کرده است.

در همین زمینه، خبرگزاری فارس به نقل از معاون اجتماعی بهزیستی طلاق توافقی را "یکی از دغدغه‌های" رهبر ایران خوانده است که از همین رو "راهکارهای مختلفی برای کاهش طلاق توافقی از سوی دولت و نظام مورد بررسی و اجرا قرار گرفته است."

اینگونه تلاش‌ها در کنار تلاش‌هایی نظیر طرح "همسان‌گزینی" که مجری آن پیگاه اطلاع‌رسانی تبیان، وابسته به سازمان تبلیغات اسلامی است، از دخالت‌های رسمی الکترونیکی و اینترنتی در ایران در امر ازدواج و طلاق خبر می‌دهد.

همسان‌گزینی طرحی ملی است که در یک سال اخیر از طریق سایت تبیان و از طریق "واسطه‌های" مختلف در پی وصل کردن جوانان ازدواج نکرده به یکدیگر است. یکی از واسطه‌هایی که سایت تبیان برای آشنایی جوانان دارد، دفتر رهبری در دانشگاه‌ها است.

این تلاش‌های رسمی در حالی انجام می‌شود که یک نگاه به شبکه‌های اجتماعی یا اپلیکیشن‌هایی نظیر اینستاگرام نشان از صفحات مختلف همسریابی دارد. اخیرا رئيس پليس فتا از برخورد با ۷۰۰ سایت‌ همسریابی خبر داد و گفته می‌شود مدیر یک صفحه همسریابی در اینستاگرام نیز دستگیر شده است.