انگیزه‌ی اصلی استقرار یک سامانه‌ی دفاع موشکی در اروپا جلوگیری از تعرض به کشورهای عضو پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) به ویژه از سوی کشورهایی چون جمهوری اسلامی ایران عنوان می‌شود. روسیه پیشتر از این اقدام ناتو ابراز ناخشنودی کرده بود.

روسیه نگران برهم خوردن توازن قوا

ناتو قصد داشت سپر دفاع موشکی خود را در یکی از کشورهای لهستان یا جمهوری چک مستقر کند. نزدیکی این کشورها با روسیه نگرانی‌هایی را در مسکو به وجود آورده است. رهبران روسیه با این استدلال که این سامانه‌ی دفاعی می‌تواند در مقابله با موشک‌های روسی مورد استفاده قرار گیرد استقرار آنها را موجب برهم خوردن توازن قوا تفسیر می‌کنند.
روز جمعه سرگئی لاوروف وزیر خارجه‌ی روسیه نیز در اجلاس ناتو حضور یافت تا در مورد مسائل مشترک با نمایندگان کشورهای عضو پیمان گفتگو کنند. "شورای روسیه - ناتو" وظیفه‌ی پیگیری مسائل مورد علاقه‌ی دو طرف را بر عهده دارد. روز گذشته "دیمیتری راگوزین" نماینده دائم روسیه در پیمان آتلانتیک شمالی و فرستاده ویژه رییس جمهور این کشور در امور همکاری با ناتو در زمینه سپر ضد موشکی، به خبرگزاری ریانووستی گفت «مسکو از ناتو ضمانتی می‌خواهد که سیستم آتی سپر ضد موشکی در اروپا علیه توان استراتژیکی روسیه نخواهد بود.»

ناتو نگران موشک‌های بیگانگان

به گزارش ریانووستی دیمتری راگوزین گفته است "ما منتظر ضمانت واقعی هستیم نه حرف و قول‌های کلی." برخلاف این اظهارات در گزارش‌های ارسالی از برلین به بحث در مورد چنین ضمانت‌هایی اشاره نشده است. آندرس فوگ راسموسن دبیرکل ناتو در خاتمه‌ی نشست برلین به خبرنگاران گفت «ما بر سر این موضوع به توافق رسیده‌ایم که چنین سامانه‌ای باید در خدمت دفاع از مردم کشورهای عضو ناتو و روسیه علیه حمله‌های موشکی بیگانگان قرار گیرد.»
راسموسن ضمن بیان این که ما هنوز به توافقی در مورد چگونگی و مکان برپایی این چتر دفاعی دست نیافته‌ایم، تاکید می‌کند طرفین بر سر اصل موضوع به توافق رسیده‌اند. دبیرکل ناتو گفت هدف مشترک ما مستقر کردن یک سامانه روسی و یک سامانه‌ی ناتوست که با یکدیگر هماهنگ باشند.
راسموسن در این نشست به "خطر موشک‌های ایران" اشاره‌ی مستقیمی نکرد اما کشورهای غربی پیشتر نگرانی خود را از موشک‌های تازه آزمایش شده‌ی جمهوری اسلامی که ظاهرا بردی بین دو تا سه هزار کیلومتر دارند ابراز کرده‌اند. این موشک‌ها قادرند اهدافی را از جمله در اسرائیل مورد حمله قرار دهند.

"حقوق برابر ناتو و روسیه"

هیلاری کلینتون، وزیر خارجه‌ی ایالات متحده آمریکا پیشتر بر وجود اراده‌ای برای یک همکاری درازمدت بر مبنای "حقوق برابر" میان ناتو و روسیه در ارتباط با سامانه‌ی دفاع موشکی تاکید کرده است. طرفین توافق کرده‌اند برای پیشبرد این همکاری دو پایگاه، یکی برای تبادل اطلاعات و دیگری به منظور برنامه‌ریزی و هماهنگی عملیات، در دو نقطه متفاوت ایجاد شود.
وزیر خارجه‌ی آمریکا روسیه را فرا می‌خواند از طریق گفتگو با ناتو و کشورهای همسایه‌اش مسائل مورد اختلاف را روشن کند. یکی از این همسایگان می‌تواند اوکراین باشد. وزیر خارجه اوکراین حدود دو ماه پیش در دیدار با دبیرکل ناتو تمایل کشورش را برای همکاری در ایجاد یک سیستم دفاع موشکی ابراز کرده است. روسیه اواخر سال گذشته‌ی میلادی در نشست سران ناتو در پرتغال به درخواست کشورهای عضو این پیمان برای همکاری احتمالی در راه‌اندازی یک سامانه‌ی دفاع موشکی در اروپا پاسخ مثبت داد.

برنامه‌های جورج بوش

برنامه‌ی قبلی ناتو برای استقرار سامانه‌های دفاعی در لهستان و جمهوری چک به دوران ریاست جمهوری جورج بوش بازمی‌گردد. این برنامه‌ها روابط مسکو و ناتو را به سردی کشاند. روسیه طرح‌های بوش را به عنوان "حمله" به امنیت ملی این کشور مورد انتقاد قرار می‌داد. آمریکا هنوز برنامه‌های خود را به کلی کنار نگذاشته است.
خبرگزاری ریانووستی ۱۲ اسفند ۸۹ گزارش داد هیلاری کلینتون در آستانه‌ی شروع مذاکراتی با همتای لهستانی‌اش گفته است «همانطور که روسای جمهور دو کشور در ماه دسامبر سال گذشته اعلام کردند، ما قصد داریم که به طور دائمی در لهستان واحدی از نیروی هوایی آمریکا و تجهیزات سپر ضد موشکی خود را مستقر نماییم. و همچنین با برنامه دفاع از لهستان نیز موافقت نمودیم.»

انتقاد روسیه از عملیات ناتو در لیبی

یکی دیگر از مسائل مورد بحث در شورای روسیه – ناتو وضعیت لیبی بوده است. بنابر گزارش‌ها سرگئی لاوروف خواستار پایان دادن به عملیات نظامی ناتو علیه نیروهای طرفدار معمر قذافی شده است. او می‌گوید باید برای معضل لیبی به دنبال یک راه حل سیاسی باشیم.
وزیر خارجه روسیه که کشورش به قطعنامه شورای امنیت علیه لیبی رای ممتنع داد معتقد است استراتژی بمباران هوایی پیش از آغاز مذاکرات تنها در موارد معدودی به نتیجه می‌رسد. روسیه در مناقشه لیبی از یک راه حل سیاسی و دیپلماتیک جانبداری می‌کند که کشورهای آفریقایی همسایه در آن نقش اصلی را بر عهده داشته باشند.
عملیات نظامی نیروهای ائتلاف بین‌المللی از دو هفته پیش به فرماندهی ناتو انجام می‌شود. روسیه معتقد است این عملیات بی‌ثمر است و تنها به قربانی شدن شمار بیشتری از شهروندان غیرنظامی می‌انجامد. هدف دخالت نظامی ناتو حفاظت از جان غیرنظامیان لیبی در مقابل حمله‌های حکومت این کشور تعریف می‌شود که قطعنامه‌ی ۱۹۷۳ شورای امنیت خواستار آن شده است.

طرح ناکام اتحادیه‌ی افریقا

رهبران چین، برزیل، هند، روسیه و آفریقای جنوبی در نشستی که دو روز پیش برگزار شد به بررسی بحران لیبی پرداختند و همچون گذشته بر موضع انتقادی خود نسبت به عملکرد ناتو در این بحران تاکید کردند. سران پنج قدرت نوپای اقتصادی در نشستی که در شهر سانیا در جنوب چین برگزار شد حمایت خود را از تلاش‌های اتحادیه‌ی آفریقا برای میانجیگری در مناقشه‌ی لیبی اعلام کردند.
روز یکشنبه، ۲۱ فروردین، رئیس جمهوران آفریقای جنوبی، مالی، کنگو و موریتانی همراه با وزیر خارجه اوگاندا به طرابلس سفر کردند تا در مورد طرح اتحادیه‌ی آفریقا برای حل بحران لیبی با معمر قذافی و دیگر مقام‌های ارشد این کشور مذاکره کنند.

شورشیان خواهان تشدید عملیات ناتو

طرح اتحادیه آفریقا که مورد پذیرش قذافی قرار گرفت از سوی شورای ملی انتقالی که شورشیان لیبی را نمایندگی می‌کند رد شد. شورشیان اعلام کرده‌اند با آتش بس فوری و مذاکره مستقیم با دولت که اتحادیه آفریقا پیشنهاد کرده به شرطی موافقت می‌کنند که قذافی و پسرانش از قدرت کناره‌گیری کنند.
لاوروف می‌گوید در قطعنامه ۱۹۷۳ نه تغییر حکومت لیبی مورد تاکید قرار گرفته و نه دخالت نیروهای زمینی کشورهای بیگانه در درگیری‌های داخلی این کشور. در همین حال شورشیان از ناتو می‌خواهند بر حمله‌های خود به مواضع و پایگاه‌های دولتی که مناطق آزاد شده را بمباران می‌کنند شدت بخشند.

BK/AJ