محمد خاتمی، رئیس جمهور پیشین، در آخرین سخنرانی خود در حمایت از موسوی مردم را فراخواند تا ۲۲ خرداد را به دوم خرداد دیگری تبدیل کنند. انتخابات دهمین دوره­ی ریاست جمهوری، هر نتیجه­ای که داشته باشد، به عنوان یکی از رویدادهای متفاوت و مهم سال­های اخیر به ثبت خواهد رسید. حضور مردم در خیابان­ها و مطالبات آنها فراتر از دوم خرداد، و از جنبه­هایی با ۲۲ بهمن سال ۵۷ قابل قیاس است.

رقص و پایکوبی تا بامداد پنج شنبه

شب پنجشنبه بخش بزرگی از تهران و شهرهای بزرگ تا صبح بیدار بود. این اتفاق در هفته­ی اخیر همه­ی شب­­ها تکرار شد و هر شب ابعاد گسترده­تری به خود گرفت. موجی که به وجود آمد تقریبا تمام قشرهای جامعه و همه­ی گروه­های سنی را به خیابان­ها کشاند. رقص و پایکوبی در شب­های گذشته جزیی تفکیک ناپذیر از گردهمایی­های انتخاباتی بود که اغلب بدون برنامه­ریزی دقیق و تقریبا خودجوش در گوشه و کنار شهر شکل می­گرفت. دوم خرداد ۷۶ چنین شور و هیجانی در خیابان­ها به چشم نمی­خورد. در دوران خاتمی نخستین شادی فراگیر و علنی، حدود هفت ماه پس از دوم خرداد و با راه یافتن ایران به بازی­های جام جهانی اتفاق افتاد.

حامیان موسوی در شمال و غرب تهران پرتعدادتر بودند و در جنوب و شرق پایتخت حضور هواداران احمدی­نژاد برجسته بود. صدای موسیقی و رقصیدن کنار خیابان بیشتر با پرچم­ها و رنگ سبز پشتیبانان موسوی مشخص می­شد. "رجا نیوز"، یکی از سایت­های حامیان احمدی‌نژاد می­نویسد، هواداران رئیس جمهور در میدان­ها به بحث و گفتگو می­پردازند و حامیان موسوی با خیابان­گردی شبانه و «­حرکات ناموزون فضای شهرها را مخدوش می­کنند».

افزایش مطالبات و دشواری­های دولت آینده

آنچه حوادث شب­های گذشته را بیشتر به ۲۲ بهمن ۵۷ شبیه می­کرد، حضور کودک و پیر در کنار جوانان و سر دادن شعارهایی بود که از بالا رفتن سطح توقع و مطالبات مردم حکایت داشت. حامیان موسوی خود را پیشاپیش پیروز رقابت­ها می­دانند و هر اتفاقی جز این را به تقلب در انتخابات نسبت می­دهند. «اگر تقلب نشه، موسوی اول میشه» یکی از شعارهای شب­های گذشته بود. در شعار دیگری که می­تواند برای مسئولان حکومت نگران کننده باشد‌ گفته می­شد: «اگر تقلب بشه، ایران قیامت می­شه.» چنین نگرانی­هایی در نامه­های موسوی و هاشمی رفسنجانی خطاب به آیت­الله خامنه­ای نیز ابراز شده است. برخی از شعارها مانند «موسوی، موسوی، پرچم ایران منو پس بگیر» یا «مرگ بر دیکتاتور، چه شاه باشه چه دکتر» فراتر از تبلیغات انتخاباتی بود. شعار «با موسوی، بی روسری» نیز، اگر چه به‌ندرت، اما شنیده می­شد. نتیجه­ی انتخابات هر چه باشد، شکل حضور مردم در خیابان­ها و خواست­هایی که مطرح می­کردند، روزها و ماه­های پس از انتخابات را دوران ویژه­ای خواهد کرد.

همه خود را پیروز می­دانند

به نسبت جمعیتی که در روزها و شب­های گذشته در خیابان­ها حضور یافتند، درگیری­های گزارش شده بسیار کم بوده است. فرمانده‌ی نیروی انتظامی، اسماعیل احمدی­مقدم، روز چهارشنبه گفت: «با گستردگی، شور و هيجان، و نشاط بالايی كه در صحنه انتخابات وجود دارد، تاكنون حواشی قابل قبولی داشتيم.» او همکاری هواداران نامزدان با پلیس را خوب توصیف کرده است. احمدی­مقدم می­گوید: «آستانه تحمل مردم نسبت به گذشته افزايش يافته و به سادگي با يكديگر درگير نمی‌‌شوند.» مشاهدات عینی و گزارش شهروندان از نقاط مختلف شهر به میزان زیادی کم تنش بودن نسبی تجمع­های خیابانی را تایید می­کند. نیروی انتظامی با صدور بیانیه­ای هرگونه تجمع یا فعالیت تبلیغاتی به سود یا زیان هر یک از نامزدان را از ۸ صبح پنجشنبه تا پایان رای گیری در روز جمعه ممنوع اعلام کرده است. همچنین استفاده از رنگ­هایی که در این انتخابات برای نخستین بار به عنوان نماد و معرف هواداری از کاندیداها مورد استفاده قرار گرفته، در این مدت مجاز نیست. تا روز شنبه همه بی­صبرانه منتظر اعلام نتایج انتخابات هستند، گرچه همه­ی نامزدان خود را پیروز بی‌چون و چرای انتخابات می­دانند.

BK/KG