در حالی که اعزام ناظران اتحادیه عرب به سوریه نیز نتوانسته جلوی ادامه خشونت‌‌ها در این کشور را بگیرد، مقام‌های دولت آمریکا در مذاکراتی پنهانی در تلاش‌ پیدا کردن راهی برای کمک به مخالفان بشار اسد، رئیس جمهور سوریه هستند.

منتقدان باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا، در کنگره این کشور معتقدند، وی در رابطه با سوریه بسیار کند عمل می‌کند.

بنا بر گزارش منتشره در وب‌سایت "فارین پالیسی"، در ماه دسامبر، آن‌ها می‌گویند، در حالی‌که ترکیه،‌ فرانسه و اتحادیه عرب وارد عمل شده‌اند، دولت اوباما از بیم بی‌ثبات شدن سوریه می‌خواهد قبل از هر گونه اقدام جدی اوضاع این کشور و تحولاتش را به درستی بسنجد.

به گفته دو تن از نمایندگان دولت آمریکا، در حالی که هفته‌ها است هیچ نشست عالی برای بررسی بحران سوریه در ایالات متحده برگزار نشده شورای امنیت ملی آمریکا (NSC) گفت‌وگوهایی پنهانی را آغاز کرده تا راه‌های کمک به اپوزیسیون سوریه را مورد بررسی قرار دهد.

استیو سایمن، مدیر شورای امنیت ملی آمریکا هدایت این جلسات کم‌شمار مشورتی را بر عهده دارد. فرد هوف، مقام ارشد وزارت خارجه آمریکا نیز از شخصیت‌های مطرح این نشست‌ها است که دائما با نمایندگان اپوزیسیون سوریه و متحدان آمریکا برای تبادل اطلاعات مربوط به سوریه تماس دارد.

دلیل احتمالی کم‌شماری این جلسات جلوگیری از درز کردن اطلاعات به رسانه‌ها و دخالت برخی از دیگر نهادهای آمریکا است.

رویکردهای احتمالی آمریکا

ایجاد منطقه حائل برای مردم سوریه در مرز با ترکیه، گسترش کمک‌های امدادی و پزشکی به معترضان سوری و درمانگاه‌ها، تقویت ‌ارتباط با اپوزیسیون سوریه چه در داخل و چه در خارج از کشور، تشکیل گروه تماس بین‌المللی یا تعیین نماینده‌ای ویژه برای هماهنگی همکاری با اپوزیسیون سوریه از جمله گزینه‌هایی است که محور بحث نشست‌های شورای امنیت ملی آمریکا را تشکیل می‌دهد.

دو مقام آمریکایی که این اطلاعات را در ا ختیار "فارین پالیسی" قرار داده‌اند می‌گویند، بسیاری در دولت وضعیت کنونی را «غیر قابل تحمل» می‌دانند و معتقدند، تحریم‌های اعمال شده بر سوریه نمی‌تواند در آینده‌ای نزدیک به سقوط دولت این کشور بیانجامد.

در چنین شرایطی تقویت حمایتی مستقیم از اپوزیسیون سوریه در محور بحث‌ها قرار گرفته است. شورای امنیت ملی آمریکا از دو وزارت خارجه و دفاع خواسته پیشنهادهای خود برای رویکردهای بعدی را ارائه دهند.

«رفتار دولت به شدت محتاطانه است»

منتقدان می‌گویند، رفتار دولت اوباما به شدت محتاطانه است. "فارین پالیسی" به نقل از مقام‌های دولت آمریکا می‌گوید، منتقدان دلیل رویکرد بیش از حد محتاطانه دولت را ترس از پیچیده‌شدن اوضاع می‌دانند که حضور پایگاه دریایی روسیه در بندر تارتوس سوریه آن را مستدل می‌کند.همین ‌مقام‌ها می‌گویند، بیم از این مساله که در صورت ایجاد خلاء قدرت در سوریه، بر سر سلاح‌های بیولوژیک و شیمیایی و کشتار جمعی این کشور چه خواهد آمد و نیز هراس از جاری شدن سیل آوارگان سوریه به دیگر کشورها تنها چند مورد از موارد نگران‌کننده‌ای است که دولت اوباما را به احتیاط واداشته است.

به گفته آنها، سوریه لیبی نیست و باور مقام‌های آمریکایی بر این است که خطر اقدامات عجولانه از رفتار محتاطانه بیشتر است.

«ایجاد منطقه حائل»

ایجاد منطقه حائل از جمله راه‌هایی است که مقام‌های آمریکایی را به فکر واداشته است. اما آنچه آنها را از این راه حل گریزان می‌کند، غیرمحتمل بودن این راه حل است. زیرا برای ایجاد منطقه حائل باید منطقه پرواز ممنوع ایجاد کرد و ایجاد این منطقه نیز تنها با حملاتی بزرگ به دفاع هوایی و سیستم کنترل و فرماندهی نظامی سوریه به دست می‌آید.

این راه حل اگر چه از لحاظ تئوریک ممکن است اما آنچنان خطرساز است که در حال حاضر هیچ کس در مورد آن به طور جدی فکر نمی‌کند.

شورای ملی سوریه که متشکل از بزرگ‌ترین گرو‌ه‌های مخالف بشار اسد است در دسامبر ۲۰۱۱ خواستار منطقه پرواز ممنوع شد تا از جان غیرنظامیان حفاظت به عمل آمده و رژیم سوریه وادار به رعایت حقوق بشر شود.

شورای ملی سوریه اوضاع این کشور را بحرانی خوانده و در بیانیه‌ای با عنوان "منطقه‌ای امن برای سوریه" دخالت نظامی جامعه بین‌الملل را ضروری دانسته است، زیرا مقاومت طولانی مردم در برابر «رژیمی به شدت بی‌رحم و بی‌ملاحظه» تنها به ریختن خون آنها در ابعادی وسیع خواهد انجامید.

تا کنون دولت آمریکا تنها به تهدیدهای لفظی کفایت کرده و دست به اقدامی جدی نزده است. دولت آمریکا از بشار اسد خواسته، به حقوق تظاهرکنندگان احترام بگذارد. اما جی کارنی، سخنگوی کاخ سفید در ۲۱ دسامبر ۲۰۱۱ گفته است، تغییراتی که معترضان سوریه خواستار آن شده‌اند بدون بر کناری اسد ممکن نیست.

به نوشته "فارین پالیسی"، آمریکا نمی‌خواهد با شورای ملی سوریه همکاری تنگاتنگ داشته باشد. آمریکا تردید دارد که این شورا که به شدت تحت تأثیر اپوزیسیون خارج از کشور است در داخل نیز پایگاهی وسیع داشته باشد.ایالات متحده همچنین از حمایت از "ارتش آزاد سوریه" که از جداشدگان از بدنه ارتش و غیرنظامیان مسلح تشکیل شده طفره می‌رود. زیرا این کشور نمی‌خواهد وارد درگیری نظامی مستقیمی با رژیم اسد شود، به این دلیل که اسد می‌تواند از این رویکرد به عنوان تبلیغی برای مشروع نشان دادن خود استفاده کند.

سوریه، مصر و تونس نشد

اندرو تابلر از مؤسسه "سیاست خاور نزدیک" واشنگتن می‌گوید، آمریکا انتظار نداشت که مخالفان بشار اسد به این سرعت دست به اسلحه ببرند.

تصور آمریکا بر این بود که اعتراضات مسالمت‌آمیز سرانجام رژیم بشار اسد را به زانو در خواهد آورد. تابلر می‌گوید: «اما هدف راهبردی اعتراضات مسالمت‌آمیز روشن نبود و ما به اشتباه تصور کرده بودیم که اعتراض‌های سوریه نیز نتایجی مشابه مصر و تونس به بار خواهد آورد. اما چنین چیزی پیش نیامد.»

«رئیس ناظران اتحادیه عرب خود بانی شبه‌نظامیان خون‌ریز دارفور است»

آمریکا به کارساز بودن اعزام ناظران اتحادیه عرب به سوریه نیز چندان خوش‌بین نیست.از سویی ژنرال الدابی، رئیس هیأت اعزامی اتحادیه عرب به سوریه خود به بنیان‌گذاری شبه‌نظامیان جان‌جاوید متهم است که در دارفور سودان جنایت کرده‌اند.

از دیگر سوی تردید وجود دارد که ۱۵۰ ناظر اعزامی اتحادیه بتوانند به درستی در مورد اعتراضات وسیع همه مناطق سوریه نظر بدهند.

شگردهای اسد همزمان با ورود ناظران عرب

رژیم بشار اسد متهم شده که زندانیان سیاسی را به اردوگاه‌های نظامی منتقل کرده تا از دسترس ناظران عرب دور شوند. اسد همچنین می‌کوشد با خروج تانک‌ها از شهرهای ناآرام و معرفی سربازان به عنوان پلیس کشور نقش ارتش در سرکوب معترضان را کم‌رنگ جلوه دهد.

تونی بادران، عضو مرکز پژوهشی "بنیاد دفاع از دمکراسی" معتقد است که آمریکا نباید تمامی امید خود را به اتحادیه عرب ببندد. او معتقد است که اعزام ناظران عرب از ابتدا هم اقدامی جدی برای حل ماجرا نبود.

به عقیده او، مأموریت ناظران عرب به رژیم اسد فرصت مانور داده و برای روسیه بهانه‌هایی برای تعلل بیشتر فراهم آورده است.

بادران می‌‌افزاید: «حالا معلوم شد، چرا روسیه به سوریه فشار می‌آورد تا با اعزام ناظران عرب موافقت کند؟ با این شگرد سوریه می‌تواند از روند اتحاد جامعه بین‌الملل نیز جلوگیری کند.»

با این حال آمریکا تا ۲۰ ژانویه صبر خواهد کرد تا ناظران عرب گزارش نهایی مأموریت سوریه را ارائه دهند. آمریکا امیدوار است که این گزارش پایه اقدام‌های دیپلماتیک جدیدی در شورای امنیت سازمان ملل متحد قرار گرفته و به صدور قطعنامه‌ای جدید بیانجامد، قطعنامه‌ای که اسد را محکوم کرده و تصمیم کمک‌های مستقیم به اپوزیسیون سوریه در آن اتخاذ شود.

برخی از مقام‌های آمریکا عقیده دارند که این ابتکار نیز می‌تواند با مقاومت روسیه روبرو شده و شکست بخورد. اما در این صورت دولت آمریکا می‌تواند با تکیه بر گزارش اتحادیه عرب، با مسئولیت خود با متحدانی مانند فرانسه و ترکیه یکی شده و دست به عملیاتی غیر نظامی و بشردوستانه در مورد سوریه بزند.

تنها نگرانی این است که این روند هفته‌ها به درازا بکشد و ارائه کمک‌های آمریکا به اپوزسیون سوریه نیز تا اواخر فوریه یا اوایل مارس به طول انجامد و تا آن موقع صدها و یا حتی هزاران نفر دیگر در سوریه کشته شوند.

FV/BM