«نظامی که تخم "انقلاب مخملی خانگی" را می‌کارد»
۱۳۸۸ شهریور ۱, یکشنبه
هاله اسفندیاری، مدیر بخش مطالعات خاورمیانه مؤسسه‌ی غیردولتی وودرو ویلسون در شهر واشنگتن است. او در بهار سال ۲۰۰۷ در ۶۷ سالگی، برای دیدن مادر ۹۳ ساله‌اش به ایران سفر کرد. خانم اسفندیاری پس از به سرقت رفتن گذرنامه‌اش به اداره‌ی گذرنامه مراجعه کرد و حدود چهار ماه زیر بازجویی ماموران اطلاعاتی بود تا آنکه سرانجام او را بازداشت و حبس کردند. به او اتهام شرکت در "انقلاب مخملی" را زدند. در سلول انفرادی نگاهش داشتند.
سپس او، کیان تاجبخش و رامین جهانبگلو، دو پژوهشگر دیگر را، برای "اعتراف" در باره‌ی دست داشتن در طرح براندازی نرم نظام پای تلویزیون آوردند. هاله اسفندیاری با اعتراض‌های جهانی و موضع‌گیری‌های سیاستمدارانی چون باراک اوباما و هیلاری کلینتون، اسفندیاری آزاد شد و به آمریکا بازگشت.
او هم اکنون در آمریکاست. کیان تاجبخش، پژوهشگر دیگر ایرانی–آمریکایی برای دومین بار طی دو سال گذشته در ۱۸ تیر توسط ماموران امنیتی در منزلش بازداشت شده و خانواده‌اش با دیدن تصویری از او در دادگاه حدودا صدنفره‌ی متهمان به انقلاب مخملی از وضعیت او آگاهی یافتند.
در چند هفته‌ی اخیر در ایران دادگاه‌هایی برگزار شده‌اند که هدف آنها مطرح کردن "اعتراف و اقاریر برنامه‌ریزان اغتشاش و آشوب" در جهت "انقلاب مخملی" و "براندازی نرم" نظام جمهوری اسلامی بوده است.
هاله اسفندیاری مراحلی مشابه متهمان این دادگاه‌ها را، اگر چه شاید نه در چنین ابعادی، از سرگذرانده است. او در مقاله‌ای تحلیلی با عنوان "توهم بیمارگونهی خودآفریده‌ی تهران" از دوره‌ی حبس خود و اتهاماتی که به او زدند و نظریه‌های بازجویان خود می‌نویسد. این مقاله در شماره‌ی روز ۲۱ اوت روزنامه‌ی "واشنگتن پست" چاپ شده است.
اسفندیاری درست دو سال پیش از زندان اوین آزاد شد. محمود احمدی‌نژاد، آنجا که در پی کنارگذاشتن محسنی اژه‌ای، وزیر اطلاعات کابینه‌اش برآمد، به مورد دستگیری اسفندیاری اشاره کرد و گفت: «در موضوع هاله اسفندیاری هم خوب عمل نکرد و من به او گفتم که چرا رفتاری میکنید که مورد تمسخر واقع شوید؟، یک پیرزن ۷۰ ساله را گرفته‌اید می‌گویید می‌خواهد انقلاب مخملی راه بیندازد در حالیکه عاملان انقلاب مخملی کسان دیگری هستند و باید آنها به مردم معرفی شوند.»
اسفندیاری می‌نویسد که اینک دولت می‌خواهد عاملان اصلی انقلاب مخملی را بیابد و نگاه کن چه می‌کند؟ هزاران نفر را که در اعتراض به نتایج اعلام شده‌ی انتخابات در تظاهرات شرکت کرده‌اند، دستگیر می‌کند و صدها تن از آنان و رهبران اپوزیسیون را به پای میز محاکمه می‌کشد. اتهام آنان چیست؟ شکل دادن به انقلابی مخملی با حمایت دولتهای خارجی.
در میان متهمان معاون رئیس جمهور سابق است و وکلای سابق مجلس و کسانی که در ستادهای تبلیغاتی دو کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری، موسوی و کروبی، فعالیت داشته‌اند. اسفندیاری می‌گوید که «در حقیقت، انقلاب فرزندان خود را می‌خورد».
ترس از انقلابی مخملی ساخته و پرداخته‌ی آمریکا در ایران
اسفندیاری می‌نویسد که در هفته‌هایی که زیر بازجویی بوده، ترس و توهم بیمارگونهی (پارانویا) ماموران اطلاعاتی و تندروان را می‌دیده که می‌گفته‌اند جریانی در پی شکل دادن به جنبشی مردمی است تا رژیم ایران را مثل رژیم‌های غیردمکراتیک شوروی و اروپای شرقی و آسیای مرکزی و قفقاز سرنگون کند.
نویسنده می‌افزاید: «آنها معتقدند که این جنبش‌ها نه خودجوش و مردمی بلکه طراحی و رهبری شده توسط آمریکا بوده‌اند. می‌پندارند که آمریکا در پی طرح قیامی مشابه در ایران است.»
اسفندیاری از باور بازجویان خود می‌نویسد، اینکه نقشه‌ی آمریکایی‌ها استیلای نظامی بر ایران نیست، بلکه اجرای طرحی است در درازمدت که رژیم را ساقط می‌کند، طرحی که بوسیله‌ی روشنفکران و مغزهای متفکری اجرا می‌شود، چون هاله اسفندیاری. اسفندیاری به بازجویان خود گفته است که دولت ایران را نمی‌توان بوسیله‌ی ۲۰ پژوهشگری که در کنفرانسی شرکت کرده‌اند، سرنگون کرد.
معترضان اصلاحات می‌خواستند، نه تغییر رژیم را
اسفندیاری سپس به دادگاه‌های یک ماهه‌ی اخیر در ایران می‌پردازد که در آن همان تئوری‌های "توطئه" مطرح می‌شود که او با آن روبرو بوده است. وی در این باره می‌نویسد، «همان منطق احمقانه‌ای که حین بازجویی با آن مواجه بودم، که می‌خواست دولتهای خارجی، بی بی سی، روزنامه‌نگاران دیگر، معلمی فرانسوی، سلطنت‌طلبان ضدرژیم و گروه چریکی‌ای قدیم و رهبران برجسته‌ی جمهوری اسلامی را به هم پیوند زند. همه دست به دست هم داده‌اند تا رژیم را عوض کنند.»
اسفندیاری در مقابل از یک میلیون ایرانی سخن می‌گوید که در خرداد ماه به حمایت از موسوی و در اعتراض به نتایج اعلام‌شده‌ی انتخابات به خیابان‌ها آمدند. به عقیده‌ی او رژیم نشنید که معترضان خواهان اصلاحات بودند و نه تغییر نظام.
وی می‌نویسد: «تظاهرکنندگان در موسوی، فردی برآمده از داخل کشور، امکان تغییر را می‌دیدند: آزادی سیاسی و اجتماعی بیشتر، پایان ترس از پلیس مخفی و گشت ارشاد، سیاست خارجی‌ای معتدل‌تر و گشایش بیشتر در برابر جهان بیرون. البته این درست همان تغییری است که اصولگرایان همیشه از آن ترسیده‌اند.»
تندروان موجب نارضایتی و قیام مردم‌اند
به نظر هاله اسفندیاری رژیم به ناگاه دچار هول و هراس شد و درهم‌شکست و افراطی‌ترین عناصر آن رو آمدند که هم اکنون درخواست محاکمه کردن کروبی و موسوی را دارند.
اسفندیاری می‌گوید، نتیجه‌ی محاکمه‌هایی که در خود ایران به آن صفت "استالینیستی" داده شده، ایجاد شکاف عمیق در رهبری نظام ایران بوده، محاکمه‌ها نفرت افکار عمومی را هم در داخل و هم در خارج ایران برانگیخته است. اسفندیاری به افشاگری‌های مهدی کروبی در مورد اعمال شکنجه و پلیدترین نوع آن "تجاوز جنسی" در زندان‌های جمهوری اسلامی اشاره می‌کند و اینکه این سیاستمدار گفته است که نارضایتی عمومی به سختی آرام خواهد گرفت.
در نهایت به نظر اسفندیاری «تندروهای ایران مدت‌ها از قیامی متاثر از کشورهای خارجی ترس داشته‌اند. به نظر می‌رسد که آنان به چیزی که "دشمنان" خارجی‌شان نتوانسته‌اند برسند، دست یافته‌اند: آنان تخم انقلاب مخملی خانگی خود را کاشته‌اند.»
نویسنده: کیواندخت قهاری
تحریریه: شهرام احدی