روز ۲۷ ژانویه ۲۰۱۵ مصادف است با هفتادمین سالگرد آزادی زندانیان اردوگاه آشویتس. نتایج تازه‌ترین نظرسنجی‌های انجام‌شده نشان می‌دهد که اکثر آلمانی‌ها خواهان آن هستند که واقعه هولوکاست را پشت سر گذارند.
تصویری از اردوگاه مرگ آوشویتسعکس: DW/D.Bryantseva
تبلیغات
اردوگاه مرگ آشویتس به نماد کشتار یهودیان در دوران رژیم نازی بدل شده است. سربازان ارتش سرخ شوروی سابق زندانیان این اردوگاه را روز ۲۷ ژانویه ۱۹۴۵ آزاد کردند.
در حالی که در این روزها رسانه‌های آلمان توجه ویژه‌ای به این رویداد مهم تاریخی دارند، بنیاد "بِرتِلزمان" روز دوشنبه (۲۶ ژانویه/ ۶ بهمن) نتایج نظرسنجی جدید و معتبری را منتشر کرد. این نظرسنجی که "گذشته‌ی پیوند‌دهنده و حال جداکننده" نامیده شده، نظرات آلمانی‌ها و اسرائیلی‌ها نسبت به هم را بازتاب می‌دهد و در آن از جمله به دیدگاه‌های حاکم در مورد مناسبات آلمان و اسرائیل پرداخته شده است.
۸۱ درصد شرکت‌کنندگان در این نظرسنجی خواهان آن هستند که واقعه هولوکاست را پشت سر گذاشته و به تاریخ بسپارند. ۵۸ درصد حتی بر این باورند که باید بر این واقعه خط پایان کشید. میزان موافقان با این نظر در بین شرکت‌کنندگان ۴۰ تا ۴۹ ساله ۵۰ درصد و در بین شرکت‌کنندگان بالای ۶۰ سال حتی ۶۱ درصد است.
نتایج نظرسنجی بنیاد برتلزمان در عین حال حاکی از دید کاملا متفاوت اسرائیلی‌ها به این واقعه است. تنها ۲۲ درصد آنان بر این اعتقادند که پرونده واقعه هولوکاست باید بسته شود.
کودکان در اردوگاه مرگ آشویتس
01:59
This browser does not support the video element.
نگاه کنونی آلمانی‌ها و اسرائیلی‌ها به یکدیگر نیز از موضوعاتی بوده که مورد سنجش قرار گرفته است. حدود ۴۸ درصد پرسش‌شوندگان نظری منفی و ۳۶ درصد آنان نظری مثبت درباره اسرائیل دارند. این در حالی است که دید تنها ۲۴ درصد شهروندان اسرائیلی نسبت به آلمان منفی است.
روزنامه آلمانی "زوددیچه تسایتونگ" به نقل از اشتفان فوپل، دست‌اندرکار این نظرسنجی، می‌نویسد که این آمار و ارقام در طی بیست سال گذشته تغییر چندانی نکرده است. بنیاد برتلزمان در سال‌های ۱۹۹۱ و ۲۰۰۷ میلادی نیز نظرسنجی‌ای در همین ارتباط انجام داده و به نتایجی مشابه دست یافته بود.
به نوشته زوددویچه سایتونگ، شمار کسانی که معتقدند هولوکاست موضوعی است که به حال نیز ربط دارد، نسبت به گذشته تغییر کرده است. میزان موافقان این نظر از ۲۰ درصد در سال ۱۹۹۱ به ۳۸ درصد در حال حاضر افزایش یافته است.
یکی از دیگر نکاتی که نگرانی محققان را برانگیخته، افزایش یهودی‌ستیزی است؛ پدیده‌ای که از سیاست‌های اسرائیل در قبال فلسطینیان نشأت می‌گیرد.
خبرگزاری آلمان نیز به نقل از اشتفان فوپل، دست‌اندرکار این نظرسنجی، می‌نویسد که آلمانی‌ها و اسرائیلی‌ها از وقایع تاریخی گذشته درس و نتیجه متفاوتی گرفته‌اند. "جنگ دیگر نه"، اصلی بنیادین است که آلمانی‌ها به آن رسیده‌اند، در حالی که برای اسرائیلی‌ها این اصل اعتبار دارد: "قربانی دیگر نه".
اردوگاه مرگ آشویتس از نگاه هنرمندان
زندانیان اردوگاه آشویتس در لهستان گرچه همه‌روزه با مرگ مبارزه می‌کردند، اما خلاقیت‌های هنری‌شان در این دوران مخوف از میان نرفت. هنرمندان اردوگاه‌های مرگ و مخفی‌گاه‌های پرهراس و گتوها آثار نقاشی بزرگ و ماندگاری آفریدند.
عکس: Staatliches Museum Auschwitz-Birkenau in Oœwiêcim
هنرمندان فراموش شده
در دوران فاشیسم هیتلری هنرمندان بسیاری به خاطر آثار آوانگاردشان، که به "هنر منحط" مشهور شده بود، تحت تعقیب بودند. در باره این هنرمندان بزرگ تحقیقات بسیار شده و شهرت آن‌ها از میان نرفته است. اما هنرمندان گمنامی که در اردوگاه های نازی بودند را کمتر کسی می‌شناسد و با آثارشان آشناست. یکی از این هنرمندان والدمار نواکوسکی (نقاش تابلوی بالا) است.
عکس: Staatliches Museum Auschwitz-Birkenau in Oœwiêcim
لئو هاس، نقاش فراموش شده
از بیست‌و‌هفتم ژانویه ۲۰۱۵ نمایشگاهی در مجلس نمایندگان آلمان "بوندس تاگ" با عنوان "مرگ حرف آخر را نمی‌زند." برگزار و کتابی نیز با همین عنوان منتشر می‌شود. یورگن کاوم‌کوتر، کارشناس آلمانی تاریخ هنر نویسنده کتاب است و در آن به هنر تحت تعقیب در سال‌های میان ۱۹۳۳ تا ۱۹۴۵ در آلمان پرداخته است. لئو هاس، یکی از نقاش‌های فراموش شده این تابلو را در سال ۱۹۴۷ به یاد اردوگاه مرگ "ترزین‌اشتات" کشیده است.
عکس: Bürgerstiftung für verfolgte Künste – Else-Lasker-Schüler- Zentrum – Kunstsammlung Gerhard Schneider
نقاشی به دستور جلادان
در اردوگاه آشویتس- ۱ مکانی بود به نام "موزه اردوگاه". در این مکان وسایل نقاشی چون مداد، کاغذ و قلم مو در اختیار هنرمندان قرار می‌گرفت. هنرمندان می‌توانستند آنجا نقاشی‌هایی را که رهبری اردوگاه به آن‌ها واگذار می‌کرد بکشند. آن‌ها اما مخفیانه ایده‌های خود را نیز می‌کشیدند. خودچهره نگاری ماریان روزامسکی (تصویر بالا) در سال ۱۹۴۳/ ۱۹۴۴ کشیده شده است.
عکس: Staatliches Museum Auschwitz-Birkenau in Oœwiêcim
استفاده از رنگ دیوار برای نقاشی
یان مارکیل، این تصویر را در سال ۱۹۴۴ در آشویتس- ۱ کشیده است. مارکیل برای کشیدن این پرتره به وسایل مورد نیازخود برای نقاشی دسترسی نداشت و به همین جهت از جمله رنگ دیوار اردوگاه مرگ را با خراش روی دیوار مورد استفاده دوباره قرار داده است.
عکس: Staatliches Museum Auschwitz-Birkenau in Oœwiêcim
هنرمندی که شاهد کوره‌های آدم‌سوزی بود
یهودا بیکن (سمت راست) در سال ۱۹۴۲ در ۱۳ سالگی به اردوگاه کار اجباری "ترزین اشتات" منتقل شد. او را در دسامبر ۱۹۴۳ به "آشویتس – بیرکناو" انتقال دادند. بیکن مسئول نامه‌رسانی بود و اجازه داشت در ماه‌های زمستان خود را کنار کوره‌های آدم‌سوزی گرم کند. او آنچه را از این کوره‌ها تجربه کرده بود بعد از جنگ به صورت طراحی‌های خود منتشر کرد.
عکس: Bürgerstiftung für verfolgte Künste – Else- Lasker-Schüler-Zentrum – Kunstsammlung Gerhard Schneider
یهودا بیکن: تصویر نمادین مرگ
این طراحی را یهودا بیکن پس از پایان جنگ جهانی دوم در جریان "پرونده آشویتس" به قضات شهر فرانکفورت نشان داد. یورگن کاوم‌کوتر، کارشناس آلمانی تاریخ هنر و نویسنده کتاب "مرگ حرف آخر را نمی‌زند" در باره این اثر می‌گوید که این طراحی تصویر نمادین مرگ است در کوره‌های آدم سوزی. او این اثر را نه تنها شاهدی بر کشتن انسان‌های بیگناه می‌داند، بلکه بر این نظر است که این طراحی یک اثر هنری بزرگ است.
عکس: Yehuda Bacon
نسل دوم
میشل کیشکا یکی از پرنفوذترین طراحان کمیکس اسرائیل است. او در سال ۲۰۱۴ کتابی کمیک منتشر کرد با نام "نسل دوم. آنچه من هرگز به پدرم نگفتم.» این کتاب به زندگی او و پدرش می‌پردازد که یکی از بازماندگان اردوگاه‌های مرگ بود. کیشکا می‌گوید کابوس‌های پدر تنها زمانی از میان رفتند که او سعی کرد این وقایع دردناک را به سخره بگیرد.
عکس: Egmont Graphic Novel
سیگالیت لانداو، یک زن هنرمند اسرائیلی
والدین خانم سیگالیت لانداو، هنرمند اسرائیلی نیز از بازماندگان اردوگاه‌های مرگ نازی هستند. استاد هنرِ سیگالیت، یهودا بیکن است که تا امروز به کارهای هنری می‌پردازد و همچنین به عنوان پرفسور هنر در دانشگاه‌های اسرائیل تدریس می‌کند. او در این اثر هنری خود به کفش‌هایی اشاره می‌کند که کوهی از آن‌ها هنوز در نمایشگاه دائمی آشویتس دیده می‌شوند.
عکس: Sigalit Landau
«مرگ حرف آخر را نمی‌زند.»
خانم سیگالیت لانداو، هنرمند اسرائیلی صدجفت کفش جمع‌آوری کرد و آن‌ها را در دریای مرده نهاد. این دریای نمک پس از چندی لایه‌ای از "نمک شفابخش" روی کفش‌ها باقی گذاشت. این کفش‌ها اکنون نهاد زندگی در مقابل مرگ شده‌اند. سیگالیت لانداو بسیار مشتاق است که کفش‌هایش در برلین به عنوان امیدی که بر یاس غلبه می‌کند، به نمایش درآیند. نمایشگاه "مرگ حرف آخر را نمی‌زند" در برلین تا ۲۷ فوریه ۲۰۱۵ ادامه خواهد داشت.
