دکتر رسول رحیم، ژورنالیست و کارشناس مسائل افغانستان در دویچه وله معتقد است که ایران دست‌کم برای جلوگیری از بدترشدن اوضاع افغانستان می‌تواند بسیار اثرگذار باشد.

دویچه‌وله: آقای رحیم، در نشست وزرای سازمان همکاری‌های اقتصادی اکو در تهران شاه‌محمود قریشی وزیر خارجه پاکستان و نیز رنگین دادفر سپندا، وزیر خارجه افغانستان خواستار شرکت فعال ایران در اجلاس بین‌المللی امنیت افغانستان شدند. به نظر شما از چه نظر شرکت فعال ایران در این کنفرانس ضروری است؟

رسول رحیم:

در ۳۱ مارس سال جاری کنفرانس بین‌المللی در مورد افغانستان دایر می‌شود و مسایلی چون قاچاق مواد مخدر، مسایل امنیتی و مبارزه با گروه‌های تندرو را طرح و مورد بحث قرار می‌دهد. ایران به‌مثابه یکی از همسایه‌های افغانستان دارای اهمیت بسیار کلیدی در این مسایل است. علاوه برآن با توجه به تجدید نظری که باراک اوباما رئیس جمهور جدید در مورد سیاست آمریکا در افغانستان انجام داده و همچنین مشکلاتی که در انتقال مواد لجستیکی از راه پاکستان بوجود آمده است، همکاری‌های بیشتر ایران را در مبارزه با آنچه آمریکا "جنگ ضد ترور" می‌خواند، ایجاب می‌کند. این یک مشکل بسیار بزرگ و عمده‌ای ا‌ست که حل آن بدون همکاری ایران یقینا دارای نواقص زیادی در کار خواهد بود.

نقش فعلی ایران را شما در افغانستان چگونه ارزیابی می‌کنید؟

برای افغانستان وجود یک رابطه‌ی حسنه و با ثبات، به دلیل پیشینه‌های تاریخی، همسایگی، دینی و فرهنگی اهمیت بسیار دارد. ایران از نفوذ زیادی در افغانستان برخوردار است. در آغاز سقوط رژیم طالبان بدون همکاری‌های ایران، بدون نشان کردن اهداف نظامی طالبان توسط ایران و همکاری با آمریکا یقینا سقوط رژیم طالبان دشوارتر می‌بود. بنابراین در مرحله‌ی کنونی هم که مبارزه علیه طالبان و سایر نیروهای افراطی در داخل افغانستان مطرح است، ایران می‌تواند کمک زیادی به این مسایل بکند. در عین حال قبلا هم مقامات آمریکایی ادعا کرده بودند که بخش‌هایی از گروه‌های شورشی در افغانستان توسط ایران مسلح می‌شوند. این را البته مقام‌های افغانستان رد کرده بودند، زیرا اسناد و شواهد کافی ارائه در این مورد داده نشده و صرفا در بعضی موارد از به دست آوردن تجهیزات نظامی ایرانی سخن به میان آمده بود.

با روی کار آمدن باراک اوباما در آمریکا و امکان رویکردهای جدید در سیاست خارجی آمریکا در این منطقه، موضوع مذاکره با گرایش‌های میانه‌رو طالبان هم مطرح شده است. آیا به نظر شما ایران در این مورد هم می‌تواند نقشی را ایفا کند؟

فکر می‌کنم در مورد آینده‌ی افغانستان هر بدیل دیگری را که مد نظر بگیریم، باید ایران در آن شرکت داشته باشد. این پروسه بدون ایران تکمیل نمی‌شود. رویکرد جدید دولت آمریکا این است که برخلاف ادعای بوش، روی قدرت‌های منطقه‌ای حساب می‌کند. وقتی پای قدرت‌های منطقه‌ای به میان می‌آید، ایران یکی از بانفوذترین آن‌ها و همسایه‌ی افغانستان است. بنابراین ایران از اهمیت بسیار بزرگی برخوردار است.

آیا شما فکر می‌کنید ایران می‌تواند نقشی در بهبود رابطه‌ی بین پاکستان و افغانستان بازی کند؟

مسئله‌ی پاکستان مسئله بسیار پیچیده‌ای است. موضوع شورشیان که از خاک پاکستان به افغانستان نفوذ می‌کنند، تنها کار دولت پاکستان نیست. گفته می‌شود که دولت پاکستان، مخصوصا دولت منتخب تحت ریاست زرداری ناتوان‌تر از آن باشد که جلوی گروه‌های شورشی را بگیرد. طبعا ایران می‌تواند در رابطه با پاکستان، مخصوصا در روابط پاکستان و افغانستان اثرگذار باشد. از جانبی هم ایران در برخی از گروه‌های شورشی از نفوذ برخوردار است، نمی‌توان به صورت مستقیمی گفت که ایران تا کجا می‌تواند در خاموش‌ساختن شورش‌های طالبان در افغانستان مؤثر باشد، ولی بهرصورت از تأثیر و نفوذ برخوردار است. ایران دست‌کم برای جلوگیری از بدترشدن اوضاع می‌تواند تأثیر بسیار داشته باشد.