این کنفرانس که روز پنج‌شنبه اول ژوئیه در محل پارلمان اروپا در بروکسل برگزار شد، سه بخش بود که بخش نخست آن به جنبش سبز و نقش رسانه‌ها در حوادث پس از انتخابات ریاست جمهوری سال ۸۸ ایران اختصاص داشت. بخش دوم درباره‌ی توسعه‌ی آتی و خطرات فن‌آوری رسانه‌ای و کنترل دولتی بر فن‌آوری‌های مدرن اطلاع‌رسانی بود و بخش آخر تاثیر فن‌آوری‌های مدرن رسانه‌ای مثل اینترنت بر سیاست مورد بررسی قرار گرفت.

سخنرانان این کنفرانس عمدتا چهره‌های نام‌آشنای ایرانی و اروپایی فعال در حوزه‌ی سیاست و رسانه‌ها بودند. برخی از آنان از اعضای پارلمان اروپا بودند، مانند: دنی کان بندیت، چهره سرشناس و رئیس فراکسیون سبزهای پارلمان اروپا، خانم باربارا لوخ‌بیلر مسئول گروه ایران در پارلمان اروپا، خانم ماریا شایک نماینده پارلمان اروپا از حزب لیبرال هلند، افا لیشتن برگر، نایب‌رئیس فراکسیون سبزهای پارلمان اروپا و ژوزپه بوزینی، از گروه ایران پارلمان اروپا.

اریک موشل، روزنامه‌نگار از اتریش، لوسی موری لون، از سازمان خبرنگاران بدون مرز، روزبه پارسی، از موسسه مطالعات امنیت اتحادیه اروپا در پاریس، بن رومی از شرکت نوکیا ـ زیمنس و سپاستین مولر، از شرکت گوگل از دیگر سخنرانان این کنفرانس بودند.

نقش اینترنت در مقابله با دیکتاتوری

دنی کان، رئیس فراکسیون سبزها در پارلمان اروپا با اشاره به اهمیت رسانه و نقش اینترنت در مقابله با دیکتاتوری و همچنین نقش آن در جوامع دمکراتیک صحبت کرد. او گفت، در جوامع غیر دمکراتیک و دیکتاتوری، از اینترنت و موبایل به عنوان وسایلی برای رسیدن به آزادی استفاده می‌شود. او به نمونه چین و ایران اشاره کرد و گفت، در دهه هشتاد میلادی در روسیه یک خبر یا مطلب کپی و بین فقط تعداد معدودی پخش می‌شد ولی امروزه اینترنت این را برای ما آسان کرده و در یک لحظه خبر به سراسر جهان می‌رسد. رئیس فراکسیون سبزها در پارلمان اروپا به همین دلیل نقش کنفرانس را در این رابطه اساسی دانست.

سپس باربارا لوخ بیلر، مسئول گروه ایران در پارلمان اروپا به حاضرین در کنفرانس و به ایرانیانی به اجبار کشور خودرا ترک کرده‌اند خوش آمد گفت. لوخ‌بیلر گفت، هفتمین دوره قانون‌گذاری پارلمان اروپا با انتخابات ریاست جمهوری ایران هم‌زمان بود. از آن زمان تا به حال، گروه ایران در پارلمان اروپا جلساتی متعددی داشته که به بررسی مسائل حقوق بشر و دمکراسی در ایران پرداخته است.

مسئول گروه ایران در پارلمان اروپا افزود، ما در سالگرد انقلاب ایران فکر می‌کردیم که حتما یک راهپیمایی بزرگی از طرف معترضین در ایران برگزار می‌شود ولی دولت با استفاده تکنولوژی مدرن رسانه‌ای توانست جلوی تبلیغات فعالین جنبش را بگیرد و با تبلیغات خود این راهپیمایی را متوقف کند.

او گفت، در این کنفرانس و کنفرانس دیگری که در اوایل پاییز امسال برگزار خواهد شد، به جنبش درون ایران نگاه خواهیم انداخت و اینکه تا چه اندازه توسعه فن‌آوری اطلاعات می‌تواند در سیاست تاثیر بگذارد.

یوتیوب، تظاهرات را جاودانه کرد

اولین سخنران ایرانی کنفرانس بروکسل، دلبر توکلی روزنامه‌نگار وبلاگ‌نویس بود که از نقش اینترنت در رساندن خبرهای بدون سانسور به مردم صحبت کرد.

او از تجربه‌ی شخصی خود و اینکه روز عاشورا در ترکیه بود سخن گفت و افزود از طریق اینترنت و نرم‌افزارهایی مانند یاهومسنجر و اسکایپ، بخوبی توانسته در جریان حوادث روز ایران قرار بگیرد و برای رسانه‌های چاپی در غرب گزارش تهیه کند.

او از پارلمان اروپا خواست تا نفوذ و امکانات خود را برای دفاع از آزادی بیان در ایران و آزادی زندانیان سیاسی به‌کار گیرد.

رضا معینی از خبرنگاران بدون مرز، نقش اینترنت را در ایران را با نقش تلگراف در ابتدای ورودش به ایران در جنبش مشروطه قابل مقایسه دانست و گفت این فن‌آوری‌ها همیشه وسیله‌ای برای اطلاع‌رسانی در ایران شدند. او گفت، ایرانیان این گونه فن‌آوری‌ها را در خدمت به آزادی می‌دانستند و حتی در دوران جنبش مشروطه برای تحصن در تلگراف خانه‌ها جمع می‌شدند.

فرد پطروسیان مسئول بخش آنلاین رادیو فردا با نمایش ویدئوکلیپی، درباره‌ی اهمیت وبلاگ در ایران سخن گفت. از جمله او به وبلاگ رانندگان اتوبوس در تهران اشاره کرد که برای ملاقات با یکدیگر از طریق این وبلاگ ارتباط می‌گیرند. آقای پطروسیان هم‌چنین به استفاده‌ی ایرانی‌ها از فیس‌بوک و تویتر و یوتیوب در جنبش سبز اشاره کرد و گفت، یوتیوب تظاهرات سال گذشته ایران را جاودانه کرد.

فرد پطروسیان ضمن اشاره به اهمیت تویتر در خبررسانی در جنبش اخیر ایران، از نقاط ضعف و خطرات نهفته در آن سخن گفت؛ از جمله تکراری بودن خبرها یا فیلم‌ها و نیز مشکل اعتماد به صحت و سقم خبر.

او گفت تویتر تنها سایتی بود که حاکمیت ایران نتوانست آن را فیلتر کند برای همین هم امکان اینکه کسانی از سپاه یا ارتش سایبری خبرهای غلط در آن نشر می‌دادند هم بود.

۶۷ میلیون کاربر موبایل

بن رومی، از شرکت نوکیا زیمنس در باره‌ی کار این شرکت در ایران صحبت کرد. او گفت که در سال ۲۰۰۶ ایران ۱۲ میلیون کاربر موبایل داشت در حالیکه در سال ۲۰۰۹ به ۶۷ میلیون کاربر رسید. شرکت نوکیا زیمنس خود را در گسترش این سطح از کاربران تلفن موبایل در ایران سهیم می‌داند. می دانست که توانسته بودند یک سوم ظرفیت را پوشش دهند.

بن رومی گفت دولت‌ها همیشه از اپراتورها می‌خواهند که تکنولوژی مدرن را در اختیار آنها بگذارد و این تکنولوژی به آنها اجازه می‌دهد تا بتوانند بر ارتباطات کاربران کنترل داشته باشند و این واقعیتی‌ست که در همه‌ی کشورها از جمله ایران وجود دارد.

نماینده‌ی نوکیا زیمنس سپس به مرکز مونیتورینگ در شبکه‌های تلفن موبایل اشاره کرد و گفت، با این فن‌آوری شما می‌توانید یک شبکه را بطور کامل اسکن کرده و براساس یک سری واژه‌های کلیدی، مکالمات کاربران را ردیابی کنید. بن رومی گفت، نوکیا زیمنس سیستم مونیتورینگ مرکزی را در سال ۲۰۰۸ در اختیار ایران قرارداد.

اتحادیه اروپا مقابله به‌مثل کند

امید معماریان، روزنامه‌نگار ایرانی از دیگر سخنرانان کنفرانس بود که در باره‌ی اهمیت اینترنت در جلوگیری از افزایش شمار قربانیان و حفظ جان برخی از مبارزان صحبت کرد. او گفت: خدا می‌داند اگر اینترنت نبود چه تعدادی در ایران کشته می‌شدند.

او نقش رسانه‌های فارسی‌زبان خارج از کشور را در به چالش کشیدن رفتار حاکمیت ایران با مردم در وقایع بعد از انتخابات را اساسی دانست. او از اتحادیه اروپا خواست با جمهوری اسلامی که رسانه‌های خارج از کشور را محدود می‌کند، مقابله به مثل کند. او گفت اتحادیه اروپا باید دولت ایران را به‌خاطر ایجاد این محدودیت‌ها محکوم کند. معماریان افزود، اتحادیه اروپا همچنین باید کانال‌های تلویزیونی دولت ایران را که برای اروپا و امریکا برنامه پخش می‌کنند محدود و از رسانه‌های فارسی‌زبان در خارج از ایران حمایت کند.

نیاز به یک رسانه‌ی مستقل

ابراهیم نبوی، روزنامه‌نگار و طنزنویس آخرین سخنران ایرانی پانل اول بود. او در سخنانش گفت: «جنبش سبز مذهبی نیست امان نمی‌توان گفت که سکولار است این جنبش غیرمذهبی که رهبران مذهبی دارد و این کمک به رشد دمکراسی در جهان اسلام است.»

ابراهیم نبوی سپس به ریزش نیرو در بدنه حاکمیت اشاره کرد؛ از جمله درباره پیوستن بخشی از نمایندگان مجلس و دیپلمات‌ها به مردم سخن گفت. نبوی خبر داد که او دوستانش در تلاش‌اند یک رسانه‌ی مستقل برای انتقال اخبار به درون ایران راه اندازی کنند چرا که به گفته وی، تمام رسانه‌ها، هم تلویزیون و هم رادیو و هم سایت‌ها و روزنامه‌ها در ایران در دست دولت، محافظه‌کاران، رهبر و احمدی‌نژاد است و به مردم دروغ می‌گویند.

نبوی گفت: «مشکل ما برای ایجاد رسانه مستقل این است که نمی‌توانیم از پول خارجی استفاده کنیم. دریافت کمک مالی، تیر خلاص را به پیشانی همه‌ی همکاران ما می‌زند.» با توجه به این مسئله، او از اروپاییان خواست تا مجوز ایجاد یک تلویزیون ماهواره‌ای به زبان فارسی را فراهم کنند بدون اینکه هزینه‌ای را از اپوزیسیون بخواهند.

اهمیت اطلاعات

پانل دوم با صحبت‌های ابراهیم یحیی‌نژاد، مسئول سایت بالاترین شروع شد. آقای یحیی‌نژاد گفت «حق مردم برای دسترسی به اطلاعات بدون سانسور اساسی‌ترین حقوق مردم است.»

یحیی‌نژاد انحصار دولتی اطلاع‌رسانی در ایران را دقیقا به دلیل اهمیت اطلاعات دانست و گفت دولت ایران این را دقیق می‌داند و به همین خاطر هم ما در زندان روزنامه‌نگارانی داریم که اصلا سیاسی نیستند و فقط به خاطر حرفه‌ی اطلاع‌رسانی خود دستگیر شده‌اند.

اینترنت و سگ‌های احمدی‌نژاد

سپس والی‌زاده روزنامه‌نگار و وبلاگ‌نویس از اهمیت اینترنت حتی در زندان‌ها صحبت کرد. او گفت، به خاطر خبری که در وبلاگش در مورد سگ‌های احمدی‌نژاد نوشته بود، دستگیر شد. پس از دستگیری، اینترنت را به درون زندان آوردند و بازجو از او خواست تا با ادبیات و سبک خودش بنویسید که این خبر دروغ بوده و پایه و اساسی نداشته است.

او پیدایی و نقش "شهروندخبرنگار" را به سونامی فاجعه‌بار جنوب شرق آسیا مربوط دانست، اما گفت، سونامی ایران از جنس دیگری بود و دولت با تمام امکانات مقابل ثبت کردن وقایع بود. والی زاده از شرکت نوکیا ـ زیمنس و بخصوص دولت آلمان خواست تا به خاطر صدور فن‌آوری کنترل مکالمات به ایران، از مردم ایران عذرخواهی کنند.

سخنرانان اروپایی

آقای انگسترون، عضو پارلمان اروپا از سوئد، درباره‌ی چگونگی استفاده از اینترنت در کشورهای دمکراتیک و کشورهای دیکتاتوری صحبت کرد. در مورد استفاده از اینترنت در کشورهای دمکراتیک، او از حزب خود مثال آورد و گفت که آنها با وبسایت اینترنتی توانستند که چندین میلیون نفر را جذب پروژه‌ی حزبی خود کنند. او سپس به نقش اینترنت در جوامع بسته، مثل چین و ایران برای رسیدن به آزادی و دمکراسی اشاره کرد.

این نماینده پارلمان اروپا در عین‌حال به سوءاستفاده‌ از در نقاط مختلف دنیا از جمله در اروپا و وجود فیلترینگ در این کشورها اشاره کرد و گفت در اروپا هم از اینترنت سوء استفاده می‌شود، همانند سایت‌های آزار جنسی کودکان که فیلتر می‌شوند. یا سایت‌هایی که در نفی هولوکوست می‌نویسند که آنها هم فیلتر می‌شوند. او افزود، شاید ما سرمشق بدی برای کشورهای دیکتاتوری باشیم.

سخنان نماینده شرکت گوگل

سباستین مولر، از شرکت گوگل، در سخنانش از ماهیت دوگانه‌ی هر فن‌آوری و امکان استفاده‌ی همزمان خوب و بد از آنها صحبت کرد. او در اشاره به اهمیت اینترنت، ویدئوی مرگ ندا در تظاهرات خیابانی و تاثیر شگرف آن بر مردم جهان را مثال آورد.

نماینده شرکت گوگل گفت، ما در ایران نمایندگی و سرورهای مستقر نداریم اما در ایران خدمات ما را استفاده می‌کنند. او افزود، منابع اطلاعاتی در کشورهایی مثل ایران چین و ویتنام، از طرف دولت‌ها بلوکه می‌شوند و دولت‌های دیگری در برابر جریان آزاد اطلاعات در اینترنت مانع ایجاد می‌کنند، ولی از سوی دیگر کاربران نیز در تلاش‌اند این دیوارها را شکسته و موانع را از سر راه بردارند.

مولر گفت جامعه جهانی باید شفافیت را ارتقا دهد و درخواست‌های دولت‌ها برای محدودسازی در گردش اطلاعات را افشا کرد. نماینده شرکت گوگل درباره اثرات تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران در کارکرد سرویس‌های گوگل در این کشور گفت، تحریم‌ها باعث شده که «گوگل ارت» در ایران کار نکند. او گفت با اینکه از این موضوع‌ها در قانون تحریم‌های امریکا علیه ایران اسم برده نشده، ولی این تحریم‌ها تاثیر داشته است.

اریش موشل، روزنامه‌نگار از اتریش به قراردادهای زیمنس با ایران قبل از سال ۲۰۰۰ و قبل از همکاری با نوکیا اشاره کرد. او گفت زیمنس نوکیا در سال ۲۰۰۷ ایجاد شد، ولی مراکز شنود از قبل از آن در ایران موجود بود و این مراکز شنود را که در مونیخ ساخته شده، زیمنس در اختیار ایران قرار داده بود. به گفته‌ی این خبرنگار، دستگاه‌های شنود موجود در ایران بعدا با شبکه‌های موبایل متصل شدند.

موشل باز بودن تویتر در اعتراض‌های پس از انتخابات در ایران را یک تله برای دستگیری مبارزین دانست و گفت، اس‌ام‌اس‌ها ابتدا بسته بود و بعد باز کردند. سپاه می‌دانست که چه کسی، کدام اس‌ام‌اس را برای نشر در تویتر فرستاده است. او گفت، به همین دلیل هم سپاه به افراد تلفن می‌کرد و آنها را تهدید می‌کرد.

اختر قاسمی
تحریریه: مصطفی ملکان

تصاویر دیگر از کنفرانس «نقش جدید سیاسی اینترنت و تلفن همراه در ایران»