نمایش قدرت و تثبیت جایگاه بلامنازع شی جین‌پینگ در چین
۱۴۰۱ مهر ۳۰, شنبه
بیستمین کنگره حزب کمونیست چین با دو رویداد کم‌سابقه خاتمه یافت؛ تثبیت قدرت شی و بیرون بردن رهبر قبلی از سالن. با اصلاح آئین‌نامه حزب، شی جین‌پینگ می‌تواند برای سومین دوره پنج‌ساله قدرت بلامنازع چین باشد.
عکس: Li Xueren/AP
تبلیغات
بیستمین کنگره حرب کمونیست چین روز شنبه، ۲۲ اکتبر (۳۰ مهر) پس از یک هفته به کار خود خاتمه داد. رهبر حزب و رئیس جمهوری چین در این کنگره موفق شده قدرت خود را تثبیت کند و گسترش دهد.
حدود ۲ هزار و ۳۰۰ نماینده حاضر در کنگره به اصلاحاتی رای موافق دادند که مطابق آنها، شی جین‌پینگ برای تکیه زدن مادام‌العمر بر رهبری حزب و حکومت محدودیتی نخواهد داشت.
انتظار می‌رود شی روز یک‌شنبه در نخستین نشست کمیته مرکزی جدید حزب بار دیگر به عنوان دبیرکل انتخاب شود. در این صورت او پس از مائو تسه‌تونگ، بنیانگذار جمهوری خلق چین به قدرتمندترین رهبر این کشور تبدیل خواهد شد.
در اصلاحات مصوب کنگره نقش شی به عنوان "هسته مرکزی حزب" و نظریه‌های او به عنوان اصول راهنمای توسعه و پیشرفت چین تثبیت شده‌اند.
نمایندگان حاضر در کنگره همچنین اعضای جدید کمیته مرکزی حزب را هم انتخاب کردند که شامل ۲۰۵ عضو می‌شود و رهبری فعالیت‌های حزبی و پیگیری اجرای مصوبات کنگره را بر عهده دارد.
کنار گذاشتن نخست‌وزیر و بیرون بردن رئیس سابق حزب
در بیستمین کنگره حزب کمونیست چین اتفاق‌های کم‌سابقه‌ای رخ داد که می‌توانند به عنوان نماد یکه‌تازی شی جین‌پینگ در عرصه قدرت و کنار گذاشتن مهم‌ترین مخالفان سیاست‌های او و طرفداران اصلاحات ارزیابی شوند.
بر پایه مصوبات کنگره، لی که‌چیانگ، نخست‌وزیر چین، و دومین مقام اجرایی این کشور که از مدافعان اصلاحات اقتصادی است دیگر نه در کمیته مرکزی حضور دارد نه در کمیته دائمی دفتر سیاسی.
دفتر سیاسی حزب از هفت عضو تشکیل می‌شود و از نهادهای اصلی در تصمیم‌گیری‌های مهم به شمار می‌رود. نخست‌وزیر چین که از این جمع حذف شده در دوران رهبر سابق حزب کمونیست راه پیشرفت را طی کرده است.
روز پایانی کنگره یک رویداد کم‌سابقه دیگر نیز رخ داد و آن بیرون بردن هو جین‌تائو، دبیر کل پیشین حزب کمونیستو رهبر چین در فاصله سالهای ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۳ بود.
بیرون بردن رهبر سابق از کنار رهبر کنونی
مطابق معمول مراسم کنگره حزب کمونیست چین بسیار خشک، حساب شده و با برنامه پیش می‌روند و به نظر می‌رسد در یک سناریوی از پیش نوشته شده همه‌چیز، حتی زمان و مدت دست زدن نمایندگان نیز مشخص است.
در چنین فضایی بیرون بردن مرد ۷۹ سالهای که یک دهه قدرتمندترین سکاندار چین بوده و کنار شی جین‌پینگ جا گرفته، آن هم بر خلاف میل او نمی‌تواند اتفاقی باشد.
نمایش قدرت و هشدار به منتقدان؟
در فیلم‌های منتشر شده از این صحنه، به نظر می‌رسد وقتی دو مامور به هو جین‌تائو نزدیک شده و از او می‌خواهند سالن را ترک کند او کاملا غافلگیر شده و امتناع می‌کند.
در ادامه ماموران دبیرکل سابق حزب را از جا بلند و به بیرون هدایت می‌کنند و او به شی جین‌پینگ چیزی می‌گوید و دستی بر شانه لی که‌چیانگ، نخست‌وزیر مورد حمایتش می‌گذارد که او نیز از حذف‌شدگان کنگره بیستم حزب است.
بسیاری از تحلیلگران بیرون بردن دبیرکل سابق حزب کمونیست از سالن برگزاری کنگره و از کنار شی جین‌پینگ را نمایش قدرت رهبر کنونی و آینده چین و هشدار به تمام مخالفان در هر جایگاهی تعبیر کرده‌اند.
تا کنون درباره علت بیرون بردن رئیس جمهوری سابق چین از سالن به طور رسمی خبری منتشر نشده اما گفته می‌شود نخست‌وزیر این کشور به زودی بازنشسته می‌شود.
رد پای اژدهای سرخ در اقتصاد جهان به روایت تصویر
امضای توافقنامه راهبردی ایران و چین واکنش‌های بسیاری برانگیخت. ایران در عین حال بخش بسیار کوچکی از سرمایه‌گذاری هنگفت چین در دو دهه اخیر را جذب کرده است. حجم سرمایه‌گذاری چین چقدر و در کدام کشورها بوده است؟
چین بر اساس داده‌های "موسسه امریکن اینترپرایز"، فقط ظرف ۱۵ سال گذشته، ۲ تریلیون و ۱۰۰ میلیارد دلار در همه کشورها سرمایه گذاری کرده است؛ از کشورهای ثروتمند مثل سوئیس و آمریکا گرفته تا کشورهای آفریقایی مانند کنگو.
عکس: picture-alliance/dpa/K.-J. Hildenbrand
سهم ایران از این حجم سرمایه‌گذاری چین فقط ۵۶/ ۲۶ میلیارد دلار بوده که میزان آن در هر دوره پنج ساله تغییر نکرده است؛ یعنی تحریم بین سالهای ۲۰۰۵ تا ۲۰۲۰ تاثیر چندانی بر کاهش یا افزایش سرمایه‌گذاری چین در ایران نداشته است. (عکس: کارگران چینی در پروژه آزادراه تهران-شمال)
عکس: farsnews.com
بحران اقتصادی جهانی که سال ۲۰۰۸ شروع شد، فرصت مناسبی برای چین بود تا با عرضه وام‌های کلان، جای پایی در کشورهای جهان، حتی در کشورهای اروپایی باز کند.
عکس: picture-alliance/dpa
چین در سال ۲۰۱۳ طرح بلندپروازانه خود یعنی "راه ابریشم جدید" را کلید زد. این پروژه دو هدف اساسی دارد: ۱) افزایش تولید با مواد خام ارزان و انرژی ارزان ۲) انتقال مواد خام و فروش کالای چینی از طریق گسترش راه‌ها، بندرها، فرودگاه‌ها و خطوط راه آهن.
بنا بر داده‌های "مرکز مطالعات استراتژیک بین‌المللی" (CSIS) چین تنها طی شش سال (۲۰۱۳ تا ۲۰۱۹) حدود ۶۲ میلیارد دلار در بخش راه آهن ۳۴ کشور سرمایه‌گذاری کرده است. حضور فعال اقتصادی چین در واقع به معنای گسترش نفوذ سیاسی این کشور هم هست. (عکس: شی جین پینگ، رئیس جمهور چین در سال ۲۰۱۴ در کنار همتای ونزوئلایی خود، نیکلاس مادورو در کاراکاس)
عکس: AFP/Getty Images/L. Ramirez
تصویری از خط آهن باری-مسافری بنگوئلا در آنگولا. این خط از شهر لبیتو در آنگولا شروع و در شهر تنکه در جمهوری دموکراتیک کنگو به پایان می‌رسد. این خط آهن در آنگولا با سرمایه‌گذاری چین احیا شد.
عکس: DW/N. Sul D'Angola
آفریقا با گسترش سریع شهرنشینی روبرو است. حتی کارشناسان می‌گویند که انقلاب چهارم صنعتی در آفریقا رخ می‌دهد. این در حالی است که زیرساخت‌های کافی برای تحقق این تحول هنوز وجود ندارد. چین و هند از این خلا استفاده می‌کنند. (عکس: سرمایه‌گذاری چین در بخش شیلات موزامبیک)
عکس: DW/S. Lutxeque
به نوشته مجله فوربس، چین بزرگترین شریک تجاری آفریقا است و حجم سالانه تبادلات دو طرف به ۲۰۰ میلیارد دلار می‌رسد. بر این اساس، بیش از ۱۰۰ هزار شرکت چینی در آفریقا فعالند. بنا بر داده‌های بخش تحقیقات تجارت چین – آفریقا در دانشگاه جان هاپکینز، بیشترین صادارات از آفریقا به چین در سال ۲۰۱۹ به ترتیب از کشورهای آنگولا، آفریقای جنوبی و جمهوری کنگو صورت گرفته است.
عکس: picture-alliance/Photoshot/Zhang Gaiping
مجله فوربس نوشته است که آفریقا ۲۰ درصد کتان مورد نیاز چین را تامین می‌کند. آفریقا نصف ذخایر منیزیم جهان را هم دارد که در صنعت فولاد به کار می‌رود و جمهوری دموکراتیک کنگو به تنهایی نصف ذخایر تلق جهان را در اختیار دارد. آفریقا همچنان ذخایر قابل توجه کولتان دارد که مورد نیاز صنعت الکترونیک است. چین به همه این منابع نیاز دارد. (عکس: معدن کبالت در جمهوری دموکراتیک کنگو)
عکس: Getty Images/AFP/F. Scoppa
دَن روخِفِن، پژوهشگر هلندی و بنیانگذار مؤسسه معماری "MORE" است. او تألیفات متعددی از جمله در زمینه گسترش شهرنشینی در آفریقا دارد. به گفته او، «در آفریقا هیچ پروژه ساختمانی بلندتر از ۳ طبقه و هیچ راهی طولانی تر از ۳ کیلومتر وجود ندارد که در دست چینی‌ها نباشد.» (عکس: کارگر چینی و محلی در کارگاه ساخت یک اتوبان در اوگاندا)
عکس: Imago
اما در ایران چه اتفاقی خواهد افتاد؟
جزئیات توافق راهبردی ۲۵ ساله ایران و چین منتشر نشده است. روزنامه "نیویورک تایمز" پیش از این نوشته بود که طرح این توافقنامه را رئیس‌جمهور چین پنج سال پیش (۲۰۱۶) پیشنهاد کرده بوده است. پیش‌نویس این توافقنامه ۴ تیرماه ۱۳۹۹ در پکن به امضا رسید. دو هفته بعد، روزنامه نیویورک تایمز به جزئیات این پیش‌نویس ۱۸ صفحه‌ای دست یافت و آن را منتشر کرد.
عکس: ana.press
"نفت در برابر سرمایه‌گذاری"
به نوشته وبسایت اقتصادی "بلومبرگ"، چین در چارچوب این توافق «۴۰۰ میلیارد دلار در ایران سرمایه‌گذاری می‌کند و در مقابل از ایران با تخفیف زیاد و به‌طور مداوم نفت می‌خرد». چین دقیقا مشابه همین استراتژی را در قاره آفریقا در پیش گرفته است. چین در مقابل بازسازی زیرساخت‌ها، حدود یک‌سوم نفت مورد نیاز خود را از کشورهای آفریقایی وارد می‌کند.
عکس: Mana Neystani
اگر موضوع "سرمایه‌گذاری در برابر نفت ارزان‌قیمت" درست باشد، پکن بخشی از سرمایه‌گذاری خود را از طریق اختلاف قیمت نفت ارزان جبران می‌کند. سود حاصل از سرمایه‌گذاری نیز بخش دیگری از هزینه‌ها را تأمین می‌کند. گسترش حوزه نفوذ چین در منطقه را هم می‌توان به سود اقتصادی افزود. توافقنامه ۲۵ ساله با چین کدام منافع ایران را تأمین می‌کند و چقدر برای ایران از نظر اقتصادی به صرفه است؟
