سازمان ملل متحد در سال ۱۹۹۲ روز ۲۲ مارس برابر با ۲ فروردین را روز جهانی آب نامگذاری کرد. این روز هر سال با تمرکز بر یک موضوع محوری گرامی داشته می‌شود و محور برنامه‌های امسال توجه به امکان تصفیه و استفاده بهینه از "فاضلاب" برای مقابله با کم‌آبی است.

گری لوییس، هماهنگ‌کننده سازمان ملل متحد و نماینده دفتر توسعه ملل متحد در جمهوری اسلامی به مناسبت روز جهانی آب یادداشتی نوشته که متن آن پنج‌شنبه، سوم فروردین در سایت "عصر ایران" منتشر شد.

در این یادداشت آمده است: «زندگی، به دریاچه نمک شمال غرب ایران که زمانی در حال خشک شدن بود بازگشته است. این دریاچه و تلاش‌ها برای بازگرداندن چیزی که در آستانه نابود شدن بود موفقیت‌آمیز بوده است.»

گری لوییس با اشاره به بازدید ۴ سال پیش و سفری که به‌تازگی برای دیدن دریاچه ارومیه کرده می‌گوید این دریاچه در حال احیا شدن است و این رویداد نتیجه یک مشارکت موفق همگانی میان ایرانیان و برخی شهروندان و نهادهای کشورهای دیگر است.

او می‌نویسد دریاچه ارومیه که زمانی دومین دریاچه آب شور جهان بود به دلیل مداخله‌های فزاینده در طول ۶۰ سال گذشته، نظیر ساخت سدها بر روی رودخانه‌های تغذیه کننده دریاچه، و منحرف شدن جریان آب ورودی از حوضه آبریز به دریاچه "به دست ما انسان‌ها" در حال نابود شدن بود.

بیشتر بخوانید: خشکی کامل دریاچه ارومیه در نتیجه "خشکسالی مالی"

نماینده دفتر توسعه سازمان ملل در ایران در ادامه با یادآوری بازدید چهار سال پیش خود نوشته است: «من به یاد دارم که بر روی سطحی بی‌آب، نمکی، و مرده ایستاده بودم و این منظره همان بستر دریاچه بود که به دلیل بی‌آبی نمایان شده بود. آب رفته بود اما باد نه. این باد تمام نمک‌های بستر دریاچه را بلند کرده و به اطراف پخش می‌کرد.»

در سال‌های اخیر خشک شدن تدریجی بخش بزرگی از دریاچه ارومیه کشاورزی و زندگی در روستاهای اطراف آن را تقریبا نابود کرده است.

پیامدهای خشکی دریاچه ارومیه

صابر خسروزاده، مدیر امور آب و فاضلاب روستایی شهرستان ارومیه آذر ماه سال گذشته به خبرگزاری ایرنا گفته بود که به علت ادامه خشکسالی و خشک شدن دریاچه ارومیه آب ۱۰۰ روستا در این منطقه شور شده است.

قربانعلی سعادت، استاندار آذربایجان غربی زمانی گفته بود جمعیتی حدود پنج تا شش میلیون نفر در روستاهای حاشیه دریاچه ارومیه سکونت دارند که در صورت عدم رفع بحران از این منطقه، مجبور به کوچ به مناطق دیگر می‌شوند.

حمید چیت‌چیان وزیر نیرو نیز تاکید کرده که بازگشت دریاچه ارومیه به وضعیت پیشین در صورت تلاش همه‌جانبه و سازماندهی منسجم به ۱۰ تا ۱۵ سال زمان نیاز دارد.

به نوشته‌ی گری لوییس، چند دهه پیش میزان آب دریاچه ارومیه تا حدود ۳۰ میلیارد متر مکعب تخمین زده می‌شد و این مقدار که چهار سال پیش به نیم میلیارد متر مکعب کاهش یافته بود امروز به دو ونیم میلیارد مترمکعب افزایش یافته است.

او با اشاره به این که وضعیت بارندگی در این سال‌ها تغییر محسوسی نکرده اقدام‌هایی نظیر رهاسازی آب سدهایی که در حوضه آبریز و نزدیکی دریاچه قرار دارند و تغییر مدیریت آب در بخش کشاورزی در منطقه، از جمله بستن چاه‌های غیرمجاز را علت بهبود نسبی وضعیت این دریاچه عنوان می‌کند.

افزایش سطح آب دریاچه

نماینده دفتر توسعه سازمان ملل در ایران در بخش دیگری از یادداشت خود نوشت: «سه یا چهار سال قبل، زمانی که وضعیت آب در بدترین شرایط خود قرار داشت، تنها ۵۰۰ کیلومتر مربع از ۵ هزار کیلومتر مربع سطح دریاچه با آب پوشیده بود. این مقدار امروز به ۲ هزار و ۳۰۰ کیلومتر مربع رسیده است.»

بیشتر بخوانید: نشست متخصصین ایرانی و آمریکایی برای نجات دریاچه ارومیه

گری لوییس خاطر نشان کرد که در کنار تدبیرهایی که برای احیای دریاچه اروپا در دستور کار قرار گرفته کمک‌های جامعه بین‌المللی، مانند حمایت‌های فنی دفتر توسعه ملل متحد و کمک‌های مالی دولت ژاپن در بهبود وضعیت دریاچه موثر بوده است.

دولت حسن روحانی‌، رئیس‌جمهور ایران در آغاز کار، احیای دریاچه ارومیه را از اولویت‌های خود معرفی کرد و برای این منظور بودجه‌ای بالغ بر ۱۷۰۰ میلیارد تومان به تصویب رساند.

ظاهرا تنگناهای مالی دولت مانع فراهم کردن این بودجه شده و خلیل ساعی، ‌دبیر ستاد احیای دریاچه ارومیه چندی پیش گلایه کرده بود که تاکنون فقط ۳۰۰ میلیارد تومان برای نجات و احیای این دریاچه اختصاص یافته است.