با شروع رشد قیمت انواع سکه بهار آزادی در فروردین ماه سال جاری، بانک مرکزی ایران با حراج سکه تلاش کرد قیمت‌ها را کنترل کند و به سطح جهانی باز گرداند. اقدامی که چندان موثر نبود.

با آغاز اردیبهشت ماه تب بازار سکه کمی فروکش کرد و قیمت‌ها اندکی کاهش را نشان داد. اما همچنان این قیمت‌ها از بازار جهانی بالاتر است.

رکود اقتصادی و گرایش سرمایه‌گذاران به بازار طلا و ارز، اقدام بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری به خرید سکه و رکود بازار مسکن از دلایل موثر در افزایش قیمت طلا و سکه در ایران عنوان می‌شود.

وعده‌های دولتی و سرکشی بازار

با شروع افزایش قیمت سکه در هفته دوم فروردین ماه مسوولان بانک مرکزی اعلام کردند که با حراج روزانه سکه در عرض چند روز حباب قیمت‌ها خواهد شکست. بر این اساس به خریداران هشدار دادند که مراقب سرمایه‌گذاری در این بازار باشند.

با وجود این قیمت‌ها کاهش نیافت و سرمایه‌گذاران نیز بی‌اعتماد به سخنان مسوولان دولتی به خرید انواع سکه اقدام کردند، به نحوی که اعلام شد در بازار تهران سکه کمیاب شده است.

پس از اندکی کاهش قیمت‌ها در هفته ابتدایی اردیبهشت، محمود احمدی، دبیرکل بانک مرکزی، روز دوشنبه ۴ اردیبهشت (۲۵ آوریل) اعلام کرد که بر اساس پیش‌بینی‌های صورت گرفته، تا دو روز آینده قیمت سکه مطابق با قیمت‌های جهانی خواهد شد.

وی برخی رسانه‌ها را متهم کرد که با ارائه «تحلیل‌های نادرست» به افزایش قیمت سکه دامن زده‌اند. احمدی افزود که برخی از روزنامه‌ها برای «بالا رفتن فروش و تیراژ» به ضرر مردم و منافع ملی عمل می‌کنند.

تاثیر بازار جهانی بر قیمت سکه

نقش افزایش قیمت جهانی طلا بر قیمت سکه در ایران قابل انکار نیست. اما سوال اصلی میزان «تاثیر واقعی» این افزایش است.

بر اساس مقایسه قیمت‌های جهانی و قیمت طلا و سکه در ایران، می‌توان نتیجه گرفت که رشد قیمت‌ها در بازار ایران بیش از بازارهای بین‌المللی است.

از ابتدای سال جاری قیمت هر اونس طلا در بازار جهانی با رشد بیش از ۶ درصد از ۱۴۲۰ دلار به ۱۵۰۵ دلار رسیده است. این رشد قیمت در بازار ایران نیز در حدود ۶ درصد بود. )قیمت جهانی طلا و همچنین سکه بهار آزادی در ایران بر اساس آمار سایت مثقال (۶ اردیبهشت / ۲۶آوریل) محاسبه شده است.)

قیمت هر گرم طلا نیز با همین میزان رشد پیدا کرده و از حدود هر گرم طلای۱۸، از حدود ۳۸هزار و ۶۰۰ تومان به ۴۰ هزار ۹۸۰ تومان افزایش یافته است.

در همین مدت قیمت سکه بهار آزادی (طرح جدید) رشدی معادل ۹ درصد نشان می‌دهد. این اختلاف قیمت نسبت به بازارهای جهانی در هفته اول فروردین ماه کمی بیشتر از ۸ هزار تومان بود. اما در پایان فروردین ماه به ۵۲ هزار تومان هم رسید.

این اختلاف در هفته اول اردیبهشت کمتر شده است و در حدود ۲۲هزار تومان برآورد می‌شود که همچنان نسبت به هفته اول فروردین افزایش ۱۴هزار تومانی را نشان می‌دهد.

بانک مرکزی؛ متهم افزایش قیمت

برخی کارشناسان اقتصادی معتقدند، به جز شرایط جهانی بازار طلا و دلایل منطقه‌ای که بر بازار ایران تاثیرگذار است، بانک مرکزی نیز در افزایش قیمت‌ها نقش مهمی دارد.

احمد خوش‌چهره، کارشناس اقتصادی، می‌گوید که نوسانات چند دهه اخیر بازار طلا نشان می‌دهد که در برخی مواقع دولت برای منفعت بیشتر سعی می‌کند با اجرای سیاست‌ها و روش‌های خاصی به بازارهایی مانند طلا و ارز التهاب ببخشد.

وی معتقد است، دلیل اصلی این سیاست دولت دسترسی به منابع ریالی است، زیرا هرچه سکه گران‌تر فروخته شود، سود بانک مرکزی نیز بیشتر خواهد بود.

این استاد دانشگاه با اشاره به حراج سکه در بانک کارگشایی تصریح می‌کند: «وضعیت موجود بازار و حراج نشان می‌دهد که رشد حبابی برای دولت مهم نیست، بلکه افزایش قیمت پایه سکه و رساندن آن به ۴۰۰ هزار تومان برای مقامات حائز اهمیت است.»

در سال‌های گذشته بانک مرکزی برای تامین نقدینگی خود اقدام به فروش ارز می‌کرد. در چندسال اخیر طلا نیز به یکی از روش‌های تامین منابع ریالی دولت تبدیل شده است. کارشناسان اقتصادی دلیل این امر را رکود اقتصاد ایران و کاهش تقاضای ارز در بازار داخلی ارزیابی می‌کنند.

همچنین با افزایش قیمت سکه و سوق یافتن سرمایه‌های کوچک به سمت بازار طلا به عنوان یک سرمایه‌گذاری مطمئن و کم، دولت سعی می‌کند از آثار تورمی ناشی از توزیع نقدی یارانه‌ها و افزایش نقدینگی در بازار بکاهد.

مهدی محسنی

تحریریه: بابک بهمنش