افزایش شدید بهای سکه در روزهای گذشته نشان می‌دهد عوامل بسیاری در این تغییر قیمت موثر بوده‌اند که همه به ارزش واقعی این فلز گرانبها مربوط نیستند. برای ایجاد تعادل در بازار، بانک مرکزی تصمیم گرفته در اقدامی کم‌سابقه، از صبح پنجشنبه ۱۶ اسفند، هر روز مقادیر زیادی سکه را برای فروش در اختیار صرافی‌ها قرار می‌دهد.

از تابستان امسال قیمت طلا در جهان سیری صعودی داشته و با آغاز سال جدید میلادی به رکوردی تاریخی رسیده. نوسان بهای طلا در بازارهای جهانی امر کم‌سابقه‌ای نیست اما افزایش بیش از ۳۰ درصد در کمتر از شش ماه، اتفاقی نادر است. کارشناسان یکی از دلایل این امر را کاهش ارزش دلار و سرازیر شدن سرمایه‌ها به بازار مطمئن‌تر طلا عنوان کرده‌اند.

در ایران نیز بهای طلا، و سکه به عنوان رایج‌ترین شکل مبادله‌ی آن، تحت تاثیر بازارهای جهانی افزایشی چشمگیر داشته است. با این همه شرایط عرضه و تقاضا و گاهی اخبار و شایعات مربوط به آن نیز در تعیین بهای طلا نقشی تعیین کننده دارد.

هفتم اسفند ماه در پی اعلام خبری مبنی بر حراج ذخایر طلای چند کشور، قیمت هر اونس طلا ۲۰ دلار کاهش یافت. یک روز بعد با تکذیب این خبر طلا نه تنها به قیمت قبلی بازگشت که حدود ۳۰ دلار در هر اونس گرانتر شد و از ۹۵۰ دلار هم گذشت.

تقاضای بیش از عرضه

در ایران نوسان بهای طلا و سکه، هم تابعی از وضعیت جهانی بوده و هم مرتبط با مسائل داخلی. در روزهای گذشته به رغم کاهش بهای طلا در بازارهای جهان قیمت سکه در ایران متناسب با آن کم‌تر نشد. یکی از دلایل این امر تقاضای بیش از عرضه بوده است.

رئیس کل بانک مرکزی در حالی که همچنان مهمترین دلیل بالارفتن قیمت سکه در بازار داخلی را افزایش قیمت جهانی عنوان می‌کند از قصد این بانک برای عرضه‌ی مستقیم سکه به بازار خبر می‌دهد. بنا بر این تصمیم بانک مرکزی از طریق صرافی‌های مجاز سکه را وارد بازار و قیمت آن را ۲۲۲ هزار تومان مشخص کرده است.

گرچه اقدام بانک مرکزی به کاهش محسوس قیمت‌ها انجامیده، بهای سکه در بازارهای آزاد در روز پنجشنبه ۲۲۵ هزار تومان گزارش شده. طهماسب مظاهرى عصر چهارشنبه در حاشیه‌ی نشست هیات دولت به خبرنگاران گفته است «ذخایر سكه و طلا در بانك مركزى به مقدار كافى وجود دارد و عرضه آن در بازار به میزانى انجام مى‌شود كه باعث افزایش قیمتها در ایام پایانى سال نشود.»

ظاهرا یکی از عوامل بالا رفتن تقاضا، تصمیم دولت برای پرداخت عیدی کارمندان با سکه بوده است. رئیس اتحادیه طلا و جواهر شمیرانات می‌گوید «هجوم ارگان‌های دولتی برای تامین عیدی كاركنان‌شان با سكه، باعث افزایش كاذب قیمت‌ها در بازار شده است.»

كیومرث امیریان، پانزدهم اسفند، در گفت‌وگو با ایسنا می‌افزاید «بهتر این بود كه ارگان‌های دولتی سكه مورد نیازشان را از بانك مركزی می‌گرفتند.» به گفته او «هر سكه بهار آزادی طرح جدید كه در حال حاضر[۱۵ اسفند] با قیمت ۲۳۵ هزار تومان به فروش می‌رسد با محاسبه وزن طلا، هزینه ضرب و سود فروشنده باید حداكثر ۲۲۰ هزار تومان به فروش برسد.»

بانک مرکزی عدم تناسب عرضه و تقاضا، و نقش عوامل داخلی در بال رفتن بهای سکه را تلویحا پذیرفته است. به گزارش روابط عمومی این بانک، هدف از عرضه‌ی مستقیم سکه، پاسخگویی به مازاد تقاضاست تا «بدین ترتیب تفاوت قیمت بازار داخلی و قیمـــت‌های بین المللی منتفی شود.»

قرار است عرضه‌ی سکه تحت نظارت بانک مرکزی تا اطلاع بعدی هر روز صبح از ساعت ۹ تا ۱۲ انجام شود. قیمت این سکه‌ها نیز روزانه و با توجه به قیمت‌های جهانی تعیین می‌شود. کارشناسان پیش بینی کرده بودند قیمت طلا به مرز ۹۸۰ دلار در هر اونس برسد. روز جمعه، ۱۷ اسفند، ساعت یازده صبح به وقت تهران این مرز نیز پشت سرگذاشته شد و قیمت هر اونس طلا در بازار جهانی به ۹۸۳ دلار رسید.

بهزاد کشمیری‌پور، گزارشگر دویچه وله در تهران