نگاه رسانه‌ها در غرب به ثبت نام رفسنجانی و مشایی
۱۳۹۲ اردیبهشت ۲۲, یکشنبه
در رسانه‌های غرب تعجب از شمار بالای داوطلبان شرکت در انتخابات ریاست جمهوری ایران را می‌توان دید؛ موضوعی که برخی از این رسانه‌ها در عنوان خود نیز به آن اشاره کرده‌اند.
۶۸۹ نفر تا پایان روز شنبه (۲۱ اردیبهشت / ۱۱ مه) داوطلب شرکت در انتخابات شدند. تحلیلگر خبرگزاری ایسنا در این باره می‌نویسد: «خیلی‌ها هستند که برای دلخوشی به ستاد انتخابات می‌روند؛ مردم عادی، رجال غیرسیاسی و جوان‌هایی که گاهی صرفا از فرصت فراهم شده برای تفریح استفاده می‌کنند. از بین ۶۸۶ نفری که امسال ثبت نام کرده‌اند، بیش از ششصد نفرشان از این جنس کاندیداها هستند.»
آن عده از داوطلبان که می‌مانند، بایستی از سد شورای نگهبان بگذرند. در نهایت این نهاد زیر کنترل رهبر جمهوری اسلامی است که تا دوم خرداد (۲۳ مه) تعیین خواهد کرد چه کسانی می‌توانند نامزد انتخابات ریاست جمهوری روز ۲۴ خرداد (۱۴ ژوئن) شوند. رسانه‌های غرب می‌دانند که گذشتن از این سد برای داوطلبان "آسان نخواهد بود".
بیشتر رسانه‌هایی که به موضوع ثبت نام داوطلبان شرکت در انتخابات ریاست جمهوری ایران پرداخته‌اند، در عین اشاره به برخی چهره‌های شناخته شده داوطلب، چون محمدباقر قالیباف شهردار تهران، یا سعید جلیلی رئیس هیئت مذاکره‌کننده در مناقشه اتمی ایران، گزارش‌های خود را بر روی دو چهره متمرکز کرده‌اند: اکبر هاشمی رفسنجانی، رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، و اسفندیار رحیم مشایی، مشاور رئیس جمهور محمود احمدی‌نژاد.
"گاردین" از هر "دو داوطلب اصلی نامزدی" به عنوان چهره‌هایی نام می‌برد که "خطر درگیری‌شان با دستگاه وجود دارد". "نیویورک تایمز" نیز می‌نویسد که اگر نامزدی این دو مرد تایید شود، آنان "در عمل به مبارزه انتخاباتی تکانی خواهند داد؛ چون نقطه نظرات آنان دستگاه حکومتی ایران را به چالش می‌کشد". این روزنامه توضیح می‌دهد که دستگاه حکومتی جمهوری اسلامی جریان طرفدار رحیم مشایی را "انحرافی" نامیده؛ جریانی که معتقد است "نیازی به میانجیگری روحانیت نیست و هر کس می‌تواند خود با خدا رابطه برقرار کند". "نیویورک تایمز" می‌نویسد، به رفسنجانی نیز به چشم "خائن" نگریسته شده، چون او از اپوزیسیون در جریان انتخابات رئيس‌جمهوری سال ۱۳۸۸ دفاع کرده بود.
به نوشته روزنامه "گاردین"، این دو نفر از دو جناح رقیب و کاملا متفاوت می‌آیند. با این‌حال طرفداران علی خامنه‌ای مخالف هر دو هستند، چون معتقدند که هر دو در پی تحلیل بردن قدرت رهبر جمهوری اسلامی‌اند. "نیویورک تایمز" نیز از رقابت سرسختانه این دو تن در برابر هم می‌نویسد، با وجود اینکه هر دو را منتقد کسانی می‌بیند که از پشت صحنه در ایران سیاست‌گذاری می‌کنند. این روزنامه بر آن است که انتقاد این دو سیاستمدار نظر رای‌دهندگان ناراضی شهرنشین را به خود جلب کرده و اعتماد آنان را برمی‌انگیزد.
"سلطان پسته" در صحنه رقابت
در تحلیل‌های رسانه‌های غرب از رفسنجانی اغلب به عنوان سیاستمداری عملگرا نام برده می‌شود که منتقد حاکمان وقت است. در گزارش تارنمای اینترنتی هفته‌نامه‌ی آلمانی "اشپیگل"، از رفسنجانی به عنوان "یکی از بنیانگذاران جمهوری اسلامی"، "میلیاردر" و "سلطان پسته" نام برده شده که با ثبت نام خود برای انتخابات "وفاداران به خامنه‌ای را به چالش می‌کشد". به نوشته‌ی "اشپیگل آنلاین" اپوزیسیون جمهوری اسلامی رفسنجانی را مسئول قتل صدها مخالف این حکومت می‌داند. در تحلیل "اشپیگل" همچنین یادآوری شده که آرژانتین در سال ۲۰۰۶ دستور بازداشت رفسنجانی را به‌خاطر مسئول دانستن وی در بمب‌گذاری علیه مرکز یهودیان بوئنوس آیرس صادر کرده است.
روزنامه "تلگراف" چاپ لندن از ثبت نام رفسنجانی به عنوان "مهم‌ترین عامل تاثیرگذار" در روند انتخابات ریاست جمهوری ایران نام برده است. این روزنامه رفسنجانی را به عنوان کسی معرفی می‌کند که سال‌هاست با ریاست جمهوری احمدی‌نژاد مخالف بوده، از اپوزیسیون انتخابات سال ۱۳۸۸ پشتیانی کرده و چند سال است که خانواده‌اش نیز زیر فشار حکومت قرار دارد.
"نیویورک تایمز" می‌نویسد، رفسنجانی "خواهان جامعه‌ای بازتر و روابط بهتر اقتصادی با غرب است". این روزنامه نیز اشاره می‌کند به اینکه رفسنجانی منتقد احمدی‌نژاد و تیم اوست که به زعم وی، به‌خاطر "نداشتن تخصص" کشور را به وضعیت اقتصادی "خطرناک"ی کشانده‌اند. "نیویورک تایمز" همچنین رفسنجانی را روحانی‌ای می‌بیند که از "روحانیت سنتی و حامیان آن به عنوان کسانی که همه صداهای انتقادی را سرکوب می‌کنند" انتقاد دارد.
"گاردین" به نفوذ رفسنجانی در میان روحانیت ایران اشاره می‌کند و از حمایت اصلاح‌طلبان از وی "به‌خاطر همدردی‌ای که او با منتقدان دولت پس از انتخابات ۱۳۸۸ نشان داد" می‌نویسد. "تلگراف" نیز می‌نویسد که اصلاح‌طلبان از رفسنجانی حمایت می‌کنند. این روزنامه در عین حال اشاره می‌کند به اینکه بسیاری پرسش‌ها در مورد زندگی و سابقه این سیاستمدار پاسخ داده نشده است. "تلگراف" رفسنجانی را سیاستمداری "زیرک و ثروتمند" می‌خواند که دستاورد چندانی در دوره ریاست جمهوری خود در گذشته نداشته و روشن نیست ثروت خود را از کجا آورده است.
وجه تشابه و تفرق رحیم مشایی و احمدی‌نژاد
محمود احمدی‌نژاد هنگام ثبت نام اسفندیار رحیم مشایی برای انتخابات او را همراهی کرد و پس از آن هر دو نفر انگشتان خود را به علامت پیروزی بالا بردند. احمدی‌نژاد با وجود انتقادهایی که به او در مورد تبلیغ برای مشایی می‌شود، او را در کنفرانس مطبوعاتی نیز همراهی کرد و در آنجا گفت: «مشایی یعنی احمدی‌نژاد و احمدی‌نژاد یعنی مشایی». روزنامه "گاردین" می‌نویسد که روش احمدی‌نژاد در حمایت از رحیم مشایی را اغلب با روشی مقایسه می‌کنند که ولادیمیر پوتین پس از پایان دوره ریاست جمهوری خود در روسیه در حمایت از دیمیتری مدودیف داشت.
پوتین پس از دو دوره ریاست جمهوری در سال ۲۰۰۸ برای به قدرت رسیدن مدودیف تلاش کرد و در دولت وی سمت نخست‌وزیری را بر عهده گرفت و سپس خود در سال ۲۰۱۲ برای سومین بار رئیس جمهور روسیه شد.
"نیویورک تایمز" در مورد رحیم مشایی می‌نویسد که او متعلق به آن "نسل جدید سیاستمداران" ایران است که احمدی‌نژاد آنان را نمایندگی می‌کند و بنظر می‌رسد خواستار "کنار زدن رهبران پیرتر از قدرت" هستند. به گفته این روزنامه به نقل از تحلیلگران، نفوذ زیادی که احمدی‌نژاد و گروه وی کسب کرده‌اند باعث شده که برای دستگاه رهبری جمهوری اسلامی دیگر "مطبوع" نباشند.
"نیویورک تایمز" می‌نویسد به نظر می‌آید که رحیم مشایی در مقایسه با "مربی" خود، محمود احمدی‌نژاد، در برخی زمینه‌ها گشوده‌تر باشد، چون اغلب بر "آزادی‌های فردی" تاکید می‌کند. در عین حال این روزنامه به کنفرانس مطبوعات مشایی پس از ثبت نام همراه با احمدی‌نژاد اشاره می‌کند. رحیم مشایی در آنجا گفت که خط مشی سیاست خارجی احمدی‌نژاد را دنبال خواهد کرد، که از نظر غرب همراه با "مقابله‌جویی" است. وی همچنین تصمیم‌های اقتصادی احمدی‌نژاد را تایید کرد که از نظر غرب "جدال‌برانگیز" است.
دغدغه مردم
"نیویورک تایمز" می‌نویسد با اینکه ایران در حال حاضر با مشکلات بزرگ اقتصادی و تحریم‌های بین‌المللی دست به گریبان است و بسیاری از شهروندان ایران از فشار اوضاع اقتصادی در رنج به سر می‌برند، ولی هیچ یک از داوطلبان کاندیداتوری در روز ثبت نام خود به این مسئله نپرداختند.
اینکه نتیجه انتخابات در صورت قرار گرفتن رفسنجانی و رحیم مشایی به عنوان رقیب انتخاباتی در برابر هم چه خواهد بود، برای تحلیلگران روشن نیست. روزنامه "لس آنجلس تایمز" که ورود رفسنجانی و رحیم مشایی برای ثبت نام در روز شنبه را "سینمایی" توصیف کرده است، می‌نویسد که هیچ ضمانتی وجود ندارد که این دو به عنوان نامزدهای انتخاباتی در برابر هم قرار گیرند. "نیویورک تایمز" نیز از قول امیر محبیان، تحلیلگر نزدیک به حکومت، می‌نویسد: «بسیار تردید دارم که شورای نگهبان نامزدی مشایی را بپذیرد و امیدوارم شاهد ناآرامی خیابانی نباشیم.»
با این همه به نظر تحلیلگر "لس آنجلس تایمز"، صرف حضور این دو نفر برای ثبت نام در انتخابات می‌تواند موجب شود که مردم ایران که در حال حاضر بیش از هر چیز نگران پرداخت صورت‌حسابهای خود هستند، علاقه بیشتری به شرکت در انتخابات از خود نشان دهند.
"لس آنجلس تایمز" قول یک مهندس شیمی را که در حال حاضر شغلش تاکسی‌رانی است نقل می‌کند تا نشان دهد مردم بیش از هر چیز دغدغه نان روزانه را دارند: «من احساس می‌کنم قدرت تغییر چیزی را ندارم. باید به فکر گذران زندگی‌ام باشم.»
با این حال "نیویورک تایمز" نیز معتقد است بسیاری از ایرانیانی که تا روز شنبه بخاطر تجربه‌های خود از جریان انتخابات سال ۱۳۸۸ و اعتراض‌های سرکوب شده به نتایج انتخابات آن دوره نسبت به انتخابات بی‌تفاوتی نشان می‌دادند، ممکن است با آمدن رحیم مشایی و رفسنجانی تغییر موضع بدهند و در دادن رأی فعال شوند.
یک دانشجوی سابق رشته مهندسی بنام طه که ۲۶ سال دارد به "نیویورک تایمز" گفت: «از رفسنجانی حمایت خواهم کرد. او می‌تواند نظام را اصلاح کند.» یک راننده تاکسی به همین روزنامه گفت: «بنظر می‌رسد که رحیم مشایی کسی باشد که بتواند در برابر کسانی که بر کشور حکومت می‌کنند مقاومت کند.»
"نیویورک تایمز" همچنین می‌نویسد که در آخرین روز ثبت نام داوطلبان شرکت در انتخابات رحیم مشایی از اینکه دیر ثبت نام می‌کند عذر خواسته بدون آنکه علت دیرکرد خود را توضیح دهد. این روزنامه همچنین اشاره دارد به اینکه گزارش شده که "رفسنجانی تا آمدن به محل ثبت نام منتظر اجازه آیت‌الله خامنه‌ای بوده و روشن نیست که این اجازه به او داده شده یا نه".
رسانه‌های غرب به خاطر درگیری‌هایی که در آخرین روز ثبت نام بین طرفداران رحیم مشایی و رفسنجانی رخ داد، پیش‌بینی می‌کنند که تنش‌های موجود بین دو جناح طرفدار رفسنجانی و رحیم مشایی هنگامی که تبدیل به رقبای انتخاباتی شوند برجسته‌تر و عیان‌تر خواهد شد.