نگرانی از احتمال به بن‌بست کشیده شدن مذاکرات برجام در وین
۱۴۰۰ خرداد ۱۹, چهارشنبه
در آستانه برگزاری دور ششم کمیسیون مشترک برجام، نماینده روسیه نسبت به نافرجام ماندن این مذاکرات هشدار داده است. عباس عراقچی از "مسائل کلیدی" سخن گفته و دبیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از عدم همکاری کامل ایران.
عکس: Thomas Kronsteiner/Getty Images
تبلیغات
عباس عراقچی، معاون سیاسی وزیر امور خارجه ایران که ریاست گروه مذاکره کننده این کشور در کمیسیون مشترک برجام در وین را برعهده دارد، روز چهارشنبه ۱۹ خرداد (نهم ژوئن) توضیحاتی درباره نتایج این مذاکرات به نمایندگان مجلس شورای اسلامی داد.
عراقچی ضمن تکرار سخنان پیشین خود مبنی بر کسب پیشرفت در مسائل مورد گفت‌وگو، از پیش‌بینی این موضوع که آیا دور ششم مذاکرات دور نهایی خواهد بود یا نه، اجتناب ورزید. گفت در شرایط کنونی برای قضاوت در این زمینه "زود" است.
نماینده ارشد ایران در مذاکرات برجام در وین در نشست خود با اعضای کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی از "برخی مسائل کلیدی" سخن گفت که باید درباره آن‌ها تصمیم‌گیری شود.
پیش از او نیز، محمود واعظی، رئیس دفتر حسن روحانی گفته بود که در متن توافق کشورهای ذیربط "پرانتزهایی" وجود دارد که نیاز به مذاکره و تصمیم‌گیری دارند.
واعظی از توضیح پیرامون مضمون این پرانتزها خودداری ورزیده بود. عراقچی در تکمیل اظهارات خود گفت: «اختلاف نظرها درباره مسائل جدید نیست، در واقع اختلاف نظر در خصوص موضوع‌هایی اصلی در ارتباط با نحوه بازگشت طرفین به توافق است.»
آژانس و سطح همکاری ایران
رافائل گروسی، دبیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در گفت‌وگویی با شبکه خبری "الجزیره" از تداوم همکاری‌های آژانس با ایران سخن گفته است.
گروسی در مصاحبه خود از عدم دریافت پاسخ از سوی جمهوری اسلامی درباره پرسش‌های آژانس گزارش داده است. موضوع بر سر آثار اورانیوم در تورقوزآباد و مرکزی در اصفهان است.
از سوی دیگر، آژانس پرسش‌هایی درباره دو مرکز دیگر نیز مطرح کرده که گفته می‌شود، جمهوری اسلامی تا کنون پاسخی به آن‌ها نداده است.
افزون بر آن، گزارش منتشر شده از سوی فاکس نیوز درباره فعالیت‌های مشکوک ایران در سایت هسته‌ای سنجریان نیز از جمله مواردی است که احتمال دست‌یابی به توافق را کاهش داده است.
گفت‌وگوهای عراقچی با گروسی در وینعکس: Dean Calma/IAEA/dpa/picture alliance
گروسی پیش از آن، روز دوشنبه هفته جاری، هفتم ژوئن اعلام کرده بود که فعالیت‌های هسته‌ای ایران به مرز نگران کننده‌ای رسیده است.
دبیرکل آژانس تاکید کرده بود که میزان غنی‌سازی اورانیوم توسط ایران به حدی افزایش یافته که فاصله اندکی تا دست‌یابی ایران به جنگ‌افزارهای هسته‌ای دارد.
ابراز نگرانی روسیه و آمریکا
میخائیل اولیانف سرپرست هیات نمایندگی روسیه در مذاکرات کمیسیون مشترک برجام، پس از ارائه گزارش ناظر بر اقدامات اخیر ایران در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، از بابت نافرجام ماندن مذاکرات احیای برجام ابراز نگرانی کرد.
کشورهای غربی حاضر در شورای حکام از ارائه قطعنامه‌ای درباره فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران و موضوع غنی‌سازی ۶۰ درصدی اورانیوم توسط این کشور در شرایط کنونی چشم‌پوشی کرده‌اند.
به باور آن‌ها، صدور چنین قطعنامه‌ای در شرایطی که مذاکرات کشورهای ذیربط در توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ در وین ادامه دارد، می‌تواند از احتمال دست‌یابی به توافق بکاهد.
در همین ارتباط اولیانف با انتشار یک پست توییتری گفته است که به مخاطره افتادن توافق هسته‌ای با ایران در اثر ادامه اجرای سیاست اعمال فشار حداکثری آمریکا موجب نگرانی عمیق و جدی است.
اولیانف همچنین تاکید کرده که در حال حاضر حتی منتقدان جدی و سنتی برجام نیز به اهمیت و ارزش حفظ آن در شرایط کنونی پی برده‌اند.
نگرانی که اولیانف از آن سخن می‌گوید در عین حال مضمون سخنان آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا در برابر مجلس سنا را بازتاب می‌دهد.
بلینکن در سخنان خود تاکید کرده است که در شرایط کنونی احتمال تجهیز سریع ایران به جنگ‌افزارهای هسته‌ای الزام تسریع کسب توافق با ایران و کنترل و نظارت فعالیت‌های هسته‌ای آن کشور را سبب می‌شود.
این در حالی است که کاظم غریب‌آبادی، نماینده جمهوری اسلامی در سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین نه تنها گزارش آژانس را "سیاسی‌کاری" خوانده و اطلاعات آن را متکی بر اطلاعات سازمان اطلاعات اسرائیل دانسته بود، بلکه بار دیگر بر رفع کامل تحریم‌ها تاکید ورزیده است.
کاظم غریب‌آبادی در نشست روز چهارشنبه شورای حکام آژانس تصریح کرد که بازگشت ایران به تعهدات برجامی‌اش منوط به «تامین ضمانت کافی جهت لغو تمامی تحریم‌ها به روشی قابل راستی‌آزمایی» است.
نماینده جمهوری اسلامی در وین مدعی شده که آمریکا هنوز «عزم کافی و آمادگی ترک اعتیاد خود برای استفاده از اقدامات یکجانبه و زورمدارانه» را از خود نشان نداده است.
این در حالی است که آمریکا نیز نسبت به اراده جمهوری اسلامی به بازگشت به تعهدات برجامی این کشور ابراز تردید کرده است.
آنتونی بلینکن، در سخنان خود خطاب به سناتورها گفته است که حتی در صورت کسب توافق با ایران، صدها مورد تحریمی این کشور و از جمله برخی از تحریم‌هایی که از سوی دولت ترامپ وضع شده‌اند، لغو نخواهند شد. ایران از لغو همه تحریم‌ها به عنوان شرط پایبندی به تعهدات برجامی خود سخن می‌گوید.
خروج از برجام و معاملاتی که دود می‌شوند
با امضای دونالد ترامپ، آمریکا از برجام خارج شد. سال گذشته شرکت‌های آلمانی ۵/ ۳ میلیارد یورو به ایران و ۱۱۱ میلیارد یورو به آمریکا صادر کردند. معاملاتی که با خروج آمریکا از برجام به خطر افتاده‌اند در این گزارش تصویری:
عکس: Reuters/J. Ernst
با این امضای دونالد ترامپ، دولت آمریکا نه تنها از توافقنامه اتمی "برجام" خارج شده، بلکه می‌خواهد تحریم‌های اقتصادی علیه جمهوری اسلامی را نیز بار دیگر از سر گیرد. بدین ترتیب هر شرکتی که با آمریکا و با دلار در سطح جهانی معامله می‌کند در صورتی که با ایران معامله کند، می‌تواند مشمول جریمه سنگینی بشود.
عکس: Reuters/J. Ernst
بسیاری از شرکت‌ها و بخصوص بانک‌ها معنی نقض تحریم‌ها را بخوبی می‌دانند. کومرتس بانک آلمان در سال ۲۰۱۴ مجبور به پرداخت یک میلیارد و پانصد میلیون دلار و گروه "بی ان پی پاریبا" فرانسوی حتی ۹ میلیارد دلار جریمه پرداخت کرد.
عکس: picture-alliance/dpa
به گزارش اتاق بازرگانی آلمان، ده هزار شرکت آلمانی با ایران رابطه تجاری دارند و ۱۲۰ شرکت این کشور حتی با نیروی کار خود در ایران حضور دارند. آلمان در سال گذشته ۳ و نیم میلیارد یورو به ایران صادرات داشته درحالیکه ارزش صادرات آن به آمریکا بالغ بر ۱۱۱ میلیارد یورو بوده است.
عکس: picture-alliance/dpa/F. Motahari
ایرباس بزرگترین بازنده خروج آمریکا از برجام است. در ژانویه سال ۲۰۱۷ ایران سفارش خرید یکصد فروند هواپیمای ایرباس را به ارزش ۲۳ میلیارد یورو داد. سه فروند هواپیما به ایران تحویل داده شد و حالا آمریکا اجازه صادرات این هواپیما به ایران را لغو کرده است. کمپانی اروپایی ایرباس بخشی از تولیدات خود را در آمریکا تامین می‌کند.
عکس: FARS
کمپانی آمریکایی بوئینگ دو قرارداد با شرکت‌های ایرانی آسمان برای فروش ۳۰ عدد هواپیما به ارزش ۳ میلیارد دلار و نیز قرارداد فروش ۸۰ فروند هواپیما با شرکت ایران ایر به ارزش ۱۶ میلیارد دلار امضا کرد. این سفارش‌ها هیچگاه در تولید لحاظ نشدند و حالا هم دنیس مویلنبرگ، مدیریت بوئینگ، اعلام کرده است که "ما پیرو سیاست دولت آمریکا هستیم".
عکس: picture-alliance/dpa/Stringer
تاریخ اولین حضور زیمنس در ایران به کشیدن خط تلگراف لندن – بمبئی در ۱۵۰ سال پیش برمی‌گردد. جو کایزر، مدیر کمپانی زیمنس، از نخستین مدیران آلمانی بود که در آغاز سال ۲۰۱۶ به ایران سفر کرد و قراردادهای میلیاردی فروش توربین‌های گازی و مدرنیزه کردن قطارهای ایران را به امضا رساند.
عکس: picture-alliance/dpa/T. Hase
کمپانی هنکل هیچگاه از بازار ایران خارج نشد و به همین دلیل جایگاه قدرتمندی در صنایع تولید شوینده و چسب دارد. "کاسپار رورستد"، مدیر پیشین این کمپانی، در سال ۲۰۱۵ و قبل از "برچیده شده تحریم‌ها" گفته بود: «فروش میلیونی ما در بازار ایران (سه رقم دارد) و به افزایش آن هم خوشبین هستیم.» این کمپانی سال گذشته ۲۰ میلیارد یورو فروش داشته که یک درصد آن از بازار ایران است.
عکس: picture-alliance/dpa/M. Hitij
کمپانی دایملر، ایران خودرو و ماموت در ماه دسامبر سال ۲۰۱۷ قرارداد طولانی مدت تولید کامیون در ایران را به امضا رساندند. دایملر آلمان در سال ۲۰۱۰ سهم خود را در خودروسازی ایران واگذار کرده بود.
عکس: MEHR
کمپانی خودروسازی فولکس واگن هم تصمیم داشت از اواسط سال ۲۰۱۷ میلادی با کمک ایران خودرو و ماموت با مدل‌های تیگوان و پاسات وارد بازار ایران شود. این خودروها در نمایشگاه بین‌المللی خودرو تهران در سال گذشته نیز عرضه شدند.
عکس: jamejamonline
بازار خودروی ایران بصورت "سنتی" در دست صنایع خودروسازی فرانسه است. این صنایع از آنجایی که با آمریکا رابطه‌ای ندارند، دستشان برای سرمایه‌گذاری در ایران بازتر است. کمپانی "PSA" در سال ۲۰۱۶ قرارداد همکاری برای تولید سه مدل پژو را در سال ۲۰۱۶ با ایران خودرو به امضا رساند. این سرمایه‌گذاری ۴۰۰ میلیون یورویی هنوز به نتیجه و سودی نرسیده و طرف ایرانی هم توان مالی ندارد.
عکس: Tasnim
خودروساز فرانسوی رنو در سال ۲۰۱۷ اعلام کرد یک سرمایه‌گذاری بزرگ به همراه خط تولید در ایران خواهد داشت. کارلوس غُصن (یا به فرانسوی گون- Carlos Ghosn) مدیر اجرایی شرکت‌های خودروسازی رنو در آن زمان گفته بود که "بازار ایران دارای پتانسیل بی‌نظیری است".
عکس: IRNA
بازار و صنایع نفت و گاز ایران یکی از بازارهای جالب توجه برای شرکت‌های بین‌المللی است. شرکت ایتالیایی "سایپم" (Saipem) که در عرصه تولید خط لوله و پایانه‌های نفت و گاز فعال است قرادادی به مبلغ ۳ میلیارد و پانصد میلیون یورو با ایران امضا کرده است.
عکس: Mehr
رئیس کمپانی نفتی اِنی (Eni)، کلادیو دسکالزی هم جزو اولین مدیرانی بود که با پایان تحریم‌ها راهی تهران شد. دو طرف تمایل به همکاری داشتند اما قراردادها در حد "مطالعات برای توسعه میدان کیش و فاز سوم میدان دارخوین" باقی ماند. از سوی دیگر انی از ایران طلبکار است که به دلیل تحریم‌ها امکان پرداخت بدهی برای ایران وجود نداشت.
عکس: picture-alliance/AP Photo/A. Medichini
برخلاف کمپانی ایتالیایی انی، کمپانی بریتانیایی – هلندی "شل" سال‌ها به دلیل تحریم‌ها راهی را پیدا نمی‌کرد تا بتواند بدهی دو میلیارد دلاری خود به ایران را پرداخت کند. کمپانی نفتی شل سفارش جدید دیگر به ایران نداده و قراردادهای جدید هم در حد "مطالعه برای توسعه میادین آزادگان جنوبی، یادآوران و کیش" است.
عکس: FARS
کمپانی فرانسوی توتال اعلام کرد که پنج میلیارد دلار در میدان پارس جنوبی سرمایه‌گذاری می‌کند. دولت آمریکا در مورد این سرمایه‌گذاری "استثنا" قائل شد و اجازه آن را صادر کرد. حال امکان دارد با تحریم‌های جدید این اجازه هم لغو شود. پاتریک پویان، مدیرعامل توتال، در ماه مارس ابراز امیدواری کرد تا اجازه آمریکا به‌قوت خود باقی بماند. او گفت در غیر این صورت ما بار دیگر برای دریافت اجازه تلاش خواهیم کرد.
