از صبح دوشنبه (۷ مارس، ۱۶ اسفند) نیروهای وفادار به معمر قذافی بر شدت حمله‌های زمینی و هوایی خود به مناطق تحت کنترل شورشیان افزوده‌اند. ظاهرا شهرهای نفت‌خیز بیشتر از مناطق دیگر مورد حمله قرار گرفته‌اند. گفته می‌شود نیروهای تحت فرمان قذافی قصد دارند در صورتی که قادر به بازپس گرفتن شهرهای نفت‌خیر نباشد میدان‌های نفتی را بمباران کنند.

تشدید درگیری‌ها

نبردهای نیروهای حامی معمر قذافی با مخالفان وارد مرحله‌ی تازه‌ای شده است. شهر راس لانوف که روز جمعه به دست شورشیان افتاد از روز یکشنبه مورد حمله‌ی هوایی جنگنده‌های ارتش لیبی قرار گرفته است. خبرنگاران غربی صبح دوشنبه گزارش داده‌اند بمباران راس لانوف همچنان ادامه دارد اما شورشیان پیشروی نیروهای وفادار قذافی را متوقف کرده‌اند.

از شهر بن‌جواد نیز خبر می‌رسد که از نخستین ساعت‌های بامداد درگیری شدید در اطراف شهر که شب گذشته کاهش یافته بود دوباره از سر گرفته شده است. برخی شاهدان عینی گفته‌اند در مناطقی از شهر که به دست هواداران قذافی افتاده، از مهاجرت مردم جلوگیری شده تا از آنها به عنوان سپر دفاعی استفاده شود. نیروهای طرفدار قذافی ظهر دوشنبه مدعی شدند کنترل کامل شهر را در اختیار گرفته‌اند. شورشیان این ادعا را تکذیب می‌کنند.

نگرانی‌ها در بنغازی

در همین حال شبکه خبری الجزیره اوضاع شهر بنغازی را از قول برخی شورشیان نگران‌کننده توصیف کرده است. این شهر، که دومین شهر بزرگ لیبی و در شرق این کشور قرار دارد، یکی از نخستین و مهمترین مناطقی است که از کنترل حکومت خارج شده. هسته‌ی اصلی "شورای ملی لیبی" که برای کنترل اوضاع در مناطق آزاد تشکیل شده در بنغازی مستقر است.

شماری از رزمندگان مخالف حکومت از بنغازی برای یاری رساندن به معترضان در دیگر مناطق، این شهر را ترک کرده‌اند. اکنون این نگرانی وجود دارد که با یورش نیروهای قذافی که از تجهیزات و آموزش بهتری برخوردارند دفاع از مرکز اصلی مخالفان دشوار شود.

در شهر مصراته، در ۱۵۰ کیلومتری شرق طرابلس نیز درگیری‌های سختی میان طرفین گزارش شده است. گفته می‌شود نیروهای دولتی از زمین با تانک و زره‌پوش، و از هوا با هلی‌کوپترهای توپدار و جنگنده به این شهر حمله کرده‌اند.

یکی از پزشکان بیمارستان مرکزی مصراته گفته است در درگیری‌هایی که از روز یکشنبه در این شهر آغاز شده دست کم ۱۸ نفر جان خود را از دست داده‌اند. امدادگران از نیروهای لیبی که ظاهرا این شهر را در محاصره دارند خواسته‌اند راه عبوری برای آنها باز کنند. امدادگران از وجود شماری زیادی از شهروندانی خبرداده‌اند که بر اثر شدت جراحت در بستر مرگ قرار دارند و نیازمند کمک‌های فوری پزشکی هستند.

اتهام قذافی به رسانه‌های خارجی

قذافی در یک گفت‌وگوی تلویزیونی کشورهای خارجی، از جمله فرانسه، را به دخالت در امور داخلی لیبی متهم کرد. فرانسه از جمله کشورهایی است که از تشکیل "شورای ملی لیبی" حمایت کرده. قذافی در مصاحبه با شبکه خبری "فرانس ۲۴" بار دیگر اسلام‌گرایان افراطی و شبکه تروریستی القاعده را مسئول ناآرامی‌ها در لیبی معرفی کرده است. او گفت تمام کسانی که در بنغازی دست به اسلحه برده‌اند اعضای القاعده هستند. قذافی رسانه‌های بین‌المللی را به دروغ‌پراکنی در مورد حوادث جاری این کشور متهم کرد.

در ۲۴ ساعت گذشته مناطق شرقی لیبی و شهرهای کوچکی در مناطق دیگر که توسط شورشیان اداره می‌شود به شدت بمباران شده‌اند. یکی از این شهرها زاویه، در ۵۰ کیلومتری جنوب طرابلس قرار دارد. بنابر گزارش‌ها این شهر تا کنون چند بار میان نیروهای دولتی و شورشیان دست به دست شده اما در حال حاضر از وضعیت آن گزارش موثقی منتشر نشده است.

برخی از خبرگزاری‌ها گزارش داده‌اند هزاران نفر از هواداران قذافی در شهر طرابلس عکس‌های دیکتاتور لیبی و پرچم این کشور را در دست گرفته و برای آنچه سرکوبی افراطیان و پیروزی نیروهای دولتی عنوان می‌شود به جشن و پایکوبی پرداخته‌اند. "جنبش جوانان لیبی" در صفحه‌ی فیسبوک نوشت قذافی شب گذشته لحظات کوتاهی در میدان سبز پایتخت حضور یافته است.

نیروهای داوطلب و کم تجربه

یک پزشک به الجزیره گفته است بسیاری از مجروحانی که به بیمارستان منتقل شده‌اند بر اثر ناآشنایی با کاربرد جنگ‌افزارها مجروح شده‌اند. این پزشک نتیجه می‌گیرد شورشیان اغلب نیروهای داوطلب هستند که با تجربه‌ی ناکافی و عدم آمادگی لازم وارد درگیری‌ها شده‌اند.

شورشیان بارها از کشورهای غربی خواسته‌اند پرواز در آسمان لیبی را ممنوع اعلام کنند و جلوی حمله‌های هوایی نیروهای وفادار به قذافی را بگیرند. کشورهای غربی به ویژه ایالات متحده این اقدام را یکی از گزینه‌های موجود اعلام کرده‌اند اما ظاهرا نسبت به عملی کردن آن همچنان تردیدهای جدی وجود دارد. آمریکا یکی از دلایل این تردید را وسعت لیبی و دشواری‌های فنی کنترل آسمان این کشور عنوان کرده است.

تاکید بر کناره‌گیری قذافی

به رغم این، تلویزیون عربی الجزیره ظهر دوشنبه گزارش داد از چند روز پیش هواپیماهای آواکس آمریکا حریم هوایی اطراف لیبی را تحت نظر دارند. بنابر این گزارش پرواز احتمالی جت شخصی قذافی در کانون توجه رادارهای پیشرفته‌ی این هواپیماها قرار دارد. منابع آمریکایی تاکنون در رد یا تایید این خبر واکنش نشان نداه‌اند.

در حالی که درگیری‌ها شدت گرفته تلاش‌ها برای ترغیب مخالفان به مذاکره با شورشیان همچنان بی‌نتیجه مانده است. یکی از نمایندگان "شورای ملی لیبی" در بنغازی بار دیگر اساس هرگونه مذاکره را کناره‌گیری قذافی عنوان کرده است.

نگرانی از بمباران میدان‌های نفتی

در شهر مصراته هشت تانک که از سوی تعدادی خودروی زرهی پشتیبانی می‌شدند به مرکز شهر حمله کرده‌اند. شورشیان می‌گویند سه تانک را که تا مرکز شهر پیشروی کرده بودند منهدم کرده‌اند. عصر دوشنبه بار دیگر مصراته هدف حمله‌ی جنگنده‌های ارتش لیبی قرار گرفته است.

خبرگزاری رویترز از قول مصطفی قریانی، یکی از سخنگویان نیروهای شورشی نوشت قذافی قصد دارد میدان‌های نفتی در شهرهایی را که از کنترل نیروهای دولتی خارج شده‌اند بمباران کند. او از جامعه جهانی خواسته است با حمله‌های هوایی در درگیری‌های لیبی دخالت کند. قریانی قذافی را به حیوانی زخمی تشبیه کرده که دست به هر کاری می‌زند و قصد دارد میدان‌های نفتی را برای مدتی طولانی غیرقابل استفاده کند.

واسلاو هاول خواستار حمایت هوایی از شورشیان

واسلاو هاول رئیس جمهور پیشین چک در یک گفت‌وگوی مطبوعاتی رهبر لیبی را به شدت مورد انتقاد قرار داد و خواستار حمایت نظامی کشورهای غربی از مخالفان شد. هاول می‌گوید جهانیان از خیلی وقت پیش قذافی را دلقک خوانده‌اند اما او در واقع یک "جنایتکار دیوانه" است.

واسلاو هاول معتقد است درصورت ادامه درگیری‌های داخلی در لیبی کشورهای غربی باید شورشیان را تجهیز کنند، جلوی پرواز جنگنده‌ها و هلی‌کوپترهای لیبی را بگیرند و مواضع نیروهای وفادار به قذافی را بمباران کنند. او معتقد است باید از وضعیت یوگسلاوی سابق درس گرفت. در سال ۱۹۹۹ میلادی نیروهای ناتو پایگاه‌های نظامی ارتش میلوسویچ را که متهم به کشتار شهروندان بوسنیایی و نسل کشی شده بود ۷۸ روز تمام بمباران و او را مجبور به عقب نشینی کردند.

BK/MM