سازمان‌های بین‌المللی عفو بین‌الملل و دیده‌بان حقوق بشر در بیانیه‌ها و گزارش‌های جداگانه‌ای از مرگ‌های مشکوک در زندان‌های ایران ابراز نگرانی کرده‌اند.

عفو بین‌الملل روز دوشنبه (۱۲ فوریه/ ۲۳ بهمن) از جلوگیری نهادهای مسئول در ایران از انجام "تحقیقات مستقل" و امتناع از تحویل جسد کاووس سیدامامی به خانواده‌اش خبر داد. به گفته این سازمان حقوق بشری، تحویل جسد به خانواده آقای سیدامامی، به خاکسپاری فوری و بدون کالبدشکافی مستقل این فعال محیط زیست مشروط شده است.

"شواهد شکنجه و قتل احتمالی"

ماگدالنا مغربی، معاون مدیر بخش خاورمیانه و شمال آفریقای عفو بین‌الملل، گفته است که «امتناع مقام‌های ایران از تحقیقات مستقل در مورد مرگ به‌غایت مشکوک دکتر سیدامامی، نشانگر تلاشی برنامه‌ریزی‌شده و عامدانه برای سرپوش گذاشتن بر شواهد شکنجه و قتل احتمالی است».

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

دستگاه قضایی ایران کمتر از دو هفته پس از بازداشت کاووس سیدامامی، اعلام کرد که این پژوهشگر و فعال ۶۴ ساله محیط زیست در زندان اوین خودکشی کرده است. کاووس سیدامامی، استاد جامعه‌شناسی و شهروند دوتابعیتی (ایرانی ـ کانادایی)، در روز ۴ بهمن‌ماه بازداشت شده بود.

معاون بخش خاورمیانه و شمال آفریقای عفو بین‌الملل معتقد است که با توجه به نظارت دائمی در زندان‌های ایران، "خودکشی" آقای سیدامامی عملا "ناممکن" بوده و باورپذیر نیست.

خانم مغربی با اشاره به احتمال وجود شواهدی بر پیکر کاووس سیدامامی دال بر شکنجه یا دلایل مرگ او، دولت کانادا و جامعه جهانی را فراخوانده است تا با تداوم فشار بر مقام‌های ایرانی امکان تحقیقات مستقل برای روشن شدن دلایل مرگ این فعال محیط زیست را طبق معیارهای بین‌المللی فراهم آورند. این مقام عفو بین‌الملل در نهایت خواستار محاکمه مسئولان این حادثه شده است.

مرگ مشکوک کاووس سیدامامی در اوین، سومین مورد از این نوع مرگ‌ها در زندان‌های جمهوری اسلامی از زمان آغاز اعتراضات دی‌ماه گذشته تاکنون است که مقام‌های ایران آن را تأیید و علت آن را "خودکشی" عنوان کرده‌اند.

معاون بخش خاورمیانه و شمال آفریقای سازمان عفو بین‌الملل همچنین مرگ‌های مشکوک اخیر در زندان‌های جمهوری اسلامی را نشانه‌‌ی "بی‌اعتنایی شدید" دستگاه قضایی ایران به جان انسان‌ها دانسته است.

"بی‌اعتباری دستگاه قضایی ایران"

سازمان بین‌المللی دیده‌بان حقوق بشر نیز در واکنش به مرگ مشکوک کاووس سیدامامی در زندان اوین و دیگر مرگ‌های مشکوک در هفته‌های اخیر، خواستار "تحقیقات فوری مستقل" در مورد آنها شده و با استناد به "یک منبع آگاه" گفته است که آقای سیدامامی در زمان حضور در زندان از تماس با خانواده محروم بوده است.

علاوه بر این، طبق همین گزارش، مقام‌های امنیتی ایران حتی همسر کاووس سیدامامی را فراخوانده و ساعاتی پس از بازجویی از او، خبر مرگ آقای سیدامامی را منتشر کرده‌اند.

سارا لی ویتسون، مسئول بخش خاورمیانه دیده‌بان حقوق بشر، گفته است: «دستگاه قضایی ایران فکر می‌کند که به سادگی می‌تواند با اعلام خودکشی یک استاد سرشناس، آن‌هم در زندان به‌شدت امنیتی اوین، ماجرا را فیصله دهد».

خانم ویتسون تأکید می‌کند که قوه قضائیه ایران مدتهاست که به خاطر عدم پیگیری و تحقیق بر سر مواردی از شکنجه و سوءرفتار در زندان‌ها "اعتبار خود را از دست داده است".

دیده‌بان حقوق بشر همچنین خواستار فشار جامعه جهانی بر جمهوری اسلامی برای پذیرش تحقیقات مستقل در خصوص مرگ‌های مشکوک در زندان‌های ایران شده است.

علاوه بر ابهام در خصوص جان‌باختن کاووس سیدامامی، دلیل مرگ قربانیانی چون سینا قنبری در زندان اوین تهران، وحید حیدری و شهاب ابطحی‌زاده در اراک، محسن عادلی در دزفول و سارو قهرمانی و کیانوش زندی در سنندج نیز توسط بازرسان مستقل روشن نشده است. این قربانیان در زمان اعتراض‌های سراسری دی‌ماه گذشته جان خود را از دست داده‌اند.

اعضای خانواده این افراد، فعالان حقوق بشر، برخی شاهدان و نیز مسئولان حکومتی در ایران در مورد علت مرگ این قربانیان سخنان متفاوت و گاه ضد و نقیضی گفته‌اند. به ادعای مسئولان قضایی و مقام‌های انتظامی و امنیتی ایران، این قربانیان یا در بازداشتگاه‌ها "خودکشی" کرده‌اند یا مرگ آنها بی‌ارتباط با اعتراض‌های اخیر بوده است.