میانگین بهای سبد نفتی سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) در سه ماهه نخست سال جاری میلادی به ۱۱۵ دلار در ازای هر بشکه رسید. بهای نفت کشورهای عضو اوپک که ایران را نیز در بر می‌گیرد در این دوره به ۱۲۴ دلار نیز رسیده بود. از حدود سه ماه پیش روند نزولی قیمت نفت شتابی نگران کننده به خود گرفته است.

در تازه‌ترین معاملات نفتی در بازارهای جهانی قیمت هر بشکه نفت خام برنت دریای شمال به کمتر از ۹۰ دلار و ۴۰ سنت در هر بشکه رسید. جمهوری اسلامی امیدوار است کشورهای عضو اوپک برای جلوگیری از سقوط بهای نفت چاره‌ای بیندیشند، اما کشورهای موثر در این سازمان تمایلی به این کار از خود نشان نمی‌دهند.

سطح نگران کننده بهای نفت

محمدعلی خطیبی، نماینده ایران در اوپک می‌گوید «اگر قیمت جهانی نفت به سطحی نگران کننده برسد اعضای اوپک نسبت به برگزاری نشست فوق‌العاده اقدام می‌کنند.» خبرگزاری مهر بامداد سه‌شنبه، ۶ تیر از قول خطیبی نوشت، تصمیم در مورد برگزاری این نشست بر عهده رئیس دوره‌ای اوپک، وزیر نفت عراق است.

کاهش شدید بهای نفت یکی از موضوع‌های محوری مذاکرات اعضای اوپک در اجلاس یک صد و شصت و یکم این سازمان (۲۵ خرداد/ ۱۴ ژوئن) بود که بدون نتیجه‌به پایان رسید. خطیبی می‌گوید در این اجلاس برای برگزاری نشست فوق‌العاده روی قیمت مشخص نفت خام بحث نشده و تشخیص این ضرورت به ریاست اوپک واگذار شده است.

مسئولان ایرانی در مورد "سطح نگران کننده بهای نفت" رقم دقیقی مشخص نکرده‌اند. با این همه کارشناسان معتقدند قیمت‌های کنونی مدت‌هاست از این سطح پایین‌تر رفته است.

ناتوانی در مقابله با عربستان

کشورهای عضو اوپک در تازه‌ترین اجلاس خود توافق کردند سقف تولید روزانه کل اعضاء از ۳۰ میلیون بشکه فراتر نرود. برخی از کشورها، به ویژه‌عربستان سعودی که یک سوم نفت اوپک را صادر می‌کند به این توافق بی‌اعتنا هستند. محمدعلی خطیبی می‌گوید، تمایل عربستان برای افزایش تولید و صادرات نفت خام به منظور کاهش قیمت نفت موضوعی غیر قابل انکار است. او این اقدام عربستان را از دلایل اصلی کاهش قیمت نفت عنوان می‌کند.

عربستان سعودی اعتقاد دارد با توجه به کند شدن آهنگ رشد اقتصاد جهانی و بحران مالی در حوزه‌ی یورو باید از بالا رفتن بهای نفت جلوگیری کرد. دولتمردان جمهوری اسلامی عربستان را متهم می‌کنند در همکاری با کشورهای غربی یک جنگ نفتی تمام عیار را برای به زانو در آوردن ایران آغاز کرده است.

اعتراف قاسمی به کاهش صادرات نفت

با شدت گرفتن تحریم‌های نفتی و مالی آمریکا و اتحادیه اروپا میزان صادرات نفت ایران از ابتدای ماه جاری میلادی به پایین‌ترین سطح در سال‌های اخیر رسیده است. به گزارش سازمان بین‌المللی انرژی از آغاز سال ۲۰۱۲ صادرات نفت خام ایران ۴۰ درصد کاهش پیدا کرده است. وزیر نفت، رستم قاسمی در گفتگویی که ۶ تیر در روزنامه شرق منتشر شد این کاهش را تایید کرده اما مدعی است میزان آن زیاد نیست.

وزیران خارجه ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا روز دوشنبه (۵ تیر/ ۲۵ ژوئن) توافق کردند تحریم نفتی ایران در زمان از پیش تعیین شده (۱۱ تیر/ ۱ ژوئیه) به اجرا گذاشته شود. انتظار می‌رود با این تصمیم صادرات نفت ایران باز هم کاهش یابد. دور جدید تحریم‌های آمریکا نیز که در آن برای خریداران نفت ایران مجازات‌هایی در نظر گرفته شده از روز پنج‌شنبه (۲۸ ژوئن/ ۸ تیر) به اجرا گذاشته خواهد شد.

خوش‌بینی بی‌پایه به تصمیم اروپا

تحریم‌های جدید شامل بیمه‌ی شرکت‌های کشتیرانی نیز می‌شود که می‌تواند به مانعی دیگر در برابر انتقال نفت جمهوری اسلامی تبدیل شود. بهای فروش هر بشکه نفت خام در قانون بودجه سال جاری ۸۵ دلار پیش بینی شده؛ به اعتقاد کارشناسان با توجه به اختلاف بهای رسمی و واقعی ارزهای خارجی و مصارفی که برای درآمد مازاد ارزی از فروش نفت پیش‌بینی شده این قیمت در واقعیت بالاتر از صد دلار فرض شده است.

بر اساس برآورد صندوق بین‌المللی پول میانگین بهای نفت باید حدود ۱۱۷ دلار در هر بشکه باشد تا بودجه‌ی ایران دچار کسری نشود. در چنین شرایطی تحریم‌های جدید نفتی و مالی می‌تواند اوضاع بحرانی اقتصاد ایران را بحرانی‌تر کند. رستم قاسمی در گفتگو با روزنامه شرق درباره تحریم‌های اتحادیه اروپا ابراز امیدواری کرده "اروپایی‌ها عاقلی كنند و این اتفاق نیفتد." تصمیم اخیر کشورهای اروپایی حکایت از آن دارد که به رغم امیدواری وزیر نفت جمهوری اسلامی این اتفاق خواهد افتاد.