از دوشنبه همین هفته که بالاخره وعده گوگل برای حذف برخی از سرویس‌ها و قابلیت‌های اجتماعی گوگل‌ریدر محقق شد، بسیاری از کاربران ایرانی در تلاش بودند تا آلترناتیوی برای آن بیابند؛ محیطی مجازی که بتواند همان قابلیت‌ها را عرضه کند و از فروپاشی جمعی که یکی از خلاق‌ترین جریان‌های تولید و توزیع محتوا در فضای فارسی را هدایت و رهبری می‌کرد، جلوگیری کنند.

گودری‌ها به هر دری زده‌اند؛ از تست افزونه‌های مختلف گرفته تا ترفندهایی برای کمی شبیه‌تر کردن نسخه جدید به نسخه پیشین، که اگرچه ایرادهای بسیاری داشت و گوگل برای رفع آنها یا ارتقای گودر تلاشی نکرد، اما مطلوب کاربران بود. نسخه جدید گودر – نامی که کاربران ایرانی برای گوگل‌ریدر، سرویس فیداخوان اجتماعی گوگل برگزیده‌اند – به مذاق بسیاری از کاربران فضای مجازی خوش نیامده است، اما این تغییرات تامین‌کننده منافع گوگل است که قصد دارد همه توان خود را به کار گیرد تا در نبرد بر سر شبکه‌های اجتماعی، بازنده محض نباشد.

همه‌چیز حالا باید به حلقه‌های انعطاف‌پذیر پلاس منتقل شود. دیگر اثری از فالو و فالو−بک نیست و کاربران نمی‌توانند چیزی Share کنند. از گوگل‌ریدر، چیزی جز همان سرویس فیدخوان باقی نمانده است، البته هنوز کاربران می‌توانند به آیتم‌هایی که ستاره‌دار کرده‌اند دست‌رسی داشته باشند.

حذف ویژگی‌های اجتماعی گوگل‌ریدر و ادغام آن در گوگل‌پلاس یعنی حذف همه قابلیت‌هایی که گودر را تبدیل به یک محیط مجازی خاص برای کاربران ایرانی می‌کرد. در عصر زوال وبلاگ‌ها، گودر بستری مناسب برای ارتباط ارگانیک بلاگرها با مخاطبان بود؛ مخاطبان هم می‌توانستند در این فضا به سادگی با بلاگرها تعامل داشته باشند. ابزارهایی نظیر «لایک‌خور» به بلاگرها و تولیدکنندگان محتوا در فضای مجازی این امکان را می‌داد که از میزان مخاطبان محتوایی که تولید کرده‌اند، ارزیابی مناسبی داشته باشند.

گذشته از این، از آنجایی که گودر زیرمجموعه گوگل بود، فیلتر کردن آن چندان آسان نبود و حتی در شرایطی که دولت ایران این سرویس را زیر تیغ فیلترینگ قرار داد، بسیاری از کاربران می‌توانستند از طریق HTTPS یا دامین‌های جای‌گزین وارد آن شوند و حتی محتوای بسیاری از وب‌سایت‌ها و وبلاگ‌های فیلترشده را هم بخوانند.

نسخه جدید، طراحی مرتب‌تری دارد، اما با مرگ امکانات اجتماعی گودر، این نکته کم‌ترین اهمیتی برای کاربران آن ندارد. یکی از سخنگوهای گوگل در گفت‌وگو با مجله آتلانتیک گفته است: «اگرچه بسیاری از کاربران ممکن است تغییرات جدید را نپسندیده باشند، اما این تغییرات به ما کمک می‌کند که روی دامنه محدودتری تمرکز کنیم و با ارتقاء کیفیت سرویس‌های محدودتر، امکان تجربه‌های بهتری را برای همه کاربران گوگل فراهم کنیم.»

«هایو مایند» به جای گودر؛ تمرکز بر محتوا و دیگر هیچ

Sharebros نام گروهی از شیفتگان گوگل‌ریدر است که عمدتا در آمریکا زندگی می‌کنند و بیشترین اعتراضات رسمی را به تصمیمات جدید گوگل داشته‌اند. ۱۰ هزار نفر از آنها با امضای اعتراض‌نامه‌ای خواستار بازگشت امکانات از دست رفته‌شده‌اند: به اشتراک گذاری (Sharing)، کامنت‌گذاری و امکان فالو کردن.



حالا مجله آتلانتیک اعلام کرده که گروهی ۴۰ نفره، مسلط به برنامه‌نویسی وب و از اعضای Sharebros به سرپرستی فرانسیس کلیری ۲۶ ساله، تصمیم گرفته‌اند که پروژه آلترناتیوسازی برای گودر را پیش ببرند. جای‌گزین گودر، همانند گودر یک فیدخوان با امکانات اجتماعی خواهد بود و قابلیت‌های بربادرفته‌ی گوگل‌ریدر را احیا خواهد کرد. فرانسیس کلیری می‌گوید در «هایو مایند» هم مانند همان گودر قدیمی که کاربران عاشقش بوده‌اند، اثری از تبلیغات و دیگر مسائل حاشیه‌ای نیست و تمرکز فقط و فقط بر محتوا خواهد بود.

او درباره گوگل پلاس می‌گوید: «ایده پلاس ایده جذابی است، اما در آنجا این محتوا نیست که حرف اول را می‌زند. هدف گوگل افزایش بازدید صفحات این شبکه اجتماعی است، و نه چیز دیگر. این چیزی نیست که کاربران می‌خواهند.»

این آدرس وب‌سایتی است که قرار است جای‌گزین گودر شود. http://hivemined.org/

تا کنون ۷۲ درصد مراحل طراحی و کدنویسی آن پیش رفته و کاربران برای اطلاع از پیش‌رفت پروژه و زمان راه‌اندازی رسمی آن می‌توانند اکانت توییتر هایو مایند را دنبال کنند: https://twitter.com/hivemined

هایو مایند با فیس‌بوک هم ارتباط ارگانیک خواهد داشت و کاربران می‌توانند با اکانت فیس‌بوک خود وارد آن شوند و از طریق گراف‌های فیس‌بوک بفهمند که کدام‌یک از دوستان‌شان پیش‌تر به جمع کاربران هایو مایند پیوسته‌اند.

گودر، قربانی رقابت استراتژیک گوگل و فیس‌بوک

حذف کردن امکانات اجتماعی گوگل‌ریدر و ادغام آن در پلاس، اقدامی است که ریشه‌های آن را می‌توان در رقابت استراتژیک گوگل و فیس‌بوک برای داشتن سهم بیشتر در آینده وب دانست. نتایج این نبرد تاریخی، تاثیرات شگرفی بر شیوه‌های ارتباط، روش‌های کسب اطلاعات و شکل‌های گوناگون خرید و فروش و زیست آنلاین ما در فضای مجازی خواهد داشت. گوگل آشکارا همه تخم‌مرغ‌های خود را در سبد پلاس گذاشته است.

فیس‌بوک که از مدت‌ها پیش با راه‌اندازی گراف‌های باز و لایک و سرویس‌های یونیورسال، رسما برای تسخیر وب گام برداشته و موفقیت‌های چشمگیری هم کسب کرده، به شدت گوگل را نگران باختن در جنگ تسخیر ترافیک اینترنت و تبلیغات آنلاین کرده است. حالا با بهره‌گیری از این گراف‌ها، بسیاری از وب‌سایت‌ها تبدیل به ماهواره‌هایی شده‌اند که حول محوری به نام فیس‌بوک می‌گردند و به توسعه آن کمک می‌کنند. فیس‌بوک در قلب جهان شبکه‌ای امروز قرار گرفته است و دنیای آن، دنیایی که ساخته ذهن مارک زاکربرگ است، با دنیایی که لری پیج ساخته اساسا متفاوت است.

در دنیای لری پیج ۳۸ ساله، همه‌چیز از جست‌وجو آغاز می‌شود و تا کنون الگوریتم‌های گوگل به بهترین نحو این مسئولیت را انجام داده‌اند. اما دنیای زاکربرگ، دنیای کاربرساخته است. او ۱۱ سال از لری پیج کوچک‌تر است و از نسل متفاوتی است. دنیای زاکربرگ، دنیایی است که در آن همه‌چیز را کاربران تعیین می‌کنند، نه کلید‌واژه‌های جست‌وجو. مساله اینجاست که همه فعالیت‌های اجتماعی کاربران اینترنت در فیس‌بوک، از چشم الگوریتم‌های گوگل پنهان می‌ماند و گوگل چاره‌ای ندارد جز این‌که حضور خود در فضای اجتماعی وب را تقویت کند.

گوگل در شرایط کنونی پیش‌تاز است و بیش‌ترین سهم میزان ترافیک و استفاده کاربران اینترنت در سراسر جهان از سرویس‌های آنلاین، مربوط به سرویس‌های این کمپانی است. گوگل ۴۱ درصد از بازار ۳۱ میلیارد دلاری تبلیغات آنلاین را در اختیار دارد و هم‌چنان پیش‌تاز است، اما فیس‌بوک با اختلافی کم پشت‌سر گوگل قرار گرفته و بسیاری از متخصصان فن‌آوری اطلاعات پیش‌بینی می‌کنند که می‌تواند به سادگی از گوگل سبقت بگیرد.

فیس‌بوک دنیای تبلیغات آنلاین را هم اجتماعی کرده و از آنجایی که اطلاعات بسیاری از کاربرانش در اختیار دارد، می‌تواند برای کمپانی‌های تجاری امکان تبلیغات هدفمندتر را فراهم کند. پیش‌بینی می‌شود در سال ۲۰۱۲ درآمد فیس‌بوک رشدی ۸۴ درصدی داشته باشد، در حالی که این رقم برای گوگل ۳۲ درصد خواهد بود. فیس‌بوک ۷ ساله دارد جهان مجازی را تسخیر می‌کند و این برای امپراتوری ۱۳ ساله گوگل ترسناک و نگران‌کننده است.

احسان نوروزی
تحریریه: مصطفی ملکان