خبرگزاری مهر صبح امروز (دوشنبه ۲۳ تیر) گزارش داد که گرد و غبار هوا در استان خوزستان به قدری است که خیابان‌های شهرهای این استان بسیار خلوت است و سکوت همه جا را فراگرفته است. مقدار ذرات معلق گرد و غبار به ۲۵ برابر حد مجاز رسیده است.

به گفته شهریار عسگری، مسئول اطلاع‌رسانی اداره کل حفظ محیط زیست خوزستان ميزان ذرات گرد و غبار در دزفول ۳۶۵۶، ، مسجدسليمان ۲۱۰۰، ماهشهر ۱۶۹۵، شادگان ۱۲۴۱ و در اهواز ۱۲۰۰ ميكروگرم در متر مربع است.

بیشتر بخوانید: سالانه ۸۵ هزار ایرانی به سرطان مبتلا می‌شوند

خبرگزاری ایسنا نیز به نقل از "ستاد بحران" استان ایلام خبر داده است که بر اثر هجوم ریزگردها ادارت دولتی و مراکز آموزشی در شهرستان‌های مهران و دهلران تعطیل شده‌اند. ادارات و مراکز دولتی شهرستان ایلام نیز کار خود را با تاخیر شروع کرده‌اند.

خبرگزاری فارس به نقل از کارشناسان اداره کل هواشناسی استان ایلام از وزیدن گرد و غبار در بیشتر نقاط این استان خبر داده است که علت آن فعالیت مجدد منابع گرد و غبار در کشور عراق ذکر شده است.

بارش گرد و غبار در استان ایلام سطح معابر، خیابان‌ها، خودروها، مغازه‌ها و تمام اجسام روی زمین را با لایه‌ای از گرد و خاک پوشانده است و عبور و مرور خودروها تنها با چراغ روشن میسر است.

وزش گرد وغبار در سایر نقاط ایران

احد وظیفه، مدیرکل پیش‌بینی و هشدار سریع سازمان هواشناسی به خبرگزاری مهر گفته است که در دو روز آینده وزش گرد و خاک در بیشتر نقاط ایران، از جمله در استان‌های سمنان، قم، شمال اصفهان، مرکزی و جنوب تهران رخ خواهد داد.

به گفته کارشناسان مواد مزاحم در هوا، ذراتی هستند با قطر كمتر از دو ونیم میکرون (هر ۱۰۰۰ ميكرون معادل يك ميلي‌متر) که می‌تواند از لایه ماسک و بافت ریه عبور کند.

در صحبت از سرچشمه این ذرات، معمولا به کشور عراق اشاره می‌شود. اما بیابان‌های عراق تنها یکی از عوامل این ریزگردهاست و به گفته کارشناسان تنها ۳۰ درصد آلودگی ناشی از این ذرات را می‌توان به گردن عوامل خارجی انداخت. یکی از مهم‌ترین عوامل، گسترش خشکسالی و بیابان‌زایی در ایران است که به سرعت پیش می‌رود و هنوز برنامه‌ای جامع برای مقابله با آن طراحی نشده است.

طوفان‌های آلوده به مواد شیمیایی

مشکل طوفان گرد و خاک در برخی مناطق ایران از حدود ۸ سال پیش شدت گرفته است و هر ساله روند عادی زندگی را در مناطق بیشتری مختل می‌کند. در پاییز سال گذشته هزاران نفر از مردم شهرهای اهواز، امیدیه، کارون، سوسنگرد، آبادان و حمیدیه به دلیل مشکلات تفنسی شدید در بیمارستانها بستری شدند.

ناصر کرمی، کارشناس محیط زیست درباره آلودگی هوای خوزستان می‌گوید که در استان خوزستان در ۳۰ درصد روزهای سال آلودگی هوا گاه تا ۵۰ برابر حد مجاز است.

اکنون نزدیک به یک دهه است که گرد و خاک، زندگی را در مناطق غربی و جنوبی ایران بر مردم سخت کرده و مشکلات تنفسی جدی برای ساکنان این مناطق ایجاد کرده است. استان‌های خوزستان، کردستان، ایلام، لرستان و کرمانشاه با بیشترین مشکل روبرو هستند. اما استان‌های زنجان، همدان، البرز، مرکزی و آذربایجان غربی و شرقی نیز از این طوفان‌ها در امان نیستند.

در این سال‌ها رسانه‌های جمعی ایران بارها از تعطیلی مدارس و ادارات به علت درصد بالای آلودگی هوا در استان‌های جنوبی و غربی ایران خبر داده‌اند.

بسیاری از این طوفان‌ها مواد شیمیایی، میکروبی و رادیواکتیوی به همراه دارند. به عنوان نمونه میزان عناصری مانند اورانیوم، توریم، آرسنیک، سرب، روی، نیکل و کبالت در این گرد و خاک‌ها کمی بیشتر از میزان طبیعی آن است.

به باور کارشناسان هرچند میزان آلودگی میکروبی شیمیایی و هسته‌ای در این گرد و غبارها ناچیز است، اما چون استان‌هایی که در معرض این آلودگی‌ها قرار دارند (خوزستان، فارس، بوشهر، لرستان و اصفهان ) تأمین‌کننده‌ی اصلی محصولات کشاورزی و باغی ایران هستند، همین آلودگی ناچیز هم می‌تواند با ورود به چرخه‌ی غذایی خطرات بزرگی برای سلامتی کل مردم کشور ایجاد کند.

امید به همکاری عراق و عربستان؟

با وجود این که خشکسالی و بهره‌بردای نادرست از منابع آب ایران در بروز طوفان‌های گرد و خاک نقش اساسی دارند، اما نمی‌توان به عواملی نظیر کاهش شدید میزان بارندگی در منطقه خاورمیانه و خصوصا کشورهای همسایه ایران بی‌اعتنا ماند. خشک شدن قسمت‌های زیادی از تالاب‌های مسیر جریان باد از جمله هورالعظیم، کم شدن و تغییر مسیر رودخانه‌های دجله و فرات مواردی هستند که دولت‌های هم‌جوار ایران باید برای آن چاره‌جویی کنند.

این کار تنها با همکاری کشورهای عراق، کویت و عربستان سعودی ممکن است. اما در حال حاضر ایران درگیر فراز و فرودهای سیاسی در روابط خود با کشورهایی نظیر عربستان است و عراق خود درگیر طوفانی به مراتب مهیب‌تر به نام داعش و بحران سیاسی فراگیر است.

برنامه دولت

هیأت دولت در فروردین ماه سال جاری در جلسه‌ای دست به تصویب راهکارها و برنامه اجرایی مدون شامل فعالیت‌های موثر در کاهش آلودگی هوا با زمان‌بندی مشخص و تعیین مجری و ناظر زد.

این راهکار و برنامه شامل اقداماتی در هشت محور سوخت، خودروهای در حال حرکت، منابع ساکن، خودروهای نو، مدیریت حمل ونقل و تقاضای سفر، پایش و پیش‌بینی هوا، آموزش و اطلاع رسانی و زیرساخت‌های شهری می‌شود.

در دوره ۸ ساله دولت محمود احمدی‌نژاد بسیاری از نهادهای و سازمان‌های غیردولتی، از جمله نهادهای فعال در زمینه حفظ محیط زیست به حاشیه رانده شدند یا با محدودیت فعالیت روبرو شدند.

دولت یازدهم قول داده است که در این زمینه نیز روند را برعکس کند. ولی با وجود لختی و ناکارایی سیستم بوروکراسی در ایران، فسادزدگی آن و شکل‌نگرفتن حساسیت‌ها و مطالبات عمومی در زمینه محیط زیست که اهرم فشاری در این زمینه ایجاد کند، اجرای این مصوبه به‌احتمال آسان نخواهد بود.