مناطق شمالی کوه‌های آلپ در اروپا همچنان با سرمای زمستانی و در مناطقی با بارش برف دست‌وپنجه نرم می‌کنند. این در حالی است که رؤیای کریسمس سفیدپوش در بسیاری از کشورها از جمله آلمان نقش بر آب شد. برعکس در روزهای نخستین بهار که سرما باید قاعدتا جای خود را به هوای ملایم بهار داده باشد، هنوز پالتو و شال و کلاه به صندوقچه‌ها بازنگشته‌اند.

به باور محققان سرما در سال‌های آینده دوره‌های کوتاه‌تری دارد، اما سخت‌تر خواهد بود. در عین حال متوسط دمای ماه‌های زمستان – در پی گرمایش زمین – افزایش خواهد یافت.

دلیل بروز این پدیده چیست؟

محققان یکی از دلایل سرماهای ناگهانی و سخت را گرمایش کره زمین و ذوب‌شدن بیش از اندازه یخ‌ها در قطب شمال می‌دانند. افزایش روزافزون استفاده از سوخت‌های فسیلی و آزادشدن گازهای گلخانه‌ای یکی از عوامل افزایش دمای عمومی کره زمین است.

افزایش دما یخ‌های قطبی را ذوب می‌کند. آب سربرآورده از زیر یخ گرم‌تر از یخ است و سبب افزایش دمای لایه هوای بالای خود می‌شود. افزایش انرژی مولکول‌های هوا فشار محیط را تغییر می‌دهد و اختلاف فشار به وزش باد می‌انجامد. باد نیز هوای سرد را به سمت شمال اروپا و روسیه می‌راند.

محققان نقش خورشید را در تحولات اخیر ناچیز ارزیابی می‌کنند. به باور کهکشان‌پژوهان مؤسسه ماکس‌پلانک آلمان، با وجود این‌که در حال حاضر فعالیت خورشید نسبتا کاهش یافته و این عامل ممکن است سبب سرمایش زمین شود، اما شرایط آب‌وهوایی کنونی نمی‌تواند پیامد این کاهش فعالیت باشد.

به اعتقاد محققان، فعالیت محدود خورشید تنها زمانی دمای کره زمین را به‌طور محسوس تغییر می‌دهد که چند دهه به‌طور پیوسته ادامه داشته باشد. دانشمندان برای اثبات مدعای خود به افزایش دمای نقاط دیگری از نیم‌کره شمالی زمین – مانند سیبری – اشاره می‌کنند.

کاهش مداوم یخ‌های قطب شمال

وسعت و ضخامت کوه‌های یخ قطب شمال در برخی از ماه‌های سال افزایش می‌یابد؛ اما متوسط میزان یخ سال به سال در حال کاهش است. بر اساس اعلام مرکز داده‌پردازی یخ و برف ایالات متحده آمریکا (NSIDC) وسعت یخ قطب شمال در سپتامبر ۲۰۱۲ به کمترین حد خود در ۳۳ سال گذشته رسید.

این مرکز در روزهای اخیر اعلام کرد که میزان یخ موجود در این منطقه از کره زمین در ۱۰ سال گذشته به کمترین حد خود از زمان آغاز بررسی‌های ماهواره‌ای رسیده است.

پژوهشگران اروپایی در سال ۲۰۱۰ با یک شبیه‌سازی رایانه‌ای پیش‌بینی کردند که شمار حملات ناگهانی و کوتاه‌مدت موج سرما به اروپا و شمال آسیا در سال‌های پیش رو سه برابر شود. دانشمندان آمریکایی نیز با بازآزمایی داده‌ها، افزایش دوره‌های کوتاه اما بسیار سرد را تأیید کردند.

البته دانشمندان تغییر رفتار زمستان در سال‌های اخیر را دلیل حرکت اروپا به سمت عصر یخبندان تازه‌ای نمی‌دانند؛ اما با توجه به تغییر شرایط جوی زمین معتقدند که قاره‌ی سبز در سال‌های آینده به‌طور دایم با دوره‌های غیرعادی سرما درگیر خواهد بود.