دولت چین در افتتاحیه کنگره ملی خلق این کشور به رغم همه مشکلات معیشتی خود اعلام کرد، قصد دارد در سال جاری رشد اقتصادی را به پنج‌درصد برساند. همزمان بودجه نظامی چین برای باری دیگر شدیدا افزایش یافته است.
کنگره ملی خلق چینعکس: Florence Lo/REUTERS
تبلیغات
چین برخلاف مشکلات شدید اقتصادی خود هدفی بلندپروازانه را برای سال ۲۰۲۴ در نظر گرفته و می‌خواهد رشد اقتصادی خود را به حدود پنج‌درصد برساند.
لی چیانگ، نخست‌وزیر این کشور در مراسم افتتاحیه کنگره ملی خلق در پکن گفت، رسیدن به این هدف در سال جاری آسان نخواهد بود. اما او به دوهزار و ۸۷۲ نماینده حاضر در این کنگره قول داد که برای دستیابی به این هدف تلاش‌های مشترک از همه سو انجام خواهد گرفت.
نخست‌وزیر چین ضمن با اشاره به ادامه تحولات اقتصادی افزود: «ما باید به اصول پایبند بمانیم. پیشرفت را ادامه دهیم و همزمان ثبات را تضمین کنیم، آن را از طریق پیشرفت ارتقا دهیم و قبل از برچیدن کهنه‌ها نوآفرینی کنیم.»
در سال گذشته نیز دولت چین رشد اقتصادی پنج‌درصدی را مد نظر خود قرار داد که طبق گفته اداره آمار پکن، ظاهرا این سقف را هم رد کرد.
اداره آمار چین می‌گوید، اقتصاد این کشور در سال گذشته ۵.۲ درصد رشد داشته است. اگرچه منتقدان در دقت آمار ارائه‌شده تردید دارند اما سقف رشد اقتصادی تعیین‌شده، معیار و شاخصی مهم برای سیاست‌های اقتصادی دولت چین محسوب می‌شود.
اقتصاد چین اخیرا تحت تأثیر تقاضای ضعیف جهانی، بحران بازار املاک و مستغلات و کاهش مصرف داخلی با مشکل مواجه شده و بازار سهام این کشور تحت فشار زیادی قرار گرفته است.
چین دومین اقتصاد بزرگ جهان محسوب می‌شود و به دلیل همین بحران، شرکت‌های خارجی در سال جاری میلادی به نتایج کنگره ملی خلق که مجلس قانونگذاری ملی چین محسوب می‌شود، چشم امید بسته‌اند.
پیش از آن که کنگره ملی هدف تعیین‌شده برای رشد اقتصادی سال جاری را اعلام کند ناظران در نظر گرفتن پنج‌درصد برای این هدف را بلندپروازنه تلقی کرده بودند.
به نظر آنان، دستیابی به چنین رشدی برای چین در سال گذشته آسان‌تر از سال جاری بود، چرا که اقتصاد این کشور در سال ۲۰۲۳ توانست از تحولات جبران‌کننده پس از رکود ناشی از پاندمی کرونا بهره خوبی ببرد.
در پیش‌نویس بودجه دولت که روز سه‌شنبه پنجم مارس (۱۵ اسفند) منتشر شده میزان کسری سه‌درصد تولید ناخالص اقتصادی در نظر گرفته شده است. برای سال ۲۰۲۲ کسری سه درصدی در نظر گرفته شده بود که بعد به ۳.۸ درصد افزایش پیدا کرد.
لی چیانگ، نخست‌وزیر چین همچنین اعلام کرده که در سال جاری قرار است بیش از ۱۲ میلیون فرصت شغلی جدید در شهرها به وجود بیاید. به علاوه، دولت تلاش دارد تا مانند سال گذشته نرخ بیکاری را حدود ۵.۵ درصد نگه دارد. نرخ تورم هم حدود سه درصد پیش‌بینی شده است.
چین دومین اقتصاد بزرگ جهان محسوب می‌شودعکس: DesignIt/Zoonar/picture alliance
افزایش شدید بودجه دفاعی
از سوی دیگر پکن قصد دارد باز هم بودجه نظامی خود را بالا ببرد. طبق پیش‌نویس بودجه سال ۲۰۲۴، قرار است هزینه‌های دفاعی ۷.۲ درصد افزایش یافته و به ۱.۶۷ تریلیون یوان (حدود ۲۱۴ میلیارد یورو) برسد.
چین افزایش شدید بودجه نظامی را با روابط تنش‌‌آلود خود با تایوان که از نگاه دولت پکن، قسمتی از چین محسوب می‌شود و همچنین ادعاهای ارضی مورد مناقشه در دریای چین جنوبی توجیه کرده است.
اگرچه که کارشناسان بروز جنگ میان چین و تایوان در حال حاضر را بعید می‌دانند اما پکن در صدد یکی شدن با تایوان است حتی اگر ناگزیر گردد به ابزار نظامی متوسل شود.
در گزارش کاری که سه‌شنبه نخست‌وزیر به کنگره ملی خلق ارائه کرد به موضوع "اتحاد" با تایوان اشاره و گفته می‌شود که چین این "اتحاد مجدد" را "قاطعانه" پی خواهد گرفت.
اما نکته قابل توجه این است که مثل گزارش‌های قبلی از "اتحاد مسالمت‌آمیز" صحبتی به میان نیامده و کلمه مسالمت‌آمیز حذف شده است.
پکن تعهد کرده که در سال ۲۰۲۴ نیز همچنان با استقلال تایوان مخالفت خواهد کرد.
کنگره ملی خلق که تحت سلطه حاکمیت یکه‌‌تازانه حزب کمونیست چین است مجمعی آزاد محسوب نمی‌شود. نمایندگان حاضر در کنگره در نشست سالانه خود طرح‌ها و اهداف دولت شی جین پینگ، رئیس‌جمهور و لی چیانگ، نخست‌وزیر را تأیید می‌کنند.
رد پای اژدهای سرخ در اقتصاد جهان به روایت تصویر
امضای توافقنامه راهبردی ایران و چین واکنش‌های بسیاری برانگیخت. ایران در عین حال بخش بسیار کوچکی از سرمایه‌گذاری هنگفت چین در دو دهه اخیر را جذب کرده است. حجم سرمایه‌گذاری چین چقدر و در کدام کشورها بوده است؟
چین بر اساس داده‌های "موسسه امریکن اینترپرایز"، فقط ظرف ۱۵ سال گذشته، ۲ تریلیون و ۱۰۰ میلیارد دلار در همه کشورها سرمایه گذاری کرده است؛ از کشورهای ثروتمند مثل سوئیس و آمریکا گرفته تا کشورهای آفریقایی مانند کنگو.
عکس: picture-alliance/dpa/K.-J. Hildenbrand
سهم ایران از این حجم سرمایه‌گذاری چین فقط ۵۶/ ۲۶ میلیارد دلار بوده که میزان آن در هر دوره پنج ساله تغییر نکرده است؛ یعنی تحریم بین سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۲۰ تاثیر چندانی بر کاهش یا افزایش سرمایه‌گذاری چین در ایران نداشته است. (عکس: کارگران چینی در پروژه آزادراه تهران-شمال)
عکس: farsnews.com
بحران اقتصادی جهانی که سال ۲۰۰۸ شروع شد، فرصت مناسبی برای چین بود تا با عرضه وام‌های کلان، جای پایی در کشورهای جهان، حتی در کشورهای اروپایی باز کند.
عکس: picture-alliance/dpa
چین در سال ۲۰۱۳ طرح بلندپروازانه خود یعنی "راه ابریشم جدید" را کلید زد. این پروژه دو هدف اساسی دارد: ۱) افزایش تولید با مواد خام ارزان و انرژی ارزان ۲) انتقال مواد خام و فروش کالای چینی از طریق گسترش راه‌ها، بندرها، فرودگاه‌ها و خطوط راه آهن.
بنا بر داده‌های "مرکز مطالعات استراتژیک بین‌المللی" (CSIS) چین تنها طی شش سال (۲۰۱۳ تا ۲۰۱۹) حدود ۶۲ میلیارد دلار در بخش راه آهن ۳۴ کشور سرمایه‌گذاری کرده است. حضور فعال اقتصادی چین در واقع به معنای گسترش نفوذ سیاسی این کشور هم هست. (عکس: شی جین پینگ، رئیس جمهور چین در سال ۲۰۱۴ در کنار همتای ونزوئلایی خود، نیکلاس مادورو در کاراکاس)
عکس: AFP/Getty Images/L. Ramirez
تصویری از خط آهن باری-مسافری بنگوئلا در آنگولا. این خط از شهر لبیتو در آنگولا شروع و در شهر تنکه در جمهوری دموکراتیک کنگو به پایان می‌رسد. این خط آهن در آنگولا با سرمایه‌گذاری چین احیا شد.
عکس: DW/N. Sul D'Angola
آفریقا با گسترش سریع شهرنشینی روبرو است. حتی کارشناسان می‌گویند که انقلاب چهارم صنعتی در آفریقا رخ می‌دهد. این در حالی است که زیرساخت‌های کافی برای تحقق این تحول هنوز وجود ندارد. چین و هند از این خلا استفاده می‌کنند. (عکس: سرمایه‌گذاری چین در بخش شیلات موزامبیک)
عکس: DW/S. Lutxeque
به نوشته مجله فوربس، چین بزرگترین شریک تجاری آفریقا است و حجم سالانه تبادلات دو طرف به ۲۰۰ میلیارد دلار می‌رسد. بر این اساس، بیش از ۱۰۰ هزار شرکت چینی در آفریقا فعالند. بنا بر داده‌های بخش تحقیقات تجارت چین – آفریقا در دانشگاه جان هاپکینز، بیشترین صادارات از آفریقا به چین در سال ۲۰۱۹ به ترتیب از کشورهای آنگولا، آفریقای جنوبی و جمهوری کنگو صورت گرفته است.
عکس: picture-alliance/Photoshot/Zhang Gaiping
مجله فوربس نوشته است که آفریقا ۲۰ درصد کتان مورد نیاز چین را تامین می‌کند. آفریقا نصف ذخایر منیزیم جهان را هم دارد که در صنعت فولاد به کار می‌رود و جمهوری دموکراتیک کنگو به تنهایی نصف ذخایر تلق جهان را در اختیار دارد. آفریقا همچنان ذخایر قابل توجه کولتان دارد که مورد نیاز صنعت الکترونیک است. چین به همه این منابع نیاز دارد. (عکس: معدن کبالت در جمهوری دموکراتیک کنگو)
عکس: Getty Images/AFP/F. Scoppa
دَن روخِفِن، پژوهشگر هلندی و بنیانگذار مؤسسه معماری "MORE" است. او تألیفات متعددی از جمله در زمینه گسترش شهرنشینی در آفریقا دارد. به گفته او، «در آفریقا هیچ پروژه ساختمانی بلندتر از ۳ طبقه و هیچ راهی طولانی تر از ۳ کیلومتر وجود ندارد که در دست چینی‌ها نباشد.» (عکس: کارگر چینی و محلی در کارگاه ساخت یک اتوبان در اوگاندا)
عکس: Imago
اما در ایران چه اتفاقی خواهد افتاد؟
جزئیات توافق راهبردی ۲۵ ساله ایران و چین منتشر نشده است. روزنامه "نیویورک تایمز" پیش از این نوشته بود که طرح این توافقنامه را رئیس‌جمهور چین پنج سال پیش (۲۰۱۶) پیشنهاد کرده بوده است. پیش‌نویس این توافقنامه ۴ تیرماه ۱۳۹۹ در پکن به امضا رسید. دو هفته بعد، روزنامه نیویورک تایمز به جزئیات این پیش‌نویس ۱۸ صفحه‌ای دست یافت و آن را منتشر کرد.
عکس: ana.press
"نفت در برابر سرمایه‌گذاری"
به نوشته وبسایت اقتصادی "بلومبرگ"، چین در چارچوب این توافق «۴۰۰ میلیارد دلار در ایران سرمایه‌گذاری می‌کند و در مقابل از ایران با تخفیف زیاد و به‌طور مداوم نفت می‌خرد». چین دقیقا مشابه همین استراتژی را در قاره آفریقا در پیش گرفته است. چین در مقابل بازسازی زیرساخت‌ها، حدود یک‌سوم نفت مورد نیاز خود را از کشورهای آفریقایی وارد می‌کند.
عکس: Mana Neystani
اگر موضوع "سرمایه‌گذاری در برابر نفت ارزان‌قیمت" درست باشد، پکن بخشی از سرمایه‌گذاری خود را از طریق اختلاف قیمت نفت ارزان جبران می‌کند. سود حاصل از سرمایه‌گذاری نیز بخش دیگری از هزینه‌ها را تأمین می‌کند. گسترش حوزه نفوذ چین در منطقه را هم می‌توان به سود اقتصادی افزود. توافقنامه ۲۵ ساله با چین کدام منافع ایران را تأمین می‌کند و چقدر برای ایران از نظر اقتصادی به صرفه است؟
