"هزینه ۴۰۰ میلیارد دلاری دور زدن تحریم" و ذی‌نفعان آن
۱۴۰۰ اردیبهشت ۲, پنجشنبه
وزیر سابق راه و شهرسازی می‌گوید دور زدن تحریم صدها میلیارد دلار هزینه داشته و "ذی‌نفعان" در پی حفظ شرایط موجود هستند. معاون دفتر رئیس جمهوری نسبت به پیامد "نگرانی از رفع تحریم و احیای برجام" هشدار داد.
عباس آخوندی، وزیر راه و شهرسازی از ابتدای ریاست جمهوری حسن روحانی تا مهر ۱۳۹۷، عکس از آرشیو
تبلیغات
وزیر راه و شهرسازی در دولت اول و سال نخست دولت دوم حسن روحانی یکی از مشکلات اصلی جمهوری اسلامی را عدم قطعیت در عرصه‌های مهم عنوان کرد و برای آن چند مثال زد.
عباس آخوندی می‌گوید هنوز سرانجام برجام مشخص نیست، چهار سال است دو لایحه باقیمانده برای پیوستن به گروه ویژه اقدام مالی (FATF) بلاتکلیف هستند و از زمان ریاست جمهوری اکبر هاشمی رفسنجانی تا کنون بحث پیوستن ایران به سازمان تجارت جهانی مطرح بوده بدون این که به نتیجه برسد.
او در گفت‌وگویی که خبرگزاری ایلنا اول اردیبهشت منتشر کرد می‌گوید سیاست‌گذاری درست می‌تواند مشکلات را حل کند و ایران تا به اقتصاد جهانی نپیوندد هیچ اتفاقی رخ نخواهد داد و حتی قادر نخواهد بود مسئله پاندمی کرونا و واکسیناسیون را حل کند.
آخوندی با بیان این که عدم قطعیت خود را در روند نزولی شاخص‌ها نشان می‌دهد گفت: «تا زمانی که این تفکر وجود دارد که ایران تافته جدا بافته است روند نزولی نمودارها ادامه دارد.»
این سیاستمدار باسابقه که در انتخابات مناقشه‌برانگیز ریاست جمهوری سال ۸۸ از حامیان مهم میرحسین موسوی بود، می‌گوید انتخابات امسال می‌تواند این روند را تغییر دهد اما "اگر کسانی که منادی قطع روابط با خارج هستند مانند مجلس کنونی سر کار باشند، عدم قطعیت‌ها و گرفتاری‌ها افزایش پیدا می‌کند".
اکثریت قاطع مجلس، مخالفان احیای برجام
اکثریت قاطع کرسی‌های دوره یازدهم مجلس شورای اسلامی در اختیار گروه‌های مختلف جناح موسوم به اصولگرایان است که همه در مخالفت با توافق هسته‌ای و برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) اتفاق نظر دارند و برای به شکست کشاندن تلاش‌ها برای احیای برجام تلاش زیادی می‌کنند.
میزان مشارکت در انتخابات مجلس یازدهم کمتر از ۴۳ درصد و کمترین میزان در همه دوره‌ها بود. اصولگرایان امیدوارند با غیبت احتمالی اکثریت رای‌دهندگان در انتخابات امسال نامزد مورد نظر خود را بر مسند ریاست جمهوری بنشانند و به "حاکمیت یکدست" برسند.
وزیر سابق راه می‌گوید روند نزولی اقتصاد ایران با روی کار آمدن محمود احمدی‌نژاد در سال ۸۴ شروع شد و این روند به جز دوره کوتاه اجرای برجام تا کنون ادامه داشته است.
او با اشاره به مخالفان داخلی برجام گفت: «یک عده‌ای که در وضع موجود منافع آشکار دارند، حاضر نیستند تغییری در آن ایجاد شود.»
در دوره ریاست جمهوری احمدی‌نژاد که قطعنامه‌های تحریمی علیه جمهوری اسلامی یکی پس از دیگری تصویب می‌شد بحث دور زدن تحریم‌ها هم بیش از گذشته مطرح بود.
دور زدن تحریم‌ها از جمله با کمک کسانی مانند بابک زنجانی انجام می‌شد که زمانی خود را بسیجی اقتصادی می‌خواند و بعد به اتهام فساد اقتصادی محاکمه و به اعدام محکوم شد.
دور زدن تحریم، فساد نهادینه صدها میلیارد دلاری
به گزارش ایلنا، عباس آخوندی دور زدن تحریم را پرهزینه می‌داند و ادعا می‌کند این کار طی ۱۶ سال اخیر بین ۳۰۰ تا ۴۰۰ میلیارد دلار هزینه به اقتصاد ایران تحمیل کرده است. او افزود این کار باعث شکل گرفتن یک فساد بزرگ و نهادینه شده که "ذی‌نفعان جدی" دارد.
آخوندی به ایلنا گفت: «این ذی‌نفعان با شعارهای مختلف به دنبال حفظ شرایط موجود هستند. متاسفانه فساد به شدت گسترش یافته و بر اقتصاد ایران سایه افکنده است.» طرفداران توافق هسته‌ای بارها مخالفان را "کاسبان تحریم" خوانده‌اند.
با توجه به ادامه رایزنی‌ها میان ایران و کشورهای موسوم به ۴+۱ بر سر احیای برجام و افزایش احتمال به نتیجه رسیدن آن در دو ماه آخر دولت حسن روحانی، مخالفت‌های اصولگرایان با این روند نیز شدت گرفته است.
"اختلال خطرناک در فهم از امنیت ملی"
برخی تحلیلگران معتقدند اصولگرایان نگرانند که با احیای برجام پیش از انتخابات ریاست جمهوری شانس پیروزی آسان نامزد مورد نظر آنها، با افزایش مشارکت در انتخابات کاهش یابد.
علیرضا معزی، معاون ارتباطات و اطلاع‌رسانی دفتر ریاست جمهور دوم اردیبهشت، ظاهرا با اشاره به سخنان آخوندی نوشت اگر این تحلیل درست باشد باید پذیرفت که "اختلال سیستماتیک و خطرناکی در فهم امنیت ملی" رخ داده است.
دعوت ۲۲۰ نماینده از رئیس قوه قضائیه
با توجه به اظهارات وزیر سابق راه، نگرانی اصولگرایان در ارتباط با احیای برجام فراتر از بر هم خوردن "سناریوی پیروزی قطعی" فرد مورد نظر آنها در انتخابات ریاست جمهوری است و از میان رفتن یا دشوار شدن تجارت پرسود دور زدن تحریم‌ها هم می‌تواند باشد.
جواد کریمی قدوسی، از نمایندگان افراطی مخالف توافق هسته‌ای در مجلس، اول اردیبهشت در یک پیام توئیتری مدعی شد ۲۲۰ نماینده با امضای بیانیه‌ای از ابراهیم رئیسی، رئیس قوه قضائیه دعوت کرده‌اند نامزد انتخابات ریاست جمهوری شود.
بسیاری از اصولگرایان معتقدند رئیسی که منصوب علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی در قوه قضائیه است تنها کسی است که همه گروه‌های این جناح در مورد او اتفاق نظر دارند و با وجود شکست در انتخابات قبلی می‌تواند در این دوره پیروز شود.
به هر تقدیر این اتفاقی نادر است که در کشوری که ادعای استقلال قوا را دارد، اکثریت قانونگذاران از رئیس قوه قضائیه بخواهند برای رسیدن به ریاست قوه مجریه وارد صحنه شود.
خروج از برجام و معاملاتی که دود می‌شوند
با امضای دونالد ترامپ، آمریکا از برجام خارج شد. سال گذشته شرکت‌های آلمانی ۵/ ۳ میلیارد یورو به ایران و ۱۱۱ میلیارد یورو به آمریکا صادر کردند. معاملاتی که با خروج آمریکا از برجام به خطر افتاده‌اند در این گزارش تصویری:
عکس: Reuters/J. Ernst
با این امضای دونالد ترامپ، دولت آمریکا نه تنها از توافقنامه اتمی "برجام" خارج شده، بلکه می‌خواهد تحریم‌های اقتصادی علیه جمهوری اسلامی را نیز بار دیگر از سر گیرد. بدین ترتیب هر شرکتی که با آمریکا و با دلار در سطح جهانی معامله می‌کند در صورتی که با ایران معامله کند، می‌تواند مشمول جریمه سنگینی بشود.
عکس: Reuters/J. Ernst
بسیاری از شرکت‌ها و بخصوص بانک‌ها معنی نقض تحریم‌ها را بخوبی می‌دانند. کومرتس بانک آلمان در سال ۲۰۱۴ مجبور به پرداخت یک میلیارد و پانصد میلیون دلار و گروه "بی ان پی پاریبا" فرانسوی حتی ۹ میلیارد دلار جریمه پرداخت کرد.
عکس: picture-alliance/dpa
به گزارش اتاق بازرگانی آلمان، ده هزار شرکت آلمانی با ایران رابطه تجاری دارند و ۱۲۰ شرکت این کشور حتی با نیروی کار خود در ایران حضور دارند. آلمان در سال گذشته ۳ و نیم میلیارد یورو به ایران صادرات داشته درحالیکه ارزش صادرات آن به آمریکا بالغ بر ۱۱۱ میلیارد یورو بوده است.
عکس: picture-alliance/dpa/F. Motahari
ایرباس بزرگترین بازنده خروج آمریکا از برجام است. در ژانویه سال ۲۰۱۷ ایران سفارش خرید یکصد فروند هواپیمای ایرباس را به ارزش ۲۳ میلیارد یورو داد. سه فروند هواپیما به ایران تحویل داده شد و حالا آمریکا اجازه صادرات این هواپیما به ایران را لغو کرده است. کمپانی اروپایی ایرباس بخشی از تولیدات خود را در آمریکا تامین می‌کند.
عکس: FARS
کمپانی آمریکایی بوئینگ دو قرارداد با شرکت‌های ایرانی آسمان برای فروش ۳۰ عدد هواپیما به ارزش ۳ میلیارد دلار و نیز قرارداد فروش ۸۰ فروند هواپیما با شرکت ایران ایر به ارزش ۱۶ میلیارد دلار امضا کرد. این سفارش‌ها هیچگاه در تولید لحاظ نشدند و حالا هم دنیس مویلنبرگ، مدیریت بوئینگ، اعلام کرده است که "ما پیرو سیاست دولت آمریکا هستیم".
عکس: picture-alliance/dpa/Stringer
تاریخ اولین حضور زیمنس در ایران به کشیدن خط تلگراف لندن – بمبئی در ۱۵۰ سال پیش برمی‌گردد. جو کایزر، مدیر کمپانی زیمنس، از نخستین مدیران آلمانی بود که در آغاز سال ۲۰۱۶ به ایران سفر کرد و قراردادهای میلیاردی فروش توربین‌های گازی و مدرنیزه کردن قطارهای ایران را به امضا رساند.
عکس: picture-alliance/dpa/T. Hase
کمپانی هنکل هیچگاه از بازار ایران خارج نشد و به همین دلیل جایگاه قدرتمندی در صنایع تولید شوینده و چسب دارد. "کاسپار رورستد"، مدیر پیشین این کمپانی، در سال ۲۰۱۵ و قبل از "برچیده شده تحریم‌ها" گفته بود: «فروش میلیونی ما در بازار ایران (سه رقم دارد) و به افزایش آن هم خوشبین هستیم.» این کمپانی سال گذشته ۲۰ میلیارد یورو فروش داشته که یک درصد آن از بازار ایران است.
عکس: picture-alliance/dpa/M. Hitij
کمپانی دایملر، ایران خودرو و ماموت در ماه دسامبر سال ۲۰۱۷ قرارداد طولانی مدت تولید کامیون در ایران را به امضا رساندند. دایملر آلمان در سال ۲۰۱۰ سهم خود را در خودروسازی ایران واگذار کرده بود.
عکس: MEHR
کمپانی خودروسازی فولکس واگن هم تصمیم داشت از اواسط سال ۲۰۱۷ میلادی با کمک ایران خودرو و ماموت با مدل‌های تیگوان و پاسات وارد بازار ایران شود. این خودروها در نمایشگاه بین‌المللی خودرو تهران در سال گذشته نیز عرضه شدند.
عکس: jamejamonline
بازار خودروی ایران بصورت "سنتی" در دست صنایع خودروسازی فرانسه است. این صنایع از آنجایی که با آمریکا رابطه‌ای ندارند، دستشان برای سرمایه‌گذاری در ایران بازتر است. کمپانی "PSA" در سال ۲۰۱۶ قرارداد همکاری برای تولید سه مدل پژو را در سال ۲۰۱۶ با ایران خودرو به امضا رساند. این سرمایه‌گذاری ۴۰۰ میلیون یورویی هنوز به نتیجه و سودی نرسیده و طرف ایرانی هم توان مالی ندارد.
عکس: Tasnim
خودروساز فرانسوی رنو در سال ۲۰۱۷ اعلام کرد یک سرمایه‌گذاری بزرگ به همراه خط تولید در ایران خواهد داشت. کارلوس غُصن (یا به فرانسوی گون- Carlos Ghosn) مدیر اجرایی شرکت‌های خودروسازی رنو در آن زمان گفته بود که "بازار ایران دارای پتانسیل بی‌نظیری است".
عکس: IRNA
بازار و صنایع نفت و گاز ایران یکی از بازارهای جالب توجه برای شرکت‌های بین‌المللی است. شرکت ایتالیایی "سایپم" (Saipem) که در عرصه تولید خط لوله و پایانه‌های نفت و گاز فعال است قرادادی به مبلغ ۳ میلیارد و پانصد میلیون یورو با ایران امضا کرده است.
عکس: Mehr
رئیس کمپانی نفتی اِنی (Eni)، کلادیو دسکالزی هم جزو اولین مدیرانی بود که با پایان تحریم‌ها راهی تهران شد. دو طرف تمایل به همکاری داشتند اما قراردادها در حد "مطالعات برای توسعه میدان کیش و فاز سوم میدان دارخوین" باقی ماند. از سوی دیگر انی از ایران طلبکار است که به دلیل تحریم‌ها امکان پرداخت بدهی برای ایران وجود نداشت.
عکس: picture-alliance/AP Photo/A. Medichini
برخلاف کمپانی ایتالیایی انی، کمپانی بریتانیایی – هلندی "شل" سال‌ها به دلیل تحریم‌ها راهی را پیدا نمی‌کرد تا بتواند بدهی دو میلیارد دلاری خود به ایران را پرداخت کند. کمپانی نفتی شل سفارش جدید دیگر به ایران نداده و قراردادهای جدید هم در حد "مطالعه برای توسعه میادین آزادگان جنوبی، یادآوران و کیش" است.
عکس: FARS
کمپانی فرانسوی توتال اعلام کرد که پنج میلیارد دلار در میدان پارس جنوبی سرمایه‌گذاری می‌کند. دولت آمریکا در مورد این سرمایه‌گذاری "استثنا" قائل شد و اجازه آن را صادر کرد. حال امکان دارد با تحریم‌های جدید این اجازه هم لغو شود. پاتریک پویان، مدیرعامل توتال، در ماه مارس ابراز امیدواری کرد تا اجازه آمریکا به‌قوت خود باقی بماند. او گفت در غیر این صورت ما بار دیگر برای دریافت اجازه تلاش خواهیم کرد.
