به رغم ابلاغیه ۱۴ ماده‌ای رهبر جمهوری اسلامی، علی خامنه‌ای برای افزایش جمعیت و تلاش نهادهای مختلف برای به اجرا درآمدن این سیاست‌ها مسئولان همچنان نگران روند رو به کاهش میزان باروری در ایران هستند.

محمد ناظمی اردکانی، رئیس سازمان ثبت احوال در سخنرانی پیش از خطبه‌های نماز جمعه این هفته تهران (۵ دی) گفت، با در نظر گرفتن مولفه‌های جمعیتی پیش‌بینی می‌شود که شرایط کنونی پایدار نخواهد ماند و جمعیت به سمت میان‌سالی و پیری پیش خواهد رفت.

به گفته‌ی ناظمی برای کشوری مانند ایران که زمانی میزان افزایش جمعیت ۳ درصدی را تجربه کرده، رسیدن این رقم به یک و هفت دهم درصد به معنای "سقوط جمعیتی" است. او می‌گوید برای جوان و پویا ماندن جمعیت، میزان باروری باید به بیش از ۲ درصد برسد.

ناظمی روز شنبه نیز در مراسم گرامی‌داشت روز ثبت احوال در تالار وزارت کشور روند رو به میان‌سالی جمعیت ایران را "خطرناک" خواند.

نصف شدن جمعیت خانواده‌ها

ناظمی اردکانی با اشاره به کوچک شدن خانواده‌های ایرانی گفت: «در دهه ۶۰ و ۷۰ متوسط تعداد افراد هر خانواده ۶ نفر بود که اکنون به ۳ نفر کاهش یافته است و نشان می‌دهد که خانواده‌ها به تک‌فرزندی و یا نداشتن فرزند تمایل بیشتری دارند.»

رئیس سازمان ثبت احوال تاکید بر ازدواج آسان، پایداری و استحکام خانواده‌ها، توانمند‌سازی جمعیت در حال کار، برقراری توازن جمعیتی از لحاظ جغرافیایی، مدیریت مهاجرت و تشویق ایرانیان خارج از کشور به بازگشت را بخش‌هایی از سیاست‌های کلی جمعیتی توصیف کرد.

وزیر برکنار شده تعاون در دولت اول محمود احمدی‌نژاد در شش سالی که ریاست سازمان ثبت احوال را بر عهده دارد بارها نسبت به پیر شدن جمعیت هشدار داده و همین هشدارهای مکرر بیانگر ناکامی سیاست‌های افزایش جمعیت است.

روزنامه رسالت ۲۹ مهر ماه ۱۳۸۹ از قول رئیس سازمان ثبت احوال گزارش داده بود: «هرم سنی جمعیت كشور به سمت پیری پیش می‌رود و با توجه به این‌كه ایران درحال توسعه است، نیازمند نیروهای جوان وشاداب برای تداوم موفقیت‌های علمی و عملی است.»

یک طلاق به ازای پنج ازدواج

مطابق آمار موجود در حال حاضر حدود یک سوم خانواده‌های ایرانی تک‌فرزند یا بی‌فرزند هستند. ناظمی می‌گوید ۱۹ درصد خانواده‌های ایرانی تک‌فرزند هستند و ۱۴ درصد آنها تمایلی به داشتن فرزند ندارند.

نمایندگان مجلس شورای اسلامی سوم تیرماه کلیات طرحی را تصویب کردند که مطابق آن هر اقدامی که به "سقط جنین، عقیم‌سازی، وازکتومی و توبکتومی" بیانجامد و هر گونه "تبلیغات برای فرزندآوری کمتر" ممنوع است و متخلفان به دو تا پنج سال زندان محکوم می‌شوند.

این طرح با انتقادهای فراوانی روبرو شد. شهیندخت مولاوردی، معاون رئیس جمهور در امور زنان و خانواده "برخوردهای تنبیهی و سلبی" در موضوع‌های مانند افزایش جمعیت را بی‌فایده خوانده و تاکید می‌کند، این امر باید به یک باور عمومی تبدیل شود و "راه آن هم بگیر و ببند و داغ و درفش نیست".

رئیس سازمان ثبت احوال می‌گوید آمار سال‌های اخیر نشان می دهد "شیب ولادت و ازدواج کاهش و شیب فوت و طلاق در حال افزایش است". او از ثبت ۸۰۰ هزار ازدواج و ۱۶۰ هزار طلاق در سال خبر داد.
بر این اساس از هر پنج ازدواج یکی به طلاق می‌انجامد. بیکاری و عدم وجود ثبات و امنیت از مهم‌ترین علت‌های فروپاشی خانواده‌ها و بی‌انگیزگی جوانان برای تشکیل خانواده محسوب می‌شود.

آمار متفاوت ایرانیان خارج از کشور

عادل آذر، رئیس مرکز آمار ایران چندی پیش بیکاری را یکی از علت‌های کاهش میزان باروری خواند و گفت، هم اکنون ۳۶ درصد دختران و ۵۹ درصد پسران بین سنین ۲۰ تا ۲۹ ساله ازدواج نکرده‌‌اند.

رئیس سازمان ثبت احوال می‌گوید از کل جمعیت ایران، ۳۰ درصد در روستاها و بقیه در شهرها زندگی می‌کنند و از لحاظ ترکیب سنی ۲۴ درصد جمعیت زیر ۱۵ سال، ۳۱ درصد بین ۱۵ تا ۳۰ سال ، ۳۹ درصد بین ۳۰ تا ۶۴ سال و ۶ درصد جمعیت، بالای ۶۰ سال سن دارند.

به گزارش خبرگزاری ایسنا ناظمی گفته است: «در حال حاضر جمعیت ایران ۷۸ میلیون نفر است که با احتساب جمعیت ایرانیان مهاجر به ۸۰ میلیون نفر می‌رسد.» درباره شمار ایرانیان مهاجر آمارها بسیار متفاوت است.

رئیس سازمان ثبت احوال در حالی جمعیت ایرانیان خارج از کشور را ۲ میلیون نفر اعلام کرده که محسن کرمی، معاون امور اسناد هویتی این سازمان شهریور ۹۱ گفته بود یک میلیون و ۴۰۰ هزار ایرانی در آمریکا و ۸۰۰ هزار نفر در امارات متحده عربی زندگی می‌کنند.

جواد قوام شهیدی، دبیرکل شورای عالی ایرانیان خارج از کشور نهاد ریاست جمهوری ۱۹ آذر ماه امسال گفت، هفت درصد جمعیت ایران ساکن خارج از کشور هستند که تعداد آنها بین ۵ تا ۶ میلیون نفر می‌شود.