وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی در گفتگوی تلفنی با ژان نوئل بارو، وزیر خارجه فرانسه، به شدت از قصد کشورهای اروپایی برای صدور قطعنامه علیه جمهوری اسلامی در نشست چهارشنبه ۲۰ نوامبر (۳۰ آبان) شورای حکام انتقاد کرده و آن را اقدامی "ناموجه و تحریک‌آمیز" خواند.

عباس عراقچی در این گفتگوی تلفنی با اشاره به تلاش بریتانیا، فرانسه و آلمان برای تصویب تحریم‌های جدید علیه حکومت ایران، گفت: «این اقدام شرایط را پیچیده‌تر می‌کند و در تقابل با فضای مثبت ایجاد شده در تعاملات ایران و آژانس است.»

گزارش‌ رسانه‌های بین‌المللی حاکی از آن است که بریتانیا، فرانسه و آلمان پیش از نشست هیئت مدیره آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، "به طور رسمی" قطعنامه جدیدی علیه جمهوری اسلامی را ارائه کرده‌اند.

اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه‌ وله

در همین راستا یک منبع دیپلماتیک که نخواست نامش فاش شود به خبرگزاری فرانسه گفته است که "متن قطعنامه درست قبل از نیمه‌شب سه‌شنبه به‌طور رسمی ارائه شد". یک منبع دیپلماتیک دیگر نیز این اطلاعات را تایید کرده است.

رسانه‌های بین‌المللی پیش از این گزارش داده بودند که کشورهای اروپایی قصد دارند در جریان نشست روز چهارشنبه شورای حکام، قطعنامه‌ای را به تصویب برسانند که در آن از مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خواسته می‌شود گزارش جامعی درباره فعالیت‌های هسته‌ای ایران منتشر کند.

بیشتر بخوانید: هشدار عراقچی درباره احتمال فعال شدن مکانیسم ماشه

خبرگزاری رویترز شامگاه سه‌شنبه با استناد به اظهارات یک دیپلمات ارشد که نخواست نامش فاش شود گزارش داده بود که جمهوری اسلامی به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پیشنهاد داده است "مشروط بر این که در شورای حکام آژانس، قطعنامه‌ای علیه ایران صادر نشود، حاضر است ذخایر اورانیوم غنی‌شده ۶۰ درصدی خود را در حدود ۱۸۵ کیلوگرم نگه دارد."

به گفته ناظران سیاسی صدور قطعنامه شدید‌اللحن از سوی آژانس می‌تواند مقدمات فعال‌کردن مکانسیم ماشه را فراهم کند. این سازوکار حقوقی می‌تواند در نهایت به بازگشت تحریم‌های شورای امنیت علیه جمهوری اسلامی منجر شود.

بن‌بست سیاست خارجی بر سر دوراهی تهدید یا تسلیم

به نظر می‌رسد واکنش‌ها به سفر رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تهران در میان محافل حکومتی با دو رویکرد همراه بوده است. از یک سو برخی از رسانه‌‌های حکومتی گزارش دادند که در جریان سفر گروسی به او هشدار داده شده که جمهوری اسلامی در صورت صدور قطعنامه‌ شورای حکام، اقدام به گازدهی به سه نسل از سانتریفیوژهای جدید خود خواهد کرد.

بیشتر بخوانید: تلاش قدرت‌های اروپایی برای تصویب قعطنامه جدید علیه ایران

از دیگر سو این پیشنهاد مطرح شده که جمهوری اسلامی حاضر است مشروط بر این که در شورای حکام آژانس، قطعنامه‌ای علیه ایران صادر نشود، "ذخایر اورانیوم غنی‌شده ۶۰ درصدی خود را محدود نگه دارد."

با این همه به نظر می‌رسد تصویب قطعنامه جدید در حال حاضر تبعات گسترده‌ای برای آینده برنامه اتمی جمهوری اسلامی و روند همکاری‌ها میان حکومت ایران و آژانس داشته باشد.

در همین راستا حسن قشقاوی، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی روز سه‌شنبه با لحنی تهدیدآمیز هشدار داده بود که در صورت صدور قطعنامه شورای حکام "بدون تردید و فورا دست به اقدامات پشیمان‌کننده خواهیم زد."

اقدام سه کشور اروپایی آلمان، بریتانیا و فرانسه در ارائه قطعنامه شورای حکام علیه جمهوری اسلامی، با پشتیبانی ایالات متحده نیز همراه است. متیو میلر، سخنگوی وزارت خارجه ایالات متحده روز سه‌شنبه ۲۹ آبان طی یک نشست خبری اعلام کرد که آمریکا در آستانه نشست شورای حکام آژانس، در هماهنگی کامل با شرکای خود قرار دارد و از هر اقدامی برای پاسخگو کردن جمهوری اسلامی به شدت پشتیبانی می‌کند.

ممانعت از فعالیت تعدادی از بازرسان باتجربه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، عدم ارائه پاسخ به پرسش‌های آژانس به خصوص درباره منشاء ذرات اورانیوم پیدا شده در دو سایت اعلام نشده اتمی و همچنین عدم همکاری تهران با آژانس، از جمله موضوعات اختلافی جمهوری اسلامی و آژانس به شمار می‌روند.

این موارد با در نظر گرفتن ادامه روند غنی‌سازی اورانیوم و نیز اظهارنظر‌های اخیر مقام‌های جمهوری اسلامی مبنی بر تغییر دکترین هسته‌ای و برخورداری از توانایی لازم برای ساخت سلاح اتمی، تنش‌سیاسی میان ایران و آژانس را تشدید کرده است.

به گفته کارشناسان، هدف دولت‌های اروپایی از تصویب این قطعنامه وادار کردن جمهوری اسلامی برای بازگشت به میز مذاکره و پذیرش محدودیت‌های جدید در ارتباط با فعالیت‌های هسته‌ای خود در ازای لغو تحریم‌هاست؛ محدودیت‌هایی که در مقایسه با توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ موسوم به برجام، کمتر خواهند بود.

نشست سرنوشت‌ساز شورای حکام

مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در شرایطی گزارش فصلی خود را ارائه کرده است که نشست شورای حکام این آژانس در وین در حال برگزاری است. بر اساس این گزارش که در اختیار برخی خبرگزاری‌های غربی، از جمله خبرگزاری آلمان قرار گرفته است، ایران تا ۲۶ اکتبر (۵ آبان)، حدود ۱۸۲.۳ کیلوگرم ذخایر اورانیوم ۶۰ درصدی داشته که این میزان ۱۷.۶ کیلوگرم بیشتر از ماه اوت به شمار می‌رود اما به گفته گروسی، ایران در آخر هفته تمهیداتی را انجام داده تا ذخیره اورانیوم بیش از این افزایش پیدا نکند.

این شورا قرار است روز چهارشنبه ۲۰ نوامبر درباره قطعنامه پیشنهادی از سوی آلمان، بریتانیا و فرانسه علیه ایران تصمیم بگیرد. این قطعنامه در صورت تصویب، یک گام مقدماتی احتمالی برای رسیدگی به برنامه هسته‌ای ایران از سوی شورای امنیت سازمان ملل تلقی می‌شود.

به گفته‌ دیپلمات‌ها در وین، در صورتی که این قطعنامه تصویب شود، احتمالا ایران یا فعالیت‌های هسته‌ای خود را افزایش می‌دهد و یا بازرسی‌های آژانس را دشوارتر می‌کند.

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

طبق ارزیابی‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ذخایر اورانیوم ۶۰ درصدی ایران بسیار به سطح ۹۰ درصدی مورد نیاز برای ساخت بمب اتمی نزدیک است. به گفته آژانس، در حدود ۴۲ کیلوگرم اورانیوم غنی‌ شده با خلوص ۶۰ درصد و صورت غنی‌سازی بیشتر تا سطح ۹۰ درصد برای ساخت یک بمب اتمی کافی است.

جمهوری اسلامی بارها مدعی شده که در پی ساخت بمب اتمی نیست اما برخی مقامات حکومت ایران از جمله کمال خرازی، مشاور خامنه‌ای اخیرا تهدید کرده‌اند دکترین هسته‌ای جمهوری اسلامی ممکن است تغییر کند.