در روزهای اخیر، تحریم‌های بی‌سابقه‌ای که قرار است توسط قدرت‌های غربی بر ضد جمهوری اسلامی اعمال شود تنش و تلاطم گسترده‌ای را در اقتصاد ایران ایجاد کرده است. همزمان، خبری در وب‌سایت‌های خبری و شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌چرخید که حیرت بسیاری از کاربران ایرانی را برانگیخت.

در پی افزایش شدید بهای دلار، پوند و یورو، برخی از کاربران شبکه تلفن همراه در ایران گزارش دادند که اس‌ام‌اس‌های حاوی کلمه «دلار» و «ارز» ارسال نمی‌شوند. در چنین شرایطی، بدیهی است که عامل جلوگیری از ارسال، موتورهای سانسور تعبیه شده بر سر راه ‌پیام‌ها توسط اپراتور تلفن همراه است.

راه‌های کنترل و سانسور پیامک‌ها

اپراتور می‌تواند برای این تجهیزات سانسور، کلمات و کلیدواژه‌‌های مشخصی را تعریف کند و به همین سادگی مانع از آن شود که پیام‌هایی که حاوی آن کلمات باشند، به مقصد برسند. پیش‌تر بسیاری از کاربران گزارش داده بودند که این اتفاق برای کلمه «تحریم» هم رخ داده. کمی قبل‌تر از آن، در بحبوحه آغاز سهیمه‌بندی بنزین، کلمه «بنزین» هم در لیست سیاه اپراتورها قرار گرفته بود. از دیگر کلماتی که سیستم سانسور اس‌ام‌اس‌ها به آن حساس است، می‌توان به «سبز»، «هاله»، «سحابی»، «استانداری»، «نماینده مجلس» و حتی «تاریخ» اشاره کرد.

دو اپراتور همراه اول و ایرانسل، انحصار شبکه‌های تلفن همراه در ایران را در اختیار دارند. پیش‌تر سازمان ارتباطات سیار ایران، اعمال فیلترینگ بر روی پیامک‌ها را تکذیب کرده بود و حالا در ادامه، نوبت به اپراتور ایرانسل رسیده. روابط عمومی ایرانسل در گفت‌وگو با خبرگزاری ایسنا اعلام کرده که «به‌هیچ‌وجه فیلتری روی پیامک‌ها انجام نمی‌دهیم و نظارتی روی محتوای آن‌ها نداریم.»

اما گزارش‌های کاربران، عکس گزاره‌های اعلام شده را نشان می‌دهد. وزارت ارتباطات و فن‌آوری اطلاعات هم مدت‌ها پیش از پذیرش مسئولیت سانسورها خودداری کرده و به گفته یکی از نمایندگان مجلس، وزیر در گفت‌وگو با او گفته که «این موضوع دست ما نیست.»

راه‌های خلاقانه عبور از سانسور

حالا برخی از کاربران به راه‌های خلاقانه‌ای برای گزارش قیمت دلار از طریق اس‌ام‌اس هم رسیده‌اند: «هر شاخه گل محمدی: ۱۷۶۰ تومان.» کاربران ایرانی تدابیر دولت برای دور زدن تحریم‌ها را «مضحک» می‌دانند و این اقدامات را به این ترتیب به طنز می‌کشند. آن‌ها تاکید می‌کنند که «دلار ۱۷۰۰ تومانی و سقوط ارزش ریال، با فیلترینگ مهار نمی‌شود.»

سانسور و تلاش برای جلوگیری از انتشار خبرهای مرتبط با افزایش قیمت دلار، از فیلتر کردن سایت «مثقال» که لحظه به لحظه تحولات بازار ارز را گزارش می‌کرد آغاز شد. با توجه به تصمیم قاطع قدرت‌های غربی برای افزایش فشار بر جمهوری اسلامی تا متقاعد کردن ایران به توقف برنامه بحث‌برانگیز هسته‌ای، پیش‌بینی می‌شود اقداماتی از این دست هم در فضای سایبر و هم در ارتباطات مبتنی بر تلفن همراه، تکرار شود و توسعه یابد.

دولت ایران همواره تلاش کرده تا تحریم‌ها را کم‌‌اثر یا گاه بی‌تاثیر جلوه دهد. حتی برخی از مقامات تا جایی پیش رفته‌اند که تحریم‌ها را عامل رشد اقتصادی کشور خوانده‌اند. اما در پشت پرده، خبرهای دیگری است. شورای عالی امنیت ملی با ارسال نامه به رسانه‌ها به آن‌ها درباره انتشار خبرهای نگران‌کننده که ردی از گزندگی تحریم‌ها داشته باشند، هشدار می‌دهد. بدیهی است که در صورت بی‌اعتنایی به این دستورات، نشریات و رسانه‌های متخلف به جرم «تشویش اذهان عمومی» یا «تبلیغ علیه نظام» و سرپیچی از دستورات این شورا، توقیف خواهند شد.

EN/JT