تا کنون سیاست‌ها سخت‌گیرانه دولت آلمان در ارتباط با پرنده هسته‌ای ایران چندان با استقبال و همراهی شرکت‌ها و موسسات اقتصادی این کشور همراه نبوده است. ولی اظهارات جدید آنتون بورنر، رئیس اتحادیه‌ی فدرال صادرکنندگان (BGA) آلمان نشانه‌‌‌ای از نزدیک‌شدن مواضع محافل اقتصادی با کارگزاران سیاسی این کشور ارزیابی می‌شود.

بورنر در مصاحبه با روزنامه فاینانشال تایمز (چاپ آلمان) گفته است که دولت آلمان می‌تواند در رابطه با ایران، روی ما به عنوان یک ابزار (فشار) سیاسی حساب کند.

بورنر تا همین چندی پیش نسبت به اعمال تحریم علیه ایران هشدار می‌داد و سیاست سخت‌گیرانه و محدودکننده دولت آلمان که بخشی از صادرات این کشور به ایران را به حال تعلیق درآورده، غیرقابل تحمل می‌دانست. وی اما اینک می‌گوید که ارتباط وسیع میان اقتصاد آلمان و موسسات دولتی و خصوصی اقتصادی در ایران می‌تواند در خدمت اعمال فشار بر این کشور گرفته شود و سیاست و اقتصاد مجموعاَ پیام و علائم واحدی را برای رهبران ایران بفرستند.

رئیس اتحادیه‌ی فدرال صادرکنندگان آلمان در توضیح دلیل تغییر موضع خود، به امتناع ایران از همکاری با جامعه جهانی در مناقشه‌ هسته‌ای اشاره کرده و گفته است: «وقتی که یک دولت دائماَ آشکارا دروغ می‌گوید، مرحله‌ای پیش می‌آید که دیگر ادامه عادی کار و مناسبات با چنین کشوری غیرممکن می‌شود.»

از چمبرلن به چرچیل

بورنر سپس سیاست معطوف به مصالحه و مماشات با ایران که اروپا حامی آن بوده است را شکست ‌خورده توصیف می‌کند. او می‌گوید که با این سیاست نمی‌توان ایران را به پذیرش خواست جامعه‌ی جهانی متقاعد کرد و از همین رو «من از چمبرلن به چرچیل بدل شده‌ام.»

چمبرلن، نخست‌وزیر بریتانیا در سال‌های اول جنگ جهانی دوم بود و سیاستش در قبال رژیم هیتلری به "سیاست مماشات" معروف شده بود. با افزایش تجاوزات و حملات رژیم هیتلری، چمبرلن جای خود را به وینستون چرچیل داد. از آن پس بریتانیا در رویارویی با رژیم هیتلری مصمم‌تر و قاطعانه‌تر به میدان آمد.

آمریکا و متحدان غربی آن در کشورهای ۵+۱ (اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل به‌علاوه آلمان) ایران را به دلیل ادامه برنامه هسته‌ای‌اش به تحریم‌های شدیدتر تهدید کرده‌اند. آنها نگرانند که جمهوری اسلامی زیر پوشش استفاده صلح‌آمیز از انرژی اتمی در صدد تولید بمب هسته‌ای باشد. از زمانی که ایران از قصد تولید اورانیوم با غلظت ۲۰ درصد خبر داده، نگرانی‌های یادشده افزایش یافته است. این اقدام ایران می‌تواند این کشور را یک گام دیگر به تولید اروانیوم مورد نیاز برای بمب هسته‌ای (اورانیوم با غنای ۹۵ درصد) نزدیک کند.

آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز در تازه‌ترین گزارش خود لحن انتقادی تندتری نسبت به اقدامات و رویه‌های اتمی ایران اتخاذ کرده و در مورد غیرنظامی‌بودن برنامه هسته‌ای این کشور بیش از پیش ابراز تردید کرده است.

موافقان و مخالفان سیاست جدید

دیدگاه جدید رئیس اتحادیه‌ی فدرال صادرکنندگان آلمان کماکان با مخالفانی در دورن محافل اقتصادی آلمان روبروست. در ماه‌های اخیر کنسرن‌ بزرگی همچون زیمنس و بیمه‌های بزرگی همچون آلیانس و "نویه مونشنر روک" اعلام کرده‌اند که قرارداد جدیدی با ایران منعقد نخواهند کرد. ولی برای برخی از شرکت‌های کوچک و متوسط آلمان معامله با ایران اهمیت نسبتاَ حیاتی دارد و لغو آن می‌تواند این شرکت‌ها را با مشکلات متعددی روبرو کند. بورنر گفته است که در باره‌ی این موارد خاص باید به طور مشخص راه‌حلی پیدا کرد.

در همین حال، اتاق صنایع و تجارت آلمان همچنان در قبال بحث‌های جاری در باره‌ی تحریم ایران سکوت اختیار کرده است. اتحادیه سازندگان ماشین‌آلات و تاسیسات‌ آلمان نیز تنها اعلام کرده است که مقررات (سختگیرانه) جدید صدور کالا به ایران را رعایت خواهد کرد.

رئیس اتحادیه‌ی فدرال صادرکنندگان آلمان در ادامه مصاحبه خود با فاینانشال تایمز این انتقاد را به دولت آلمان وارد کرده که حتی شرکت‌هایی که خدمات و تولیدات آنها مشمول تحریم‌ها علیه ایران نمی‌شود نیز برای قطع رابطه با این کشور زیر فشار قرار گرفته‌اند. به عقیده بورنر، حل مسئله ایران نیازمند قاطعیت و سرسختی در سطوح سیاسی است و صرف تحریم‌های اقتصادی نمی‌تواند ایران را کاملاَ منزوی کند، زیرا «کالاها بالاخره راه خود را به سوی متقاضی پیدا می‌کنند».

FW/MM