همکاری سازمانهای اطلاعاتی آلمان و آمریکا در بوته آزمایش
۱۴۰۴ شهریور ۲۹, شنبه
فریدریش مرتس، صدراعظم آلمان، هفته گذشته در مراسم انتقال مسئولیت به رئیس جدید سازمان اطلاعات برونمرزی آلمان (BND) در برلین، سخنان صریحی درباره تهدید کنونی بیان کرد و گفت: «هرگز در تاریخ پساجنگ آلمان، وضعیت امنیتی کشور و قارهٔ ما چنین جدی نبوده است.» او افزود: «ما خواهان نقشآفرینی "بیاندی" در بالاترین سطح اطلاعاتی هستیم.»
با جدیتر شدن هر چه بیشتر چالشها، همکاری سازمانهای اطلاعاتی با نهادهای مشابه دیگر کشورها نیز اهمیت بیشتری مییابد. امروزه در عرصه جاسوسی تقریباً هیچ کاری بدون همکاریهای فرامرزی ممکن نمیشود. به همین دلیل، از نظر تحلیلگر شبکه اول تلویزیون آلمان (ARD)، جای تعجب ندارد که مارتین یگر، رئیس جدید "بیاندی"، بلافاصله پس از تحویل گرفتن مسئولیتاش، همین هفته سوار هواپیما شد و برای دیدار آغازین با مهمترین شریک آلمان، به آمریکا پرواز کرد.
بازتعریف روابط با آمریکا؟
مفسر شبکه اول تلویزیون آلمان در مقاله تحلیلی خود عنوان میکند که دشواری اتفاقا از همین جا آغاز میشود. آیا سازمانهای اطلاعاتی آمریکا هنوز هم واقعاً نزدیکترین شرکای نهادهای امنیتی آلمان هستند؟ یا به بیان دیگر، آیا در پرتو دولت جدید ترامپ و رفتارهایش، این شراکت کماکان برقرار خواهد ماند؟
سازمانهای اطلاعاتی آلمان در سطح رسمی تلاش میکنند از خود آرامش نشان دهند. ترامپ از شش ماه پیش در قدرت است و همکاری با نهادهای آمریکایی همچنان خوب پیش میرود. برخی مقامهای امنیتی آلمان به دوره اول ترامپ اشاره میکنند. در آن زمان نیز در عمل تغییری در همکاریها رخ نداد. گفته میشد که مدیران در سطوح اجرایی مدتهاست یکدیگر را میشناسند، اعتمادسازی صورت گرفته و در اساس نگاه مشابهی به اغلب مسائل وجود دارد.
اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه وله
از نظر تحلیلگر مزبور اما، این بار وضعیت متفاوت شده است. دولت جدید ترامپ آمادگی بیشتری در کسب قدرت داشته و تنها این اولویتهای سیاست خارجی و امنیتی نیستند که آشکارا تغییر کردهاند. دگرگونیها در ساختار امنیتی نیز این بار عمیقتر و گستردهتر از دورهٔ اول او هستند.
تغییرات پرسنلی در دوره ترامپ
نه فقط تغییراتی در پستهای سیاسی، همچون نظارت بر ۱۸ سازمان اطلاعاتی آمریکا و یا تغییر رؤسای سازمان سیا و افبیآی صورت گرفته، بلکه حتی در سطوح پایینتر هم جابهجایی نیروها آغاز شده است؛ از دست رفتن تجربه و تخصصی که بیپیامد نخواهد ماند.
در آغاز سال جاری میلادی (۲۰۲۵) مدیر و مشاور ارشد حقوقی آژانس امنیت ملی آمریکا (NSA) مجبور به ترک سمت خود شدند. در این میان، یک متخصص برجسته در حوزه هوش مصنوعی نیز اخراج شد. شمار زیادی از کارکنان سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) هم برکنار شدهاند. برخی از این اخراجشدگان روی پرونده دخالت روسیه در انتخابات ۲۰۱۶ ترامپ کار کرده و در میانشان برجستهترین کارشناسان روسیه نیز بودهاند.
بازسازی سازمانهای اطلاعاتی آمریکا
تولسی گابارد، مدیر سازمانهای اطلاعاتی آمریکا، اخیراً فهرستی از کارکنانی را منتشر کرد که مجوز امنیتیشان لغو شده بود. در میان آنها یک مأمور برجسته سازمان سیا هم بود که بارها به شکل مخفیانه در روسیه فعالیت کرده و قرار بود به مأموریتی تازه در اروپا اعزام شود. گفته میشود که این مأمور اطلاعاتی در آمادهسازی دیدار ترامپ و پوتین در آلاسکا نیز نقشآفرینی کرده است. حال اما با اعلام علنی نامش، هویت او افشا شده است؛ اقدامی که نقض جدی عرف و پروتکلهای اطلاعاتی محسوب میشود.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
پیت هگست، وزیر دفاع آمریکا، اواخر ماه آگوست جفری کروز، رئیس سازمان اطلاعات نظامی (DIA) را برکنار کرد. کروز چند هفته پیش از برکناری، در صحت ادعای ترامپ مبنی بر نابودی بخشهای بزرگی از تأسیسات هستهای زیرزمینی ایران در جریان حمله هوایی آمریکا، ابراز تردید کرده بود.
بنابراین، از نظر تحلیلگر شبکه اول تلویزیون آلمان، بازسازی سازمانهای اطلاعاتی آمریکا ادامه خواهد داشت و بعید نیست که بهزودی در پستهای کلیدی، حتی در سطوح اجرایی، معتمدان ترامپ از حلقه "ماگا" (عظمت را دوباره به آمریکا بازگردانیم) به مخاطب اصلی سازمانهای امنیتی آلمان بدل شوند.
نفوذ آمریکا در گرینلند؟
تحلیلگر شبکه اول تلویزیون آلمان مینویسد، سازمان اطلاعات خارجی این کشور (بیاندی) با صدها سازمان در سراسر جهان در ارتباط است، حتی با کشورها و رژیمهای سرکوبگری که در فهرست ناقضان حقوق بشر جای دارند. گویا گرهارد شیندلر، رئیس پیشین "بیاندی"، در پاسخ به این پرسش که چه کسی میتواند با بازیگران نامطلوب همکاری کند، گفته بود: «اگر ما نه، پس کی؟». اما اگر نیرومندترین شریکتان، خود مسیر خطرناکی برود چه؟
در دانمارک مدتهاست چنین دغدغههایی وجود دارد. ترامپ بارها اعلام کرده که آمریکا میخواهد نفوذ خود را بر گرینلند گسترش دهد؛ جزیرهای که بخشی از دانمارک و شریک ناتو است. او گفته است که کنترل بر این جزیره قطبی برای کشورش اهمیت ژئواستراتژیک دارد. آنچه نخست به شوخی شبیه بود، شاید کاملاً جدی باشد.
رسانههای دانمارکی گزارش دادهاند که سه آمریکایی نزدیک به دولت ترامپ در گرینلند دیده شدهاند. آنها درباره فضای سیاسی گرینلند، جنبش استقلالطلبانه در این منطقه و شخصیتهای همدل یا مخالف با آمریکا در سیاست و اقتصاد به جمعآوری اطلاعات پرداختهاند. سازمان اطلاعات دانمارک این فعالیتها را نوعی آمادهسازی عملیاتی برای نفوذ پنهانی دانسته و در اعتراض، دیپلماتهای آمریکایی را احضار کرده است. دیگر نهادهای اطلاعاتی اروپایی نیز ماهها پیش به دانمارکیها هشدار داده بودند که آمریکا در حال برنامهریزی برای چنین اقداماتی است.
رصد نهادهای اطلاعاتی آمریکا
این برای آلمان چه معنایی دارد؟ بهویژه آنکه برخی نزدیکان ترامپ آشکارا از جنبشهای راست افراطی در اروپا حمایت میکنند، نظارت بر حزب آلترناتیو برای آلمان (AfD) توسط سازمان اطلاعات داخلی را مورد انتقاد قرار میدهند، از "محدود شدن آزادی بیان" سخن میگویند و از رسانههای بهاصطلاح "جایگزین" حمایت میکنند.
آیا در چنین فضای سیاسیای همکاری آلمان با سازمانهای اطلاعاتی آمریکا میتواند بدون تغییر ادامه یابد؟ مگر توماس دمزیر، وزیر کشور وقت آلمان، در ماجرای افشای شنودهای "اناسای"، از ضرورت "دید ۳۶۰ درجهای"، یعنی حتی زیر نظر گرفتن سازمانهای آمریکایی، سخن نگفته بود؟
اما از دید مقامهای امنیتی آلمان، گزینه آنچنانی دیگری وجود ندارد و آمریکا کماکان بزرگترین و کارآمدترین سیستمهای نظارتی را داشته و اطلاعات حیاتی در زمینه مقابله با تروریسم و شناسایی نظامی را ارائه میدهد.
جریان بلاتغییر اطلاعات
به گفته تحلیلگر شبکه اول تلویزیون آلمان، برلین همچنان از این همکاریهای اطلاعاتی بهره زیادی میبرد و هیچ نشانهای نیز دیده نمیشود که دولت ترامپ جریان اطلاعات را تغییر داده یا متوقف کرده باشد. البته حقیقت این است که کسی هم نمیداند که چه اطلاعاتی دریافت نمیشود.
این روزها در مونیخ جشن اکتبر آغاز میشود. و طبق سنتی دیرینه، "بیاندی" امسال نیز همچون سالهای گذشته نمایندگان سازمانهای اطلاعاتی خارجی را به این مراسم دعوت خواهد کرد. به گفته مسئولان سازمان اطلاعات برونمرزی آلمان، همین رویدادها فرصتی برای ایجاد و تقویت روابطی هستند که میتوانند حتی در دوران پرتلاطم سیاسی نیز تداوم یابند.