ریحانه اسم هنری زنی ۴۵ ساله است که از الجزایر می‌آید و در فرانسه زندگی می‌کند. او کارگردان و هنرپیشه تئاتر است و در آثار خود به موضوع ستم علیه زنان می‌پردازد. ریحانه به فرانسه پناه آورده تا در آنجا بتواند آزادانه زندگی کند و فعالیت هنری داشته باشد.

ولی در فرانسه‌ی آزاد نیز انتقاد به فرهنگ اسلامی می‌تواند عواقب ناگواری در پیش داشته باشد. هفته پیش ریحانه در خیابان مورد حمله دو مرد قرار گرفت. آنها به زبان عربی به او فحش می‌‌دادند و بعد روی او بنزین ریختند. ریحانه موفق شد قبل از اینکه آنها او را به آتش بکشند، فرار کند. هوای سرد نیز به او کمک کرد که شعله‌ور نشود. مدتی کوتاه پس از این اتفاق، ریحانه که هنوز بوی بنزین می‌داد، به روی صحنه رفت و برنامه اجرا کرد.

ابراز همبستگی گسترده با ریحانه

اشتفان اولریش در نشریه آلمانی زوددویچه تسایتونگ علاوه بر زندگی هنری ریحانه به بحث‌ها و واکنش‌هایی پرداخته، که پس از این واقعه در فرانسه شکل گرفته است. حدس زده می‌شود که عاملین سوقصد به ریحانه جزو اسلام‌گرایان افراطی باشند. فرانسوی‌ها از خود می‌پرسند که آیا از این پس کسانی که در مورد هویت ملی، مهاجرت، اسلام و ممنوعیت برقع نظری مخالف اسلام‌گرایان دارند، باید در هراس از ترور شدن به سر ببرند؟

بسیاری از سیاستمداران، هنرمندان و فعالین حقوق بشر همبستگی خود را با ریحانه اعلام کرده‌اند. سازمان بین‌المللی دفاع از حقوق زنان می‌پرسد: "چه کسی تصور می‌کرد که در فرانسه‌ی قرن بیست و یکم زنی مورد سوقصد قرار بگیرد، فقط به این دلیل که سناریوی تئاتری نوشته که مطابق میل اسلام‌گرایان نیست؟"

جدیدترین نمایش ریحانه

"در این سن هنوز هم یواشکی سیگار می‌کشم" عنوان آخرین نمایش ریحانه است، که تا هفته پیش در پاریس روی صحنه بود. در این نمایش ۹ زن در حمامی در الجزیره مشغول گفتگو با یکدیگر هستند. یک معلم، یک ماسور، یک زن بنیادگرای اسلامی و یک مادربزرگ جزو این ۹ زن هستند. این زنان در حین شستن خود درباره سرکوب سیاسی و ستم اجتماعی و مذهبی حرف می‌زنند. خود ریحانه نقش یک زن باردار جوان را بازی می‌کند، که برادرش قصد دارد او را بکشد.

ریحانه در اوائل ماه ژانویه نیز مورد تهدید قرار گرفته بود. دو مرد در خیابان به او گفته بودند: "فکر می‌کنی ما نمی‌دانیم تو کی هستی؟" و بعد فاحشه و کافر خطابش کرده بودند.

ریحانه در الجزایر به مدارس هنرپیشگی رفته و در زادگاهش در چند فیلم به عنوان هنرپیشه یا کارگردان کار کرده است. او که فمینیست و کمونیست است، مدتی طولانی مجبور به زندگی مخفیانه در الجزایر شده بود و شاهد قتل همکاران خود به دست افراطیون اسلامی بوده است. در سال ۲۰۰۰ ریحانه به فرانسه گریخت و در آنجا پناهنده شد.

بحث بر سر هویت ملی و جایگاه اسلام در فرانسه

در فرانسه مدتی است بحث بر سر هویت ملی و نقش و جایگاه اسلام در این کشور در گرفته است. این بحث که چند هفته پیش توسط رییس جمهور فرانسه، نیکولا سارکوزی، به آن دامن زده شد، با سوقصد به ریحانه شدت بیشتری گرفته است. دولت سارکوزی می‌گوید جامعه فرانسه باید این را تعریف کند که فرانسوی چه کسی است و یک فرانسوی چه حقوق و چه وظایفی دارد. مخالفین می‌گویند در این بحث به جای پرداختن به هویت ملی، بیشتر به اسلام پرداخته می‌شود.

مخالفین همچنین بر این عقیده‌اند که موضوعاتی چون هویت ملی، مهاجرت، جایگاه اسلام در فرانسه، مقابله با بنیادگرایان اسلامی و ممنوعیت برقع موضوعاتی مجزا هستند که باید به آنان به طور جداگانه پرداخت. ولی نیروها و افراد دیگر دلیل می‌آورند که نمی‌توان به مسئله هویت ملی پرداخت، بدون اینکه موضوعاتی چون برخورد با مهاجرین و اسلام‌گرایان را مورد بررسی قرار داد. از جمله مسائلی که باید مشخص شود، این است که کدام قوانین و رسوم مذهبی مغایرتی با قوانین فرانسه ندارند و کدام یک دارند.

در بسیاری کشورهای اروپایی دیگر نیز پیرامون این موضوعات بحث‌های داغی در جریان است.

AS/BM