اکسی‌توسین که به "هورمون عشق" نیز معروف است، می‌تواند احساسات نوع‌دوستانه انسان‌ها را تقویت کند. آیا می‌توان این هورمون را در مقابله با بیگانه‌ستیزی هم مورد استفاده قرار داد؟
عکس: Imago/R. Lueger
تبلیغات
هورمون اکسی‌توسین (Oxytocin) که در همه پستانداران وجود دارد، می‌تواند بر رفتارهای اجتماعی ما تاثیری مثبت برجای بگذارد. بنا بر تازه‌ترین نتایج پژوهش‌های دو گروه از پزشکان آلمانی و آمریکایی، میزان ترشح اکسی‌توسین در برخورد‌های دوستانه و خیرخواهانه افراد با پناهجویان نقش مهمی بازی می‌کند. این هورمون که در مغز ترشح می‌شود و به عنوان انتقال‌دهنده عصبی عمل می‌کند، به‌طورکلی تعیین‌کننده نوع و میزان روابط عاشقانه و لذت جنسی، جفت‌پیوندی، تولید مثل، زایمان، جلب اعتماد و شناخت اجتماعی انسان‌ها است.
نتایج پژوهش‌های دو گروه یادشده نشان می‌دهند، آمادگی افرادی که "هورمون عشق" به آنها تزریق شده، برای کمک مالی به پناهجویان بیش از کسانی بوده که هم‌زمان هورمون پلاسیبو را مصرف کرده بودند. البته گروهی که حاضر به کمک بوده، به‌عکس گروه دوم، در اصل مخالفتی با حضور پناهجویان در آلمان نداشته است.
از این رو برخی از پژوهش‌گران نتیجه گرفته‌اند که از اکسی‌توسین می‌توان برای مبارزه با بیگانه‌ستیزی و نژادپرستی استفاده کرد. برخی دیگر می‌گویند هر چند که اکسی‌توسین، بر رفتارهای اجتماعی ما تاثیر می‌گذارد، ولی نمی‌توان آن را داروی علاج ناهنجاری‌های اجتماعی و رفتاری دانست.
نتایج متضاد
از سوی دیگر نتایج پژوهش‌های پزشکان هلندی حاکی از آن است که استفاده از اکسی‌توسین در یک گروه، باعث افزایش حس جمعی در اعضای آن و موضع‌گیری علیه گروه دوم می‌شود. کارستن دو دروی، یکی از روان‌پزشکان هلندی، برای این آزمایش رفتار دو گروه داوطلب را که منافع مشترک داشتند، پس از تزریق اکسی‌توسین مورد بررسی قرار داد. هر یک از این گروه‌ها می‌بایست برای دستیابی به هدف مشخصی با یکدیگر همکاری کنند و طرح مربوطه را به مرحله اجرا بگذارند. نتیجه این بود که افراد گروه اول با تفاهم و همیاری با یکدیگر وظیفه محوله را انجام دادند، ولی از رایزنی و کمک به گروه دوم سرباز زدند.
کارستن دو دروی، در آزمایش دوم از دو گروه داوطلب که اعضای اولی هلندی و دومی غیرهلندی بودند، خواست فهرستی از خصوصیات جمع خود و ویژگی‌های دسته مقابل تنظیم کنند. نتیجه کار این بود که اعضای هر دو گروه ویژگی‌های مثبت را تنها به اعضای جمع خود و شاخص‌های منفی را به گروه مقابل نسبت دادند. بنا به گفته این روان‌پزشک هلندی، اکسی‌توسین درمانی برای مقابله با نژادپرستی و بیگانه‌ستیزی مناسب نیست.
وجوه مورد توافق
به هر حال، اغلب پژوهش‌گران در این نکته اتقاق نظر دارند که اکسی‌توسین نقشی تعیین‌کننده در تولید مثل، زایمان و جلب اعتماد بازی می‌کند. بئاته دیتسن، از موسسه روانکاوی هایدلبرگ، می‌گوید زوج‌هایی که از این هورمون استفاده می‌کنند، بهتر می‌توانند مشکلات ناشی از رفتار ناهنجار با یکدیگر غلبه و مسایل خانوادگی خود را حل کنند.
تزریق این هورمون به بیمارانی که از "اوتیسم" یا درخودماندگی رنج می‌برند، هم موثر بوده و ترس و اضطراب آنان را کاهش داده است.
هورمون‌ها ناظران روح و جسم انسان
عشق، خوشبختی، امید و یاس انسان‌ها با هورمونهای بدن سروکار دارند. هورمون‌ها تنظیم‌کننده احساسات آدمی هستند. آنها بر روح و جسم ما نظارت می‌کنند. هر هورمونی مهم است تا بدن به فعالیت منظم خود ادامه دهد.
عکس: picture-alliance/dpa
پرواز در آسمان‌ها
حرکتی پروانه‌وار در زیر پوست. افزایش فشار خون، احساسی شیرین و هیجانی وصف‌ناپذیر. تشخیص بیماری: عشق. در چنین شرایطی ترشح هورمون اندورفین در بدن افزایش می‌یابد و احساس خوشبختی دست می‌دهد. هورمون اندورفین همچنین به هنگام شرایط استثنایی ترشح می‌شود. مثلا وقتی تصادفی رخ می‌دهد و کسی مجروح می‌شود و در ابتدا درد خود را احساس نمی‌کند.
عکس: Fotolia/Henry Schmitt
هورمون مردانه
تستوسترون هورمون جنسی مردانه است. تولید آن که پیش از دوماهگی جنین در رحم آغاز می‌شود، در تعیین جنسیت موثر است و در دوره بلوغ عامل اصلی تغییرات فیزیکی چون رشد ریش و سبیل است. در همین راستا هورمون استروژن، هورمون جنسی زنانه، در تنظیم فعالیت تخمدان‌ها موثر است و طی دوران بارداری ترشح‌اش به شدت افزایش می‌یابد. هورمونهای زنانه و مردانه سبب تفاوت‌های جنسیتی می‌شوند و تمایلات جنسی را بوجود می‌آورند.
عکس: Fotolia/alex.pin
هورمون رشد کودکان
هورمون سوماتوتروپین که از بخش قدامی غده هیپوفیز آزاد می‌شود، به رشد کودکان کمک می‌کند. با ترشح این هورمون متابولیسم چربی در بدن بیشتر شده و رشد استخوان‌ها افزایش می‌یابد. ترشح بیش از حد هورمون سوماتوتروپین می‌تواند به رشد غیرطبیعی بدن منجر شود.
عکس: picture-alliance/dpa/Hirschberger
انسولین، کاهش‌دهنده قند خون
انسولین به عنوان مرکز کنترل متابولیسم بدن عمل می‌کند. هورمون انسولین وظیفه کاهش قند خون را به عهده دارد. این هورمون بر سلول‌های کبد تاثیر می‌گذارد و سبب می‌شود این سلول‌ها قند خون را گرفته و آن را به صورت گلیکوژن ذخیره کنند. این هورمون در بیماران دیابتی ترشح کمی دارد و به همین دلیل قند خون این افراد افزایش می‌یابد که بسیار خطرناک است و می‌تواند به مرگ آنها منتهی شود.
عکس: Fotolia/Dmitry Lobanov
هورمون آرامش درونی
ملاتونین هورمونی است که در مغز تولید می‌شود و به تنظیم چرخه خواب و بیداری در بدن انسان کمک می‌کند. تولید ملاتونین به طور طبیعی در بدن تا حدی به میزان نور و روشنایی بستگی دارد. این هورمون به هنگام تاریک شدن هوا ترشح‌اش بیشتر می‌شود. در چنین شرایطی بدن احساس خستگی کرده و خود را برای خواب آماده می‌سازد. نور زیاد سبب ترشح کم‌تر ملاتونین می‌شود. میزان ترشح طبیعی ملاتونین با افزایش سن کاهش می‌یابد.
عکس: picture-alliance/dpa
هورمون ضداسترس
کورتیزول از غدد فوق کلیوی ترشح می‌شود و به کاهش التهاب و استرس در بدن کمک می‌کند. این هورمون شب‌ها ترشح می‌شود و صبح آماده استفاده است. کورتیزول دارویی موثر است برای تقویب سیستم ایمنی بدن که تاثیرات جانبی نیز دارد. از جمله این تاثیرات جانبی ملتهب شدن چهره و نازک شدن پوست بدن است.
عکس: Fotolia/Joerg Lantelme
بالارفتن سطح آدرنالین خون
آدرنالین هورمون غده فوق کلیوی است و بدن آن را در شرایطی خاص چون بروز ترس ترشح می‌کند. در چنین شرایطی انرژی‌های ذخیره شده بدن آماده استفاده می‌شوند. آدرنالین محرک قوی قلب است. با ترشح آدرنالین فشار خون به سرعت بالا می‌رود و بدن به حالت آماده‌باش در می‌آید و آماده فعالیت‌های ویژه‌ای چون پرش از ارتفاع می‌شود.
عکس: picture-alliance/dpa/R. Schlesinger
هورمون نشاط آور
ورزش یا خوردن شکلات؟ این‌ها دو راهکار برای افزایش سطح هورمون سروتونین بدن هستند. هورمونهای سروتونین و دوپامین مسئول نشاط روحی انسان‌اند. کاهش این دو هورمون می تواند به بروز افسردگی منجر شود. ورزش یا خوردن شکلات می‌تواند این هورمون را افزایش داده و فرد را پرنشاط کند. سروتونین همچنین بر حافظه و یادگیری افراد نیز تاثیر می‌گذارد.
