دو هفته پس از حمله آذربایجان به قرهباغ کوهستانی، یک هیأت سازمان ملل وارد این منطقه شد. در این میان تقریبا تمام ۱۲۰هزار سکنه ارمنی از ترس اقدامات تلافیجویانه آذربایجان از این منطقه به ارمنستان گریختهاند.
تبلیغات
سخنگوی ریاست جمهوری آذربایجان به خبرگزاری فرانسه گفته است که هیأت سازمان ملل صبح یکشنبه اول اکتبر (۹ مهرماه) وارد قرهباغ شده تا نیازهای بشردوستانه ساکنان این منطقه را ارزیابی کند. این اولین ماموریت سازمان ملل در قرهباغ در بیش از ۳۰ سال گذشته است.
به گزارش خبرگزاری فرانسه، این ماموریت در حالی انجام میشود که تقریباً تمامی ۱۲۰هزار سکنه ارمنی این منطقه از ترس اقدامات تلافیجویانه آذربایجان به ارمنستان گریختهاند.
سازمان ملل پیشتر اعلام کرده بود که از باکو چراغ سبز برای آغاز یک ماموریت به این منطقه در آخر هفته دریافت کرده است. اتحادیه اروپا روز جمعه ۲۷ سپتامبر (۵ مهرماه) از آذربایجان خواست، به ناظران سازمان ملل اجازه ورود به قره باغ را بدهد.
سخنگوی کمیسیون اتحادیه اروپا روز جمعه در بروکسل گفت، این ماموریت باید در روزهای آینده انجام شود. در نتیجه عملیات نظامی جمهوری آذربایجان حدود دو هفته پیش، "کوچ دستهجمعی ارامنه از قره باغ در جریان است". گفته شد که مردم به کمکهای بشردوستانه نیاز فوری دارند.
ارمنستان پیش از این آذربایجان را به "پاکسازی قومی" متهم کرده بود. آذربایجان این اتهامات را رد میکند. حکمت حاجیاف، مشاور سیاست خارجی ریاست جمهوری آذربایجان در مصاحبه با خبرگزاری فرانسه که روز شنبه ۳۰ سپتامبر منتشر شد گفت: «ما نمیتوانیم اتهام پاکسازی قومی یا نسلکشی را بپذیریم.» او تاکید کرد که "هیچ مورد خشونت یا جنایت علیه غیرنظامیان وجود نداشته است".
همزمان گروههای ارمنی در بسیاری از کشورهای اروپایی برای تظاهراتی در روز یکشنبه در بروکسل فراخوان دادند. مقامات ارمنستان روز یکشنبه برای قرهباغ کوهستانی روز ملی نیایش اعلام کردند. ناقوسها در کلیساهای کشور به صدا درآمدند و اسقف اعظم کلیسای ارمنی مراسم نیایشی را در کلیسای جامع شهر اچمیادزین در نزدیکی پایتخت ایروان برگزار کرد.
پس از شکست نیروهای طرفدار ارمنستان در برابر آذربایجان، رهبری قرهباغ کوهستانی روز پنجشنبه گذشته انحلال این جمهوری خودخوانده را اعلام کرد.
سازمان جهانی بهداشت روز یکشنبه اعلام کرد که طی روزهای گذشته بیش از ۱۰۰هزار ارمنی، منطقه را به مقصد ارمنستان ترک کردهاند و این روند ادامه دارد.
دکتر هانس هنری کلوگه، مدیر دفتر منطقهای سازمان جهانی بهداشت در اروپا در بیانیهای اعلام کرد: «ما سیستمهای اورژانس خود را فعال کردهایم و کارشناسان را در طیف وسیعی از رشتهها از جمله سلامت روان، مدیریت سوختگی، خدمات بهداشتی ضروری و هماهنگی اضطراری پس از ارزیابی کامل نیازها، به این منطقه اعزام خواهیم کرد.»
او افزود: «چالشها واقعاً عظیم هستند و ما در آنجا برای انجام هر کاری که در توانمان باشد حضور خواهیم یافت.»
خروج خانوادههای گرسنه و خسته ارمنی در این هفته در پی انفجاری در یک انبار سوخت که منجر به کشته شدن دست کم ۱۷۰ نفر شد، رخ داده است.
قرهباغ کوهستانی بر اساس قوانین بینالمللی به جمهوری آذربایجان تعلق دارد، اما تاکنون اکثریت ساکنان این منطقه ارمنی بودهاند.
قفقاز؛ سرزمین زخمهای قدیمی
در حالیکه جامعه جهانی نگران تشدید درگیری نظامی میان آذربایجان و ارمنستان بر سر منطقه قرهباغ است، هر دو کشور در پی یارگیریهای بینالمللی هستند. به گفته ناظران این مناقشه تنها راهحلی سیاسی دارد.
عکس: picture-alliance/dpa/A. Yesayants
منطقه ناگورنو قرهباغ
بر اساس حقوق بینالملل منطقه قرهباغ متعلق به جمهوری آذربایجان است. اما ارمنیها بر این باورند که در دوران استالین این منطقه ارمنینشین به"ناحق" به آذربایجان داده شده است. پس از نخستین جنگ در سال ۱۹۹۰ و بهرغم آتشبس در سال ۱۹۹۴، درگیریهای پراکنده میان ارتش آذربایجان و نیروهای نظامی و شبهنظامی ارمنی در نواحی مرزی به دفعات رخ داده است.
مذاکرات بینتیجه
الهام علیاف (راست) رئیس جمهور آذربایجان و نیکولا پاشینیان (چپ) رئیس جمهور ارمنستان در کنفرانس امنیتی مونیخ در سال ۲۰۲۰
عکس: DW/G. Gontscharenko
درگیری نظامی میان آذربایجان و ارمنستان
سربازان آذربایجان در منطقه مرزی قرهباغ با خمپاره مواضع ارتش ارمنستان را هدف قراردادهاند. تا کنون دهها نفر کشته و مجروح شدهاند.
ارمنستان با اعلام وضعیت جنگی دست به سربازگیری زده و نیروهای ذخیره خود را فعال کرده است. آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد از روسای جمهوری دو کشور متخاصم خواسته که هر چه زودتر به درگیرهای نظامی پایان دهند. راهحل سازمان ملل برپایی مذاکرات صلح و اعزام ناظران سازمان امنیت و همکاری اروپا به منطقه است. اتحادیه اروپا نیز خواهان برقرار آتشبس فوری شده است.
عکس: Karen Minasyan/AFP/Getty Images
افزایش احساسات ملیگرایی
تجمع مردم در باکو؛ بسیاری در آذربایجان خواهان الحاق قرهباغ به این کشور هستند و حضور نیروهای ارمنی در این منطقه را "اشغال" بخشی از سرزمین خود میدانند.
عکس: picture-alliance/dpa/Str
توپخانه آذربایجان
به گفته ناظران بینالمللی با توجه وضعیت موجود در منطقه و منافع متفاوت و بعضاً متناقض کشورهای درگیر، در این مناقشه طرفی به پیروزی نظامی دست نخواهد یافت و تنها باید در پی راهحلی سیاسی بود.
عکس: Defence Ministry of Azerbaijan/Reuters
جنگی ریشهدار
آمریکا و اتحادیه اروپا کشورهای ثالث را از مداخله مستقیم در این نزاع برحذر داشتهاند. اما ترکیه در سالهای گذشته دست به تجهیز ارتش آذربایجان زده است و نیروهای ارتش روسیه نیز در ارمنستان پایگاه دارند. روسیه حدود ۳۵۰۰ سرباز در منطقه گیومری و ایروان مستقر کرده است. نیروهای روسیه در ارمنستان مجهز به واحدهای تانک، پدافند موشکی و دهها هواپیمای جنگی هستند.
عکس: Karen Minasyan/AFP
انهدام تانک آذربایجان
وزارت دفاع ارمنستان با انتشار شماری عکس و ویدئو مدعی شد که برخی از تانکها و خودروهای زرهی آذربایجان را منهدم کرده است.
عکس: Armenian Defense Ministry/Reuters
خسارت مالی و جانی
اولینا هوهانیشیان، ۷۰ ساله، در دهکدهای در منطقه قرهباغ زندگی میکند. به گفته او جنگ برای ساکنان این منطقه جز ویرانی چیزی در پی ندارد. جمعیت منطقه قرهباغ حدود ۱۴۵ هزار نفر است که اکثراً ارمنی هستند.
عکس: Karen Minasyan/AFP/Getty Images
فرار از مناطق جنگی
نزاع بر سر منطقه قرهباغ ۳۰ سال است که ادامه دارد. آتشبس میان دو کشور در سال ۱۹۹۴ این امید را بوجود آورد که راهحلی سیاسی یافته شود، اما درگیریهای پراکنده در سالهای گذشته نشان داد که هیچیک از طرفین در پی حل بحران نیستند.
عکس: Hayk Baghdasaryan/Reuters
سربازگیری
هر دو کشور پس از آغاز نبردها دست به سربازگیری زدهاند. ارمنستان که دارای ارتش کوچکتری در مقایسه با آذربایجان است، از مردان خواسته است که داوطلبانه به ارتش این کشور بپیوندند.
عکس: Melik Baghdasaryan/Tass/dpa/picture alliance
نبرد در مناطق مرزی
آذربایجان بارها گفته است که صلح دائمی در گرو بازگرداندن منطقه قرهباغ به آذربایجان و پایان "اشغال" این منطقه توسط ارمنستان است. جنگ میان دو کشور در سال ۱۹۹۰ حدود ۳۰ هزار کشته بر جا گذاشت. در آن زمان نیز روسیه از ارمنستان طرفداری کرد. مذاکرات سرانجام در سال ۱۹۹۴ با توافقی بر سر آتشبس به پایان رسید، اما تنشها همچنان بر جا ماند.
مردان جوان در ایروان، آماده پیوستن به ارتش ارمنستان
مقامات ارمنستان گفتهاند که در صورت ادامه نبردها از روسیه کمک خواهند گرفت. سفیر ارمنستان در مسکو تاکید کرد که پایگاه روسیه در منطقه گیومری یکی از فاکتورهای تامین امنیت در قفقاز به شمار میآید. ماموریت سربازان روسی در ارمنستان تا سال ۲۰۴۴ در نظر گرفته شده است
عکس: Melik Baghdasaryan/Reuters
مقایسه میان دو کشور
ارمنستان: جمعیت؛ ۲ میلیون و ۹۵۸ هزار نفر/ مساحت ۲۹۷۴۰ کیلومتر مربع/ تولید ناخالص داخلی ۱۲ میلیارد دلار/ ارتش ۴۷ هزار نفر/ بودجه ارتش ۶۳۴ میلیون دلار
آذربایجان: جمعیت ۱۰ میلیون و ۲۳ هزار نفر/ ۸۶۶۰۰ کیلومتر مربع/ تولید ناخالص داخلی ۵/ ۳۷ میلیارد دلار/ ارتش ۲۱۶ هزار نفر/ بودجه ارتش ۲/ ۲ میلیارد دلار
دادهها از مرکز آمار آلمان
عکس: Ibrahim Hashimov/Sputnik/dpa/picture-alliance
طرفداری رئیس جمهور ترکیه از آذربایجان
رجب طیب اردوغان درباره درگیریهای اخیر گفت: «ترکیه به ایستادن در کنار برادران آذربایجانی با تمام امکانات خود ادامه میدهد. فقط با عقبنشینی فوری ارمنستان از مناطق اشغال شده آذربایجان است که منطقه روی صلح و ثبات را خواهد دید.»
عکس: Aziz Karimov/Reuters
استقبال از سربازان آذربایجان
تبادل آتش میان نیروهای دو کشور در روز یکشنبه ۲۷ سپتامبر آغاز شد. هر دو طرف دیگری را مسئول شروع جنگ میدانند. روسیه و ایران به عنوان همسایگان این کشورها پیشنهاد میانجیگری دادهاند.