واحدی: برگشت به ساختار اولیه جمهوری‌اسلامی اشتباه است
۱۳۹۰ بهمن ۱۳, پنجشنبه
انتخابات مجلس شورای اسلامی که ۱۲ اسفند ۱۳۹۰ برگزار خواهد شد، اولین انتخابات سراسری پس از دوم خرداد ۱۳۷۶ در ایران خواهد که بود که در آن اصلاحطلبان حضور نخواهند داشت.
با پایان مهلت ثبت‌نام ثبت‌نام داوطلبان شرکت در انتخابات مجلس، رسانه‌های داخلی ایران گزارش دادند، «هیچ نامزد اصلاح‌طلب شناخته شده‌ای برای ثبت‌نام به ستاد انتخابات کشور مراجعه نکرده است.»
شکسته شدن فضای دوقطبی اصلاح‌طلب – اصولگرا که کم و بیش در اکثر انتخابات پس از دوم خرداد در ایران وجود داشته، از ویژگی‌های انتخابات پیشروی مجلس شورای اسلامی است که در آن فقط طیف‌های جناح‌ها اصولگرا حضور دارند.
آیا شکسته شدن فضای دوقطبی اصلاح‌طلب - اصولگرا در انتخابات مجلس پیش‌رو، باعث تعریف جدیدی از اصطلاح «آزادی انتخابات» بین نیروهای مختلف اپوزیسیون داخل و خارج از ایران خواهد شد؟ یا این امر می‌تواند جای بحثی برای حضور «دیگر مجموعه‌های سیاسی» در تعریف «انتخابات آزاد» باز کند؟
بشنوید: گفتوگو با مجتبی واحدی
مجتبی واحدی مشاور مهدی کروبی و سردبیر سابق روزنامه آفتاب یزد در پاسخ به این سوال به دویچه وله می‌گوید: «اصولا آن‌چه در ۱۲ اسفند انجام خواهد شد، انتخابات نیست. این انتخابات قطعا از حداقل استانداردها به دور است. هیچ نشانه‌ای از انتخابات در آن‌چه در حال اتفاق افتادن است وجود ندارد. اما ممکن است بعضی‌ها بگویند در انتخابات قبلی هم همین مسائل کم و بیش وجود داشته و این انتخابات هم در همان راستا است باز هم تایید یا عدم تایید اصلاحطلبان، معیار سلامت انتخابات نیست و این معیارغلط است.»
مشاور مهدی کروبی توضیح می‌دهد: «عده‌ای با توجه به روند انتخابات دوره‌های گذشته است، یعنی انتخابات نسبتا آزاد دوره اول مجلس شورای اسلامی تا دوره چهارم و شروع رد صلاحیت‌ها و بعد مجلس پنجم و مجلس ششم که فضا کمی بازتر شد و دوره‌های مجلس بعدی که همیشه ناظر و مجری انتخابات یکدست و همدست بوده‌اند و همه‌شان علیه منتقدان و مخالفان سیاسی و اصلاحطلبان و دگراندیشان بوده‌اند، می‌گویند این انتخابات در راستای تغییرات انتخابات گذشته است. از این دیدگاه، می‌‌توان گفت که انتخابات پیش‌رو هم چیزی شبیه به همان انتخابات است.»
آقای واحدی به‌وجود آمدن «درک صحیح‌تر از انتخابات آزاد» بین نیروهای مختلف اپوزیسیون داخل و خارج از ایران را «مبارک» می خواند و می‌گوید: «نتیجه انتخابات هرچه باشد، الان افراد زیادی از جناح‌های مختلف فکری در یک‌طرف، یعنی طرف مردم قرار گرفته اند. بخشی از کسانی که تا دو سال پیش در نظام بودند، تا کسانی که از قبل هم منتقد نظام بودند، اکنون در این‌طرف قرار می‌گیرند.
او اضافه می‌کند: «طرف مقابل مردم عده‌ای هستند که اسم اصلاح‌طلب را سرقت می‌کنند، بعضی‌هایشان خودشان را دگراندیش می‌دانند و بعضی از آن‌ها که خود را اصولگرا می‌دانند، کسانی هستند که برای سهم داشتن در قدرت با حکومت کنار آمده‌اند. اختلاف بین اصلاحطلبان و اصول‌گرایان نیست. اختلاف بین کسانی است که در کنار مردم ایستادهاند و کسانی که مقابل مردم ایستادهاند.»
«برگزاری انتخابات سالم» در کنار «آزادی زندانیان» و «ایجاد فضای باز، سالم و امن سیاسی» شروطی بود که محمد خاتمی رئیس‌جمهور پیشین جمهوری اسلامی ایران اوایل تیرماه ۱۳۹۰ برای شرکت اصلاحطلبان در انتخابات دوره نهم مجلس شورای اسلامی عنوان کرد.
فراهم شدن بستر وحدت اپوزیسیون
سردبیر سابق روزنامه آفتاب یزد، احساس خطر پررنگ از سوی حکومت ایران را باعث ایجاد بستری مناسب برای اتحاد بین طیف‌های مختلف اپوزیسیون و کنار گذاشتن اختلاف نظرها و حتی تحت شعاع قرار دادن اختلاف مبانی می‌داند.
با برآورده نشدن شروط محمد خاتمی که بعدها به «کف خواسته‌های اصلاحطلبان برای حضور در انتخابات» تعبیرشد، روز دوشنبه ۲۸ آذر محمد خاتمی در آخرین اظهارنظر خود درباره انتخابات مجلس شورای اسلامی اعلام کرد، «وقتی همه نشانه‌ها این است که نباید در انتخابات شرکت کنیم، بنابراین شرکت در انتخابات معنا ندارد. حرف بنده همان حرفی است که شورای هماهنگی جبهه اصلاحات زد و آن مبنی بر این بود که اصلاحطلبان نمی‌توانند و نباید در انتخابات نامزد و لیست داشته باشند.»
با نزدیک شدن به زمان انتخابات مجلس شورای اسلامی، بار دیگر بین برخی ناظران سیاسی گمانه‌زنی درباره «تضاد میان بخشی از اصلاحطلبان مذهبی» شروع شده است. اصلاح‌طلبانی که حالا کمتر از امکان اصلاح ساختار سیاسی حکومت ایران سخن می‌رانند و در عین‌حال به صراحت از تغییر رژیم ایران حرف نمی‌زنند.
در بین این بخش از «اصلاحطلبان مذهبی»، چه تغییراتی نسبت به سال‌های قبل و سال‌های پیش از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری سال ۸۸ به‌وجود آمده است؟
مجتبی واحدی در تشریح وضعیت اصلاحطلبان، آن‌ها را به دو گروه تقسیم می‌کند و می‌گوید: « یک گروه کسانی هستند که با آخرین پیام آقای کروبی در سال گذشته موافق هستند. آقای کروبی اعلام کرد چیزی به نام جمهوری اسلامی وجود ندارد. گروه دیگر معتقد است ساختار اولیه‌ای که برای جمهوری اسلامی در نظر گرفته شده و به رای مردم گذاشته شده بوده، هیچ شباهتی به نظام فعلی ندارد و اگر به آن ساختار برگردیم، ممکن است مسائل حل شود. از نظر من گروه دوم اشتباه می‌کند.»
اشتباه بخشی از اصلاحطلبان
مشاور مهدی کروبی درباره دلیل اشتباه دانستن نظریه گروه دوم اصلاحطلبان می‌گوید: «بر مبنای قانون اساسی فعلی، اختیارات رهبری خیلی بیشتر از این است که تا حالا اعمال کرده‌اند و اگر نکرده‌اند، از بی‌جراتی و بی‌جربزه‌گی و زبون بودن ایشان است. به همین دلیل من اعتقاد دارم گروه دوم اشتباه می‌کنند. اما به‌هرحال اصلاحطلبان دو گروه هستند. گروهی تصور می‌کنند در ساختاری که برای جمهوری اسلامی تعبیه شده و آقای خمینی برای آن ساختار از مردم رای گرفته، اگر وعده‌هایی که به مردم داده شده محقق شوند، بسیاری از مسائل حل می‌شود. گروه دیگری از اصلاحطلبان، که من هم جزو آن‌ها هستم، معتقدند که این ساختار اصلاح‌پذیر نیست. چون این ساختار به یک‌نفر اجازه می‌دهد تا هر کاری دلش خواست انجام دهد. از نظر ما الان آن ساختار از هم پاشیده و وجود ندارد که بخواهیم با آن مبارزه کنیم. الان در کشور یک آنارشیسم به رهبری آقای خامنه‌ای حاکم است.»
انتخابات مجلس نهم شورای اسلامی که قرار است ۱۲ اسفند ۱۳۹۰ برگزار شود، اولین انتخابات سراسری پس از انتخابات بحث‌برانگیز ریاست جمهوری در سال ۸۸ خواهد بود.
انتخاباتی که معترضان نسبت به «تقلب گسترده» و «کودتای انتخاباتی» در آن اعتراض داشتند، میرحسین موسوی و مهدی کروبی دو نامزد شرکت کننده در این انتخابات در حصر خانگی قرار گرفتند و بسیاری از چهره‌های اصلاح‌طلب و غیراصلاح‌طلب معترض زندانی شدند.
حسین کرمانی
تحریریه: جواد طالعی