روزنامه آمریکایی واشنگتن ‌پست روز گذشته پنج‌شنبه (۵ سپتامبر/۱۴ شهریور) از تغییر لحن تهران درباره سوریه خبر داد. این روزنامه نوشت که گروه سیاست‌گذاری خارجی ایران در دولت جدید حسن روحانی حتی وقتی در حمایت از سوریه، هم‌پیمان دیرینه خود سخن می‌گوید٬ از لحن تقابل‌جویانه دوری می‌کند.

واشنگتن ‌پست به آن‌چه حسن روحانی٬ رئیس‌جمهور ایران روز چهارشنبه (۴ سپتامبر/ ۱۳ شهریور) گفت اشاره کرده است که هر چند از ثبات و امنیت در سوریه سخن گفت اما هیچ پیشنهادی در حمایت نظامی از بشار اسد در صورت وقوع جنگ مطرح نکرد.

روحانی که در چهاردهمین اجلاس رسمی دوره چهارم مجلس خبرگان رهبری سخن می‌گفت با تاکید بر این‌که ایران می‌داند شروع جنگ و حمله به سوریه چه مشکلاتی را برای کل منطقه به وجود خواهد آورد٬ از اقدامات سیاسی و بین‌المللی تهران برای جلوگیری از این موضوع یاد کرد. وی در نهایت گفت که "اگر برای مردم سوریه مشکلاتی بوجود آید جمهوری اسلامی ایران به وظایف دینی و نوع‌دوستانه خود برای کمک غذایی و دارویی به مردم سوریه اقدام خواهد کرد." او از وجود بحران شدید در سوریه سخن گفت و هر گونه حمله نظامی در منطقه خصوصا علیه سوریه را محکوم کرد.

ابراز تردید در مورد تغییر رویکرد ایران

با این‌همه واشنگتن‌ پست ابراز تردید می‌کند که تغییر لحن در تهران لزوما به معنای تغییر رویکرد بنیادین ایران در موضوع سوریه باشد. این روزنامه از ایران در کنار روسیه همچنان به عنوان یکی از مهم‌ترین هم‌پیمانان بشار اسد، رئيس جمهور سوریه و منبعی برای حمایت‌های تجهیزاتی و اطلاعاتی از این کشور نام می‌برد.

روزنامه یادشده اشاره‌ای دارد به این‌که مقامات ایران کماکان شورشیان سوریه را "تروریست" خطاب می‌کنند. روحانی نیز در سخنان خود هرچند صرفا از حمایت‌های دارویی و غذایی از مردم سوریه نام برد اما مهم‌ترین مشکل سوریه را "دخالت های خارجی و میدان دادن به تروریست‌ها در این کشور" خواند.

برخی از اعضای کنگره آمریکا در روزهای اخیر هشدار داده‌اند که هر گونه حمله نظامی به سوریه می‌تواند واکنش تلافی‌جویانه از سوی ایران یا هم‌پیمان آن٬ حزب‌الله لبنان را در پی داشته باشد. باراک اوباما٬ رئیس‌جمهور آمریکا در پی جلب اجماع داخلی و جهانی برای حمله به سوریه است. این حمله که در حال حاضر مجوز آن از سوی کمیته روابط خارجی سنای آمریکا صادر شده و برای اجرایی شدن نیاز به تصویب کل کنگره دارد قرار است واکنشی به حملات شیمیایی ۲۱ اوت به شهروندان سوری باشد که بر اثر آن بیش از ۱۴۰۰ نفر کشته شدند.

پخش برنامه‌هایی در باره حمله شیمیایی صدام حسین در تلویزیون ایران

واشنگتن ‌پست در گزارش خود به پخش برنامه‌هایی در رادیو و تلویزیون دولتی ایران درباره حمله شیمیایی صدام حسین، رئیس جمهور وقت عراق در طول سال‌های جنگ ایران و این کشور اشاره می‌کند و آن را درست زمانی که صحبت از حمله شیمیایی اخیر در سوریه است نشانه‌ای دیگر از تغییرات می‌داند.

علی اکبر هاشمی رفسنجانی٬ رئيس مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز در نواری که به او نسبت داده شده علنا می‌گوید حکومت سوریه علیه مردم خودش سلاح شیمیایی به کار برده و چنین حکومتی نمی‌تواند عاقبت خوشی داشته باشد.

واشنگتن ‌پست می‌نویسد، اگرچه ایران نظیر دیگر هم‌پیمانان رژیم اسد این گزینه را نیز مطرح می‌کند که احتمال آن وجود دارد حمله شیمیایی ۲۱ اوت از سوی شورشیان صورت گرفته باشد اما حمایت خود از اسد را کم‌تر اعلام می‌کند. این روزنامه به اظهار نظر برخی مقامات ایران در روزنامه‌های داخلی مبنی بر این‌که حمایت تهران از اسد مطلق و بی‌قید و شرط نیست اشاره کرده است.

سپاه و بسیج از پاسخ به حمله احتمالی سخن می‌گویند

با وجود این که از سوی برخی مقامات ایران خصوصا در دولت جدید کشور تغییر لحن درباره موضوع سوریه مشاهده می‌شود اما به گزارش واشنگتن ‌پست همچنان مواضع سرسختانه‌ای نیز از ایران به گوش می‌رسد.

سردار حسین سلامی٬ جانشین فرمانده سپاه پاسداران روز چهارشنبه (۴ سپتامبر/ ۱۳ شهریور) تهدید کرده است که هرگونه حمله‌ به سوریه منافع ملی آمریکا را به خطر می‌اندازد. سردار محمدرضا نقدی٬ فرمانده بسیج نیز گفت که هر گونه "حمله غیرقانونی" به سوریه می‌تواند به "پاسخی بزرگ‌تر علیه آمریکا" منجر شود.

این سخنان در حالی از سوی مقامات نظامی و شبه نظامی ایران ایراد می‌شود که غرب به طور پیگیرانه اظهار نظرهای بیان شده از سوی تهران در رابطه با سوریه را دنبال می‌کند تا متوجه شود آیا تغییر واقعی‌ای بین ایران پس از محمود احمدی‌نژاد٬ با ایران در دوران وی مشاهده می‌شود.

یک تحلیل‌گر در تهران به واشنگتن پست می‌گوید، اختلاف لحن بین مقامات دولتی و مقامات نظامی بیان‌گر اختلاف نظر داخلی نیست. حسین رویوران٬ کارشناس خاورمیانه و ساکن تهران گفته است در میان مقامات ایران درباره حمایت از سوریه اتفاق ‌آرا وجود دارد اما نباید انتظار داشت که مقامات نظامی و سیاسی کشور به یک روش سخن گویند.

با این‌همه محمد جواد ظریف٬ وزیر امور خارجه ایران در مصاحبه‌ روز یک‌شنبه (۱ سپتامبر/ ۱۰ شهریور) با هفته‌نامه "آسمان" روشن‌ترین انتقادی که تا کنون یکی از مقام‌های جمهوری اسلامی از اسد کرده را ابراز داشت.

ظریف در انتقاد از دولت بشار اسد گفت، این دولت "اشتباهات بزرگی" مرتکب شده که راه را برای وضعیت کنونی که سوریه را در معرض تعرض احتمالی قرار داده هموار کرده است. او البته اظهار امیدواری کرد که منطق و خرد از شروع جنگ جلوگیری کند.

بر اساس رای کمیته روابط خارجی سنای آمریکا، حمله نظامی این کشور به سوریه در صورت وقوع باید محدود به ۶۰ روز باشد. در صورت نیاز این امکان وجود دارد که با هماهنگی با کنگره این مدت تا ۹۰ روز تمدید شود. بر همین اساس دولت آمریکا مجاز به استفاده از نیروی زمینی در این حمله نیست.

بنا بر گزارش جدید مرکز ناظران حقوق‌بشر سوریه، تعداد قربانیان جنگ داخلی سوریه از شروع ناآرامی‌ها در مارس ۲۰۱۱ به این سو از ۱۱۰ هزار تن فراتر رفته است. از سرنوشت ۹ هزار زندانی و سه هزار و ۵۰۰ سرباز به اسارت گرفته شده نیز خبری در دست نیست.