ویروس کرونا در سراسر جهان پراکنده است و دست‌کم در ماه‌های نخست تقاضا برای واکسن بیش از مقدار عرضه خواهد بود؛ پس پرسش این است که چه کسانی در جهان در دسترسی به واکسن تقدم خواهند داشت.

کشورهای ثروتمند که توانایی مالی بالایی دارند، طبعا در میدان رقابت جلو افتاده‌اند، به گونه‌ای که برای نمونه کنسرن آلمانی - آمریکایی بایون‌تک - فایزر خبر داده است که تاکنون بیش از ۵۷۰ میلیون واحد از واکسن پیشنهادی خود را پیش‌فروش کرده است؛ اتحادیه اروپا ۲۰۰ میلیون واحد از واکسن را خریده و آمریکا ۱۰۰ میلیون. هم اروپا و هم آمریکا در نظر دارند در آینده مقدار بیشتری سفارش بدهند.

افزون بر این برخی از کشورهای ثروتمند مانند کانادا، بریتانیا، سویس، استرالیا و ژاپن، در کنار چند کشور آمریکای جنوبی مانند شیلی، پرو و کستاریکا با کنسرن یادشده به توافق‌هایی جداگانه رسیده‌اند. روی هم رفته تاکنون حدود یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون واحد واکسن معامله شده است. کنسرن بایون‌تک - فایزر قصد دارد تا پایان سال آینده حدود یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون واحد واکسن تولید و عرضه کند.

اتحادیه اروپا در گام اول ۳۰۰ میلیون دوز واکسن کرونا می‌خرد

کنسرن دارویی مُدرنا نیز اعلام کرده که قادر است حداقل ۵۰۰ میلیون واحد واکسن و سالانه حداکثر تا یک میلیارد واحد تولید کند. مُدرنا تاکنون ۱۰۰ میلیون واکسن به آمریکا به فروش رسانده و برای تحویل ۴۰۰ میلیون واحد واکسن متعهد شده است.

کشورهای کانادا، ژاپن، قطر، بریتانیا، اسرائيل و سویس نیز تا حدود ۱۰۰ میلیون بسته به مُدرنا سفارش داده‌اند. اتحادیه اروپا نیز قصد دارد تا ۱۶۰ میلیون بسته واکسن از مُدرنا خریداری کند اما قرارداد آن هنوز قطعی نشده است.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

کشورهای کم‌درآمد در نوبت

وضعیت توزیع واکسن کرونا، نشان می‌دهد که دست‌کم در مراحل نخست به کشورهای کم‌درآمد سهمی نخواهد رسید. فرانک‌والتر اشتاین‌مایر، رئيس جمهور آلمان در اواخر اکتبر یادآوری کرد که حدود نیمی از جمعیت جهان در کشورهایی زندگی می‌کنند که توانایی مالی اندکی دارند.

اشتاین‌مایر با اشاره به این نابرابری ابراز تأسف کرد که "در کشورهای فقیر تنها بخش کوچکی از جمعیت واکسن دریافت می‌کند درحالیکه در کشورهای ثروتمند بخش بزرگی از جمعیت واکسینه خواهد شد". او همین هفته در مقاله‌ای از آلمان و سایر کشورهای عضو اتحادیه اروپا درخواست کرد که بخشی از سفارش‌های خود را به کشورهای دیگر اعطا کنند. افزون بر این او از کشورها دعوت کرد که به اندازه توان و امکانات خود با برنامه کوواکس Covax همکاری کنند. 

احتمال عرضه عمومی واکسن کرونای بایون‌تک-فایزر در دسامبر

کوواکس در ماه آوریل گذشته از سوی سازمان بهداشت جهانی، انجمن واکسیناسیون جهانی GAVI و مجتمع بیماری‌های همه‌گیر CEPI پایه‌گذاری شد. هدف این برنامه رساندن واکسن به کشورهای فقیر است. تقریبا همه کشورهای کره زمین، غیر از آمریکا و روسیه، حمایت خود را از این برنامه اعلام کرده‌اند. چند کنسرن بزرگ داروسازی نیز به این برنامه قول حمایت داده‌اند.

برخی از کارشناسان خوش‌بین هستند که همه مردم جهان در فرصتی مناسب به واکسن دسترس خواهند داشت؛ به این دلیل ساده که شرکت‌های دارویی زیادی دست به کار تولید واکسن شده‌اند. هم‌اکنون حدود ۵۰ واکسن بالقوه در مطالعات درمانی تحت بررسی هستند و برخی از آنها به مرحله نهایی تولید رسیده‌اند.

رقابت در سطح جهانی

واکسن‌های ارائه شده توسط بایونتک - فایزر و مُدرنا با کارآیی بالای ۹۰درصد، به تولیدکنندگان دیگر اطمینان داده که آنها هم می‌توانند به زودی فرآورده‌های خوب و مؤثری تولید و عرضه کنند. برای نمونه کنسرن دارویی آسترازنکا AstraZeneca که در همکاری با دانشگاه اکسفورد فعالیت می‌کند، اطلاعات مثبتی درباره تهیه واکسن کرونا منتشر کرده است.

کنسرن یادشده در سطح جهانی با تولیدکنندگان زیادی وارد همکاری شده تا بتوان مقدار هرچه بیشتری واکسن کرونا تهیه کرد. برای نمونه انستیتوی سرُم هند گفته است که تا پایان ۲۰۲۱ تا یک میلیارد واحد واکسن تولید می‌کند. این کنسرن با کشورهای دیگر، از جمله با کشورهای کم‌درآمد، قراردهایی برای تحویل ۳ میلیارد بسته واکسن امضا کرده است.

چند کنسرن داروسازی مانند جانسون Johnson و GSK و سانوفی Sanofi در همکاری با یکدیگر واکسنی تدارک دیده‌اند که در نیمه اول ۲۰۲۱ برای آن تقاضای پروانه می‌کنند. آنها موافقت کرده‌اند که ۱۰۰ میلیون بسته واکسن به کوواکس تحویل دهند.

از این گذشته چندین شرکت چینی و روسی، در کنار شرکت‌هایی از آمریکا و آلمان نیز برای تولید واکسن کرونا گام برداشته‌اند و احتمالا آنها هم صدها میلیون واکسن تولید خواهند کرد. برای نمونه شرکت آلمانی کیوروک Curevac گفته است که برای تهیه و عرضه تا دو میلیارد واحد واکسن خیز برداشته است.

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

بدین سان می‌توان اطمینان داشت که در سال آینده به مقدار کافی واکسن تولید شود که بی‌گمان بخشی از آن از راه برنامه کوواکس به جهان سوم خواهد رسید. هدف کوواکس آن است که تا دو میلیارد واکسن فراهم کند و برای تهیه آن به پول بیشتری نیاز دارد. تاکنون شماری از کشورها و بنیادها و نهادهای خصوصی به تأمین حدود پنج میلیارد دلار متعهد شده‌اند.

این درحالی‌ست که سازمان بهداشت جهانی می‌گوید که برای تهیه و توزیع دو میلیارد بسته واکسن در میان مردم کشورهای کم‌درآمد به دست‌کم ۱۱ میلیارد دلار نیاز هست.

روز یکشنبه (۲۲ نوامبر) اعضای "گروه بیست" اعلام کردند که تمام توان خود را به کار خواهند برد تا واکسن کرونا به شکلی عادلانه در سراسر جهان توزیع شود. در قطعنامه نهایی کنفرانس G20 تأکید شده است که کشورها "مصمم هستند کمبودهای مالی" بر سر راه این هدف را برطرف کنند.