یک مقام وزارت امور خارجه آمریکا روز یکشنبه (۱۷ مه/۲۷ اردیبهشت) در واشنگتن از صدور حکم اعدام برای محمد مرسی توسط دادگاهی در مصر انتقاد کرد.

او گفت که این‌گونه محاکمات دسته‌جمعی با مبانی حاکمیت قانون و تعهدات بین‌المللی مصر سازگار نیست و از این رو ایالات متحده آمریکا از صدور چنین حکمی عمیقا نگران است.

انتقاد اشتاین‌مایر

فرانک والتر اشتاین‌مایر، وزیر امور خارجه آلمان نیز که در سفر خاورمیانه بسر می‌برد، روز شنبه در پایتخت اردن گفت: «برای ما در آلمان این شکلی از مجازات است که ما آن را قاطعانه رد می‌کنیم».

به گفته اشتاین‌مایر، برای دولت آلمان اهمیت دارد که دادگستری مصر بر پایه حق و قانون عمل کند و نه بر پایه معیارهای سیاسی. اینکه آیا بدین‌گونه عمل شده است یا نه، باید در روزهای آینده روشن گردد.

محمد مرسی، رئیس‌جمهوری پیشین مصر و ۱۰۶ تن دیگر از اعضای جریان اسلام‌گرای "اخوان‌المسلمین" روز شنبه توسط دادگاهی در مصر به اعدام محکوم شدند.

آنان مقصر شناخته شدند که در جریان اعتراضات سال ۲۰۱۱ علیه حسنی مبارک، رئيس‌جمهوری وقت مصر، در همکاری توطئه‌آمیز با گروه‌های‌افراطی حماس و حزب‌الله لبنان کوشیده‌اند کشور را دچار بی‌ثباتی کنند. آنان همچنین مقصر شناخته شدند که در جریان فرار از زندان، ماموران پلیس را کشته‌اند.

گفتنی است که مرسی و چند تن دیگر از رهبران اخوان‌المسلمین در ژانویه ۲۰۱۱ توسط رژیم حسنی مبارک بازداشت و زندانی شده بودند. آنان سپس در جریان جنبش اعتراضی مردم مصر که به "بهار عربی" معروف شد، توانستند از زندان "وادی نطرون" بگریزند.

در آن زمان رژیم مبارک به دلیل نیاز به نیروهای انتظامی برای برقراری نظم در شهرها ناچار شده بود پرسنل زندان‌ها را کاهش دهد. این اقدام باعث شده بود که افزون بر شماری از زندانیان سیاسی، هزاران تبهکار نیز موفق به فرار از زندان‌های مصر شوند. در کیفرخواست دادستان آمده بود که مرسی و یارانش با کمک حماس و حزب‌الله لبنان از زندان گریخته‌اند.

حکم صادره نهایی نیست

شمار زیادی از احکام اعدام که به کادرهای حماس و حزب‌الله لبنان مربوط است، غیابا صادر شده است.

احکام اعدام صادرشده برای مرسی و دیگران پیش از اجرا باید به تائید مفتی اعظم مصر برسد که عالی‌ترین نهاد دینی کشور است. البته تصمیم او در این باره از نظر حقوقی تعهد‌آور نیست. قرار است در تاریخ دوم ژوئن حکم نهایی صادر شود. تازه پس از آن نیز مرسی می‌تواند درخواست فرجام کند.

گفتنی است که محمد مرسی ماه گذشته نیز در دادگاه دیگری به جرم تشویق به اعمال خشونت علیه تظاهرکنندگان که به مرگ عده‌ای انجامیده، به ۲۰ سال زندان محکوم شده بود.

مرسی در سال ۲۰۱۲ به عنوان نامزد اخوان‌المسلمین در نخستین انتخابات آزاد مصر شرکت کرد و در دور دوم پیروز شد. ولی دوران ریاست‌جمهوری او مدت زیادی طول نکشید. با گسترش جنبش اعتراضی مردم که با روش‌های اقتدارگرایانه ریاست‌جمهوری و تلاش‌های او برای اسلامیزه کردن جامعه مخالف بودند، سرانجام ارتش مصر در ژوئیه سال ۲۰۱۳ مرسی را از قدرت برکنار و متعاقبا اعتراضات خیابانی هواداران او را سخت سرکوب کرد.

در پی آن مقامات قضایی مصر فعالیت اخوان‌المسلمین را ممنوع و آن را سازمانی تروریستی اعلام کردند.

سازمان حقوق‌بشری عفو بین‌الملل در نخستین واکنش به صدور احکام اعدام علیه مرسی و دیگران اعلام کرد که این محکمه از سنجه‌های حکومت قانون برخوردار نبوده است.

"شوکه شدن" حماس

سازمان تندرو فلسطینی حماس که خود از بطن جریان اخوان‌المسلمین شکل گرفته، صدور حکم اعدام برای محمد مرسی و دیگر فعالان اخوان‌المسلمین را "شوکه‌کننده" و "تاسف‌آور" خواند.

سامی ابوزهری، سخنگوی حماس در باریکه غزه در بیانیه‌ای اعلام کرد که تصمیم دادگاه برپایه "اطلاعات و داده‌های غلط" استوار است.

به گفته ابوزهری فهرست دادگاه نادرست است، زیرا دو تن از محکومان در پیکار با اسرائیل کشته شده‌اند و شماری دیگر در زندان‌های اسرائیل بسر می‌برند.