واکنشهای جهانی؛ "صدا و شجاعت شجریان الهامبخش ایرانیان بود"
۱۳۹۹ مهر ۱۸, جمعه
خبر درگذشت محمدرضا شجریان فراتر از مرزهای ایران واکنشها را برانگیخت. آمریکا، فرانسه، بریتانیا، سوئیس، اقلیم کردستان عراق، آذربایجان و دفتر سازمان ملل در تهران با ارسال پیام درگذشت شجریان را به مردم ایران تسلیت گفتند.
تبلیغات
نخستین واکنشهای بینالمللی به درگذشت محمدرضا شجریان از طرف مقامات آمریکایی بود. مورگان اورتگاس، سخنگوی وزارت خارجه ایالات متحده در توییترنوشت: «ما در سوگواری برای استاد آواز، محمدرضا شجریان، که صدا و شجاعت او الهامبخش بسیاری از مردم بود، به ایرانیان میپیوندیم».
اورتگاس افزود: «متاسفانه، زمانی که ایرانیان برای ادای احترام به او به خیابانها سرازیر شدند، اراذل و اوباش شبهنظامی حکومت برای ضرب و شتم آنها به خیابانها هجوم آوردند».
اشاره سخنگوی وزارت خارجه آمریکا به اعتراضاتی است که پس از اعلام خبر درگذشت محمدرضا شجریان انجام گرفت. جمعیت زیادی در محل درگذشت استاد شجریان جمع شده و شعارهای سیاسی سردادند.
در ویدئوهایی که در شبکههای اجتماعی منتشر شده، علیه صدا و سیمای جمهوری اسلامی که شجریان را ممنوعالصدا کرده بود شعار داده شد. در برخی از این ویدیوها شعار "مرگ بر دیکتاتور" ، "ننگ ما، ننگ ما، صداوسیمای ما" به گوش میرسید اما بلافاصله نیروهای یگانهای ویژه وارد عمل شدند.
"سفارت مجازی ایالات متحده در ایران" هم در واکنش به درگذشت شجریان در توییتر نوشت: «آسوده بخواب استاد - شما با استعداد و سخاوت خود الهامبخش بسیاری از مردم بودید. ما دلتنگ صدا، شجاعت و عشق شما به مردم ایران خواهیم بود».
در پیامی که سفارت فرانسه در واکنش به درگذشت شجریان منتشر کرده، ضمن ابراز همدردی آمده است: «شجریان واپسین آوازش را خواند».
سفارت بریتانیا در تهران نیز با انتشار پیامی در اینستاگرام نوشت: «سفارت بریتانیا در تهران درگذشت یکی از برجستهترین چهرههای موسیقی سنتی ایران در یک قرن گذشته را به تمامی طرفدارانش تسلیت میگوید».
سفارت سوئیس در تهران هم در صفحه اینستاگرام خود نوشته است: «سوئیس خاطره کنسرتهای وی در لوزان و زوریخ را عزیز خواهد داشت».
سفیر اتریش در ایران هم در پیامش شجریان را به عنوان "هنرمند مردمی و محبوب" مورد ستایش قرار داد.
نیچروان بارزانی، رئیس اقلیم کردستان عراق در توییتی به زبان فارسی نوشت "تنها صداست که می ماند".
سفارت جمهوری آذربایجان در تهران در پیام تسلیت خود "درگذشت ترنم ماندگار ایران" را به تمامی ایرانیان هنردوست تسلیت گفته است.
دفتر نمایندگی سازمان ملل در تهران نیز به مناسبت درگذشت استاد شجریان در پیامی در توییتر نوشت:
سیل ارسال پیامهای تسلیت مقامها و سفارتخانههای خارجی در دومین روز درگذشت شجریان ادامه دارد.
خانواده شجریان، خانه موسیقی ایران و وزیر ارشاد اعلام کردند پیکر شجریان روز جمعه ۱۸ مهر در آرامگاه فردوسی به خاک سپرده میشود.
نگاهی به زندگی شجریان در چند تصویر
پیکر محمد رضا شجریان، خسرو آواز ایران به توس منتقل شد تا در کنار فردوسی بخاک سپرده شود. ایران در سوگ شخصیتی نشسته است که خود را "خاک پای مردم" میدانست. تصاویری از "مرغی سحری" که ناله سر کرد.
عکس: YJC
محمدرضا شجریان، یکم مهر ۱۳۱۹ در مشهد و در خانوادهای مذهبی متولد شد.
عکس: Tabnak
خواندن را از کودکی آغاز کرد و با توجه به استعداد و صدای خوبش، تحت تعلیم پدر، که خود قاری قرآن بود، صدایش پرورش یافت.
عکس: Rooykardemrooz
به دلیل مخالفت پدرش که قاری قرآن بود، ابتدا با نام سیاوش بیدکانی در رادیو میخواند. از سال ۱۳۵۰ به بعد و با حضور در تلویزیون نام اصلی او بر زبانها افتاد. (عکس از چپ به راست: علی رضا، سیامک و مهدی شجریان (پدر). نسرین، افسر شاهوردیانی (مادر) با امیر روی زانو، محمد رضا و احمد علی شجریان.)
عکس: Tabnak
محمد رضا شجریان پیش از آنکه به عنوان خواننده موسیقی سنتی شهرت یابد پس از دیپلم دانشسرای عالی معلم شد و به استخدام آموزش و پرورش درآمد. در همین دوران با ساز سنتور آشنا شد. او خوشنویسی را نزد ابراهیم بوذری و حسن میرخانی آموخت و درجه ممتاز بدست آورد.
عکس: Facebook.com/ShajarianFans
شجریان گرچه مستقیما درگیر سیاست نبود، اما در برابر سیاستهای فرهنگی جمهوری اسلامی سکوت نکرد. او تا سال ۱۳۷۲ از حضور در رادیو و تلویزیون پرهیز میکرد و سه سال بعد در نامهای به علی لاریجانی، رئیس وقت صدا و سیما، به پخش "کارهای مبتذل و فاقد ارزش"، "سانسور آثار هنری" و پایمال کردن حقوق مادی و معنوی هنرمند، اعتراض کرد. (عکس از دیدار با استاد بنان)
عکس: namenews
شجریان چهرهای سیاسی نبود و خودش هم در این زمینه ادعایی نکرده است. همکاری و دوستی او با هنرمندانی که دلبستگیها و گرایشهای سیاسی داشتند، چنین تصویری از او میساخت؛ کسانی چون هوشنگ ابتهاج، سیاوش کسرایی، محمدرضا لطفی، حسین علیزاده یا پرویز مشکاتیان. استعفای دستهجمعی آنها در سال ۱۳۵۷ از رادیو در واکنش به کشتار ۱۷ شهریور در میدان ژاله تهران هم، به این برداشت کمک کرد.
عکس: Musicefars.ir
محمد رضا شجریان در سال ۸۸ نیز در همراهی با معترضان به نتایج انتخابات، در نامهای به محمد ضرغامی، رئیس وقت صدا و سیمای جمهوری اسلامی، خواستار جلوگیری از پخش سرودهایش شد و تاکید کرد: «... به ویژه سرود ایران ای سرای امید متعلق به سالهای ۵۷ و ۵۸ است و هیچ ارتباطی با شرایط کنونی ندارد.»
عکس: etemadonline
او در مصاحبهای مفصل با بیبیسی در مورد شرایط سال ۸۸ گفته بود: «در شرایطی که مردم در بهت و حیرت هستند و به گفته آقای احمدینژاد، خس و خاشاک به حرکت درآمدهاند، صدای من در صدا و سیما جایی ندارد. صدای من صدای خس و خاشاک است.»
عکس: Tasnim
شجریان زمانی در مصاحبهای با "صدای آمریکا" درباره رفتار "جمهوری اسلامی" و "روحانیت" با هنر و موسیقی ایران گفته بود: «اینها هرگز با هنر کنار نمیان، هرگز و هرگز، همچنانکه ۱۴۰۰ سال با هنر ما کنار نیومدن و نخواهند آمد. چون هر چیزی که حواس مردم رو از روحانیت به طرف دیگه بکشه اینها باهاش مخالفند».
عکس: YGC
سالها پیش شجریان در همایش بینالمللی حافظ گفته بود: «من در کشوری زندگی میکنم که چند سال است حق خواندن برای مردم خودم را ندارم.» بهروز وثوقی هنرمند دیگری که در کشور خودش اجازه ایفای نقش در سینما را ندارد در عکسالعمل به درگذشت شجریان نوشت:«روحت شاد رفیقم». گلشفیته فراهانی نیز در شبکههای اجتماعی درگذشت شجریان را تسلیت گفت.
عکس: P. Meshkatian
گوگوش، خواننده معروف پاپ نیز با انتشار تصویری از محمدرضا شجریان در اینستاگرامش نوشت: «مرغ سحر ناله سر کرد، داغ مرا تازهتر کرد.»
عکس: Shomalnews
وقتی خبر درگذشت محمدرضا شجریان در شهر پیچید، هزاران نفر در مقابل بیمارستان جم تهران حضور یافتند. صداوسیمای جمهوری اسلامی که سالها بود شجریان را بایکوت کرده بود، خبر درگذشت شجریان را با نشاندادن تصویری بزرگ از ایشان منتشر کرد. این رفتار صداوسیما بلافاصله با واکنش دوستداران شجریان در مقابل بیمارستان جم با شعارهای "ننگ ما، ننگ ما، صداوسیمای ما" و "مرگ بر دیکتاتور" مواجه شد.
عکس: YJC
پیکر خسرو آواز ایران روز جمعه ۱۸ مهر (۹ اکتبر) به توس منتقل شد تا در کنار آرمگاه فردوسی بخاک سپرده شود. شجریان زمانی گفته بود:«همانطور که فردوسی زبان فارسی را نجات داد، من هم میخواهم موسیقی ایرانی را نجات بدهم».