نخست وزیر لبنان، سعد حریری روز گذشته (شنبه ۱۳ آبان/ ۴ اکتبر) در یک سخنرانی تلویزیونی از عربستان سعودی، با اعلام کناره‌گیری از سمت خود، جمهوری اسلامی و نیروهای تحت حمایت ایران، حزب‌الله را متهم کرد که اداره کشور را غیرممکن کرده‌اند.

کناره‌گیری حریری بسیار غافل‌گیرکننده بود و چنان که جبران باسیل، وزیر خارجه و رهبر حزب "جریان ملی آزاد" لبنان گفته هیچ کس از این استعفا خبر نداشته است. او با بیان این که مردم لبنان حق دارند نگران باشند ابراز اطمینان کرد که این کشور از این بحران به سلامت عبور کند.

لبنان کشوری است با تنوع قومی و مذهبی چشمگیر. در سال ۱۹۹۰ و پس از یک دوره ناآرامی ۱۵ ساله توافق شد که قدرت سیاسی در لبنان میان معتقدان به مذاهب مختلف تقسیم شود.

بر این اساس چهار پست اصلی ریاست جمهوری، نخست وزیری، ریاست پارلمان و معاونت نخست وزیر به ترتیب در اختیار مسیحیان مارونی، مسلمانان سنی مذهب، شیعیان و مسیحیان ارتدوکس قرار می‌گیرد.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

روفائل زغیب، رئیس کلیسای مارونی لبنان، خبر استعفای سعد حریری را "حیرت‌آور" خوانده و ابراز نگرانی کرده که استعفای نخست‌وزیر بار دیگر و پس از خلاء قدرتی که حدود دو سال و نیم این کشور را فلج کرده بود، اوضاع را بحرانی کند.

نگرانی از سرنوشتی مشابه پدر

سعد حریری از دسامبر سال گذشته ریاست دولت لبنان را بر عهده گرفت. او می‌گوید احساس می‌کند که لبنان در شرایطی نظیر دوره ترور پدرش قرار دارد و نگران است قربانی یک توطئه تروریستی شود.

رفیق حریری، پدر سعد و نخست‌وزیر سابق لبنان ابتدای سال ۲۰۰۵ در پی یک بمب‌گذاری در بیروت کشته شد. یک دادگاه بین‌المللی شماری از فرماندهان حزب‌الله لبنان را به نقش داشتن در ترور رفیق حریزی متهم کرده اما این گروه مورد حمایت ایران، این اتهام‌ها را رد می‌کند.

یک منبع نزدیک به نخست‌وزیر مستعفی لبنان که هویتش فاش نشده به خبرگزاری آلمان گفته دلیل اصلی کناره‌گیری سعد حریری "نگرانی‌های امنیتی" بوده و او در آینده نزدیک به بیروت باز نمی‌گردد.

حریری می‌گوید ایران و نیروهای حزب‌الله تحت حمایتش، نه تنها در لبنان بلکه در تمام کشورهای عربی عامل بی‌ثباتی هستند. بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت خارجه ایران این اتهام‌ها را بی‌اساس خوانده و می‌گوید استعفای حریری "سناریوی جدیدی برای تنش‌آفرینی تازه در لبنان و منطقه" است.

هشدار نتانیاهو

بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل اظهارات سعد حریری علیه جمهوری اسلامی و حزب‌الله لبنان را یک پیام "بیدارباش" خطاب به جامعه جهانی ارزیابی کرده است.

نتانیاهو می‌گوید وقت آن فرارسیده که جامعه جهانی به صورت یک‌پارچه با "اقدام‌های تجاوزکارانه" ایران مقابله کند. او می‌گوید جمهوری اسلامی فقط تهدیدی برای اسرائیل نیست بلکه تمام خاورمیانه را تهدید می‌کند.

بیشتر بخوانید: با انتقاد از ایران و حزب‌الله، نخست وزیر لبنان استعفا کرد

در همین حال وزارت خارجه فرانسه تمام طرف‌های درگیر در لبنان را به همکاری و ائتلاف دعوت کرده و تاکید می‌کند که جلوگیری از آغاز یک دوره جدید بی‌ثباتی در این کشور به سود همه است.

شبکه خبری العربیه، وابسته به عربستان سعودی از قول منابعی که نامشان فاش نشده گزارش داد که در روزهای گذشته یک توطئه سوءقصد به جان سعد حریری در بیروت کشف و خنثی شده است.

تکذیب توطئه ترور حریری

به گزارش شبکه المیادین ژنرال عباس ابراهیم مدیرکل امنیت عمومی لبنان روز یک‌شنبه، ۱۴ آبان اعلام کرد که هیچ نشانه و اطلاعی از وجود یک طرح عملیات تروریستی علیه یکی از دیپلمات‌های این کشور دریافت نکرده است.

خبرگزاری رویترز به نقل از روزنامه الشرق الاوسط گزارش داد که طرح ترور سعد حریری توسط سازمان‌های اطلاعاتی غربی به اطلاع او رسیده است.

سعد حریری اسلام‌گرایان افراطی حزب‌الله را بازوی مسلح جمهوری اسلامی خوانده و هشدار داده "دست‌هایی که به کشورهای عربی صدمه بزنند قطع می‌شوند". حسن نصرالله، رهبر حزب‌الله چندی پیش اعتراف کرده بود که تمام نیازهای مالی و تسلیحاتی این گروه از سوی ایران تامین می‌شود.

به گزارش خبرگزاری فرانسه در حال حاضر توان نظامی و تجهیزات حزب‌الله از ارتش لبنان بیشتر است و این گروه شبه‌نظامی خود را تنها قدرت بازدارنده در برابر حمله‌های احتمالی ارتش اسرائیل می‌داند.

در ماه‌های گذشته شکاف میان شیعیان مورد حمایت ایران و سوریه و سنینان که از پشتیبانی آمریکا و عربستان برخوردارند در پارلمان لبنان عمیق‌تر شده است.

بیشتر بخوانید: ایران: استعفای حریری سناریوی تازه برای تنش‌آفرینی در منطقه است

یک پژوهشگر علوم سیاسی در دانشگاه آمریکایی بیروت در گفت‌وگو با خبرگزاری فرانسه کناره‌گیری سعد حریری را "تصمیم خطرناکی" خوانده که به اعتقاد او پیامدهای آن سهمگین‌تر از آن خواهد بود که لبنان توان تحملش را داشته باشد.

او معتقد است که حریری با استعفای خود "جنگ سردی" را آغاز کرد که با توجه به قدرت نظامی حزب‌الله در لبنان می‌تواند به یک جنگ داخلی دامن زند.

خطر "رویارویی مرگ‌بار" ایران و عربستان

بنابر این گزارش فادیا کیوانه، پژوهشگر دانشگاه سنت جوزف بیروت نیز هشدار داده است که شرایط منطقه در نقطه عطفی قرار دارد که می‌تواند به یک "رویارویی مرگبار" میان عربستان و ایران منجر شود. کاربران شبکه‌های اجتماعی از جمله توئیتر نیز نسبت به درگیری نظامی دو کشور ابراز نگرانی کرده‌اند.

ولید جنبلاط، رهبر حزب سوسیالیست ترقی‌خواه و از رهبران اقلیت دروزی‌ها نیز با اشاره به کناره‌گیری سعد حریری می‌گوید لبنان برای تحمل بار سیاسی و اقتصادی چنین وضعیتی کشوری "بسیار کوچک و آسیب‌پذیر" است.

بیشتر بخوانید: آغاز دادگاه قتل حریری، نخستین دادگاه بین‌المللی علیه تروریسم

میشل عون، رئیس جمهوری لبنان پیش از این اعلام کرده بود که برای تصمیم‌گیری درباره استعفای نخست‌وزیر منتظر بازگشت حریری به لبنان خواهد ماند.

به توجه به تصمیم سعد حریری در مورد سفر به کشورهای عربی احتمال پذیرش غیابی استعفای او منتفی نیست. در چنین شرایطی اعضای دولت لبنان می‌توانند تا انتخابات سال آینده به کار خود ادامه دهند.

ملاقات محرمانه با ولایتی پیش از استعفا

حریری یک روز پیش از کناره‌گیری با علی اکبر ولایتی، مشاور امور بین‌الملل رهبر جمهوری اسلامی در بیروت ملاقات و گفت‌وگو کرده بود.

به گزارش روز جمعه ۱۲ آبان خبرگزاری ایسنا، حریری و ولایتی پس از ملاقات علنی خود "در دیدار دیگری به صورت جداگانه به بررسی تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی پرداختند". تا کنون درباره محتوای این دیدار محرمانه به طور رسمی گزارشی منتشر نشده است.

خبرگزاری فارس، نزدیک به نیروهای امنیتی و سپاه پاسداران ۱۴ آبان از قول "یک منبع آگاه نزدیک به ولایتی" مدعی شد که حریری در این ملاقات از طرف عربستان از ایران خواسته "دست از حمایت از مردم مظلوم یمن بردارد".

بیشتر بخوانید: پادشاه عربستان: ایران در امور داخلی کشورهای منطقه دخالت نکند

طرح چنین درخواستی، دست‌کم با این فرمول‌بندی باورپذیر به نظر نمی‌رسد. عربستان و هم‌پیمانانش جمهوری اسلامی را متهم به حمایت از گروه‌های تروریستی و شورشیان حوثی در یمن می‌کنند.

به گزارش فارس "منبع آگاه نزدیک به ولایتی" همچنین گفته است که مشاور امور بین‌الملل علی خامنه‌ای در پاسخ به حریری خواسته که "سعودی‌ها بمباران مردم بی‌گناه و حصر اقتصادی و دارویی این کشور را متوقف کنند تا مسیر گفت‌وگو با ملت یمن باز شود".

احتمال طرح مسائل مورد مناقشه میان ایران و عربستان در گفت‌وگوهای محرمانه ولایتی و حریری منتفی نیست. آنگونه که نخست‌وزیر لبنان در توضیح علت کناره‌گیری خود اعلام کرده بخشی از این گفت‌وگوها می‌تواند به نقش ایران در منطقه و حمایت از گروه‌هایی چون حزب‌الله اختصاص داشته باشد که انتظارات حریری را برآورده نکرده است.