انتشار ۲۵۰ هزار سند غیرعلنی وزارت امور خارجه آمریکا توسط سایت ویکی‌لیکس، بازتاب‌های مختلفی پیدا کرده است. در روزهای قبل از انتشار این اسناد دولت آمریکا تلاش کرد که مسئولان ویکی‌لیکس را از این اقدام بازدارد، تلاشی که با موفقیت توام نبود. همزمان مسئولان آمریکایی تلاش کردند از طریق تماس با رهبران و مسئولان کشورهای مختلف پیشاپیش اثرات منفی انتشار این اسناد را که بخش عمده‌ی آنها به گزارش سفیران ایالات متحده از کشورهای محل ماموریتشان اختصاص دارد، خنثی یا کم‌اثر کنند. در بسیاری از این اسناد گفت‌وگوهای غیرعلنی سفیران آمریکا با مقام‌های کشورهای محل ماموریتشان بازتاب یافته است.

"بریدن سر مار"

در بخشی از این اسناد که به ایران مربوط می‌شود آمده است که ملک ‌عبدالله، پادشاه عربستان سعودی، و برخی دیگر از ممالک عربی حاشیه خلیج فارس چندین بار از آمریکا خواسته‌اند که با حمله نظامی، تأسیسات هسته‌ای ایران را نابود کند. در یکی از این اسناد، یک مقام سعودی از قول عبدالله ایران را به مار تشبیه کرده و از آمریکا می خواهد که سر این مار (ایران) را ببرد.

محمود احمدی‌نژاد، رئس جمهور ایران در کنفرانس مطبوعاتی عصر دوشنبه، اسناد انتشاریافته از سوی ویکی‌لکس را فاقد ارزش حقوقي خواند. او گفت که «كشورهای منطقه همه باهم دوست و برادرند و اين شيطنت ها تاثيری در روابط بين ملت ها نخواهد داشت.»

رسانه‌های رسمی و نیمه‌رسمی ایران نیز ارزیابی‌ها و تحلیل‌هایی مشابه آقای احمدی‌نژاد ارائه کرده‌اند و با تأکید بر "مشکوک ‌بودن" ویکی‌لیکس، با شک و تردید به استقبال خبر مذبور رفته‌اند. خبرگزاری نیمه‌رسمی مهر در یک گزارش تحلیلی در این باره، این سوال را مطرح کرده است که در صورت حمله آمریکا به ایران، کشورهایی همچون عربستان، امارات، بحرین، اردن و مصر چه سودی از این ماجرا می‌برند؟ مهر در ادامه با لحنی توام با شگفتی می‌نویسد که تصویری که از اسناد ویکی‌لیکس به دست می‌آید این است که «ایران ریشه تمام مشکلات موجود در این منطقه است و تمام کشورهای حاضر در این منطقه خواهان از بین رفتن ریشه این ناآرامی‌ها هستند».

"کار خودشان است"!

مهر سپس آشکارا خود آمریکا را در پشت ماجرای ویکی‌لیکس دیده و هدف این کشور را برهم‌زدن "مناسبات دوستانه" ایران با کشورهای عرب منطقه ذکر کرده است: «نگاهی دیگر به اسناد جدید منتشر شده از سوی ویکی لیکس این فرضیه را که خود آمریکا در پشت پرده افشای این اسناد بوده تقویت می‌کند، چرا که از یک سوی در پی ناآرام کردن اوضاع خاورمیانه و بر هم زدن روابط دوستانه موجود میان ایران و کشورهای عرب منطقه است تا از آن سود ببرد... تاریخ نشان داده که اگر امریکا خود در پشت پرده افشای این اسناد نبود تا این لحظه بدون شک به طریقی از شر "جولیان آسانگ" مدیر ویکی لیکس و این سایت خلاص می شد از سوی دیگر با انتشار اسنادی درباره کشورهایی چون روسیه در پی سهم‌خواهی از آنها و جلوگیری از رشد آنها در عرصه بین‌الملل است.»

تاکید بر "تلاش آمریکا برای برهم زدن مناسبات میان ایران و عربستان" در حالی است که گاه و بی‌گاه مقام‌های کشورهای عربی در نگرانی از برنامه هسته‌ای ایران سخن می‌گویند و مقابله با توان موشکی فزاینده ایران را مستلزم خریدهای تسلیحاتی کلان خود می‌دانند.

"از این اسناد نمی‌توان گذشت"

در همین حال، روپرشت پولنتس، رئیس کمیسیون سیاست خارجی مجلس آلمان، اسناد ویکی ‌لیکس در باره‌ی ایران را محملی برای تغییر بحث و نگاه نسبت به این کشور ارزیابی کرد. او که صبح روز دوشنبه، ۸ آذر، با شبکه دوم تلویزیون آلمان سخن می‌گفت، به این نکته اشاره کرد که نگاه منفی کشورهای عربی به برنامه هسته‌ای ایران و تقاضای آنها برای حمله به این کشور تا کنون به صورت شایعه مطرح بوده است. مستند شدن این درک و دریافت کشورهای عربی، ازنگاه پولنتس، بحث در مورد ایران را به گونه‌ای محسوس تغییر خواهد داد. او محتوای این اسناد را حساس‌تر از آن دانست که نادیده گرفته شود.

در این میان یک مقام اسرائیلی که نامش فاش نشده در مصاحبه با خبرگزاری فرانسه با تاکید بر این که اسناد ویکی‌لیکس بر صراحت اسرائیل و عدم دورویی این کشور در قبال برنامه هسته‌ای دلالت دارند، گفت که این اسناد نشان می‌دهند کشورهای عرب منطقه نیز در عمل درک و نگاه روشنی در باره‌ی خطرات ناشی از برنامه هسته‌ای دارند.

"روشدن دورویی"

به گزارش خبرگزاری آلمان، هر سه روزنامه بزرگ اسرائیل، "هاآرتص"، "یدیعوت آخارونوت" و "ژروزالم‌ پست"، نیز در تفسیرهای خود با استقبال از افشاگری‌های ویکی‌لیکس درباره‌ی نگاه و لحن رهبران عرب منطقه نسبت به "خطر برنامه هسته‌ای ایران"، "دورویی" این رهبران را نیز به باد انتقاد گرفته‌اند. روزنامه "هاآرتص" در این باره نوشته است: «سال‌های سال اسرائیل از دورویی کشورهای میانه‌رو عرب شاکی بوده است. این کشورها از یک سو در خفا به اسرائیل فشار آورده‌اند که به ایران و متحدان تندرو آن مانند حماس و حزب‌الله حمله کند تا بعد خودشان در مقام منتقد این حملات ظاهر شوند.»

FW/KG