ناکام ماندن دومین ماموریت کارشناسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ایران با واکنش‌های مختلف بین‌المللی روبرو شده است. کشورهای غربی عضو شورای امنیت سازمان ملل معتقدند که فشار بر ایران باید ادامه یابد. وزیر خارجه آلمان، گیدو وستروله خواهان مشارکت بیشتر کشورها در تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه جمهوری اسلامی شده است.

انتقاد آلمان از عدم همکاری ایران

ماموریت دو روزه‌ی پنج کارشناس ارشد آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ایران روز سه‌شنبه، ۲ اسفند بدون دست یافتن به نتیجه‌ی مشخصی به پایان رسید. جمهوری اسلامی متهم می‌شود که بر خلاف توافق‌های قبلی با بازدید کارشناسان از تاسیسات پارچین مخالفت کرده است. بر اساس آنچه در ماه نوامبر سال گذشته در تازه‌ترین گزارش یوکیا آمانو مدیر کل آژانس منتشر شده احتمال می‌رود در این تاسیسات انفجار یک کلاهک اتمی شبیه‌سازی شده باشد.

وزیر خارجه آلمان در واکنش به ناکامی این ماموریت از ایران خواسته است به "رفتار غیرمسئولانه، ناشفاف و عدم همکاری با آژانس خاتمه دهد." به گزارش خبرگزاری آلمان وستروله بی‌نتیجه ماندن ماموریت کارشناسان آژانس را "تاسف‌برانگیز و زیانبار" توصیف کرده است.

تاکید بر تاثیر تشدید تحریم‌ها

وزیر خارجه آلمان خودداری ایران از فراهم آوردن امکان بازدید از تاسیسات پارچین را نادیده گرفتن تعهدهای این کشور در برابر آژانس و جامعه بین‌المللی خوانده است. او با اشاره به تحریم‌هایی که اتحادیه اروپا به‌تازگی علیه بانک مرکزی و صنایع نفت ایران اعمال کرده، می‌گوید رفتار جمهوری اسلامی نشان می‌دهد تشدید تحریم‌ها توسط کشورهای اروپایی کار درستی بوده است.

به اعتقاد گیدو وستروله تحولات اخیر نشان می‌دهد که لازم است کشورهای بیشتری در تدبیرهای تنبیهی اتحادیه اروپا علیه تهران شرکت کنند. همزمان با این اظهارات دیپلمات‌های کشورهای غربی عضو شورای امنیت سازمان ملل متحد نیز اعلام کرده‌اند که فشار بر جمهوری اسلامی باید همچنان ادامه یابد تا این کشور حاضر به همکاری با جامعه‌ی جهانی شود.

روسیه خواهان همکاری بیشتر ایران با آژانس

خبرگزاری آلمان روز چهارشنبه (۳ اسفند/ ۲۲ فوریه) به نقل از محافل دیپلماتیک در واشنگتن گزارش داد که شورای امنیت تا کنون در قطعنامه‌های مختلف از ایران خواسته است فعالیت‌های مربوط به غنی‌سازی اورانیوم را تا رفع ابهام‌ها به حالت تعلیق درآورد. در این قطعنامه‌ها، همچنان که در گزارش‌های آژانس، ایران متهم می‌شود که از شفاف‌سازی بخشی از فعالیت‌های هسته‌ای که احتمالا جنبه نظامی دارند سرباز می‌زند.

همزمان با واکنش‌های شدید کشورهای غربی، روسیه نسبت به هرگونه قضاوت شتابزده در این ارتباط هشدار داده است. الکساندر لوکاشویچ، سخنگوی وزارت خارجه روسیه می‌گوید بازرسان آژانس پیش‌تر از تاسیسات پارچین بازدید کرده‌اند و به همین علت اکنون باید روشن کنند که اصولا مسئله بر سر چیست؟ به گزارش خبرگزاری روسی اینترفاکس، لوکاشویچ در عین حال از جمهوری اسلامی خواسته است همکاری با آژانس را افزایش دهد.

«با ایران به هیچ تفاهمی نرسیدیم»

ماموریت هیات کارشناسان آژانس که ریاست آن را هرمان ناكارتس،‌معاون مدیرکل این نهاد بر عهده داشت به منظور ابهام‌زدایی از برخی فعالیت‌های "مشکوک" هسته‌ای ایران و فراهم کردن زمینه‌ی ادامه‌ی مذاکرات این کشور با نمایندگان گروه موسوم به ۱ + ۵ (پنج عضو دائم شورای امنیت و آلمان) انجام شده است. سخنگوی وزارت خارجه روسیه ضمن اعلام حمایت از انجام این گفتگوها ابراز امیدواری کرده که "طرفین در مدت کوتاه در باره زمان و مکان مذاکرات بعدی توافق کنند."

ناکارتس ظهر چهارشنبه، ۳ اسفند هنگام بازگشت از تهران در فرودگاه وین به خبرنگاران گفت:«متاسفانه با مقام‌های ایران به هیچ تفاهمی نرسیدیم.» او خاطر نشان کرد نه به ما اجازه داده شد از تاسیساتی که در پایگاه نظامی پارچین وجود دارد بازدید کنیم و نه مشخص شد که نحوه ادامه مذاکرات هسته‌ای چگونه باید باشد. هرمان ناکارتس می‌گوید پس از ارائه گزارش ماموریت خود به دبیرکل آژانس و شورای حکام باید دید که گام بعدی چه خواهد بود.

«سلاح هسته‌ای نداریم و نمی‌خواهیم»

ایران ادعا می‌کند هدف برنامه‌های هسته‌ای این کشور صلح‌آمیز است و تردیدهای کشورهای غربی و آژانس در مورد ابعاد احتمالا نظامی برخی از فعالیت‌های اعلام نشده را بی‌اساس می‌خواند. کشورهای غربی عدم همکاری لازم تهران برای اعتمادسازی و رفع ابهام‌های آژانس را ناقض این ادعا می‌دانند.

رهبر جمهوری اسلامی علی خامنه‌ای، صبح چهارشنبه همزمان با خروج کارشناسان آژانس از تهران گفت: «ملت ایران هیچگاه به دنبال سلاح هسته‌ای نبوده و نخواهد بود.» او در دیدار با رئیس و مسئولان سازمان انرژی اتمی ادعا کرد «شکی وجود ندارد که دستگاه‌های تصمیم‌ساز و تصمیم‌گیر در کشورهای مقابل ما، به خوبی می‌دانند که ایران به دنبال سلاح هسته‌ای نیست.»

آینده مبهم گفتگوهای هسته‌ای

علی خامنه‌ای می‌گوید هدف اصلی ابراز نگرانی غرب از فعالیت هسته‌ای جمهوری اسلامی «متوقف کردن حرکت پیشرفت علمی ملت ایران» است. این ادعا در حالی مطرح می‌شود که بسیاری از مسئولان ارشد جمهوری اسلامی اعتراف می‌کنند تحریم‌های جهانی به مانعی جدی برای رشد کشور در تمام عرصه‌ها تبدیل شده است.

شورای حکام آژانس در قطعنامه‌ای که نوامبر سال ۲۰۱۱ به تصویب رساند از ایران خواسته بود با بازرسان این نهاد به طور کامل و جدی همکاری کند و بدون هیچ پیش‌شرطی وارد گفت‌وگوهایی برای برطرف کردن نگرانی‌های موجود شود. در این قطعنامه همچنین از آمانو خواسته شده گزارشی از این همکاری‌ها را به نشست آتی شورای حکام که در ماه مارس سال جاری برگزار می‌شود ارائه کند.

مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از ناکام ماندن ماموریت اخیر کارشناسان در تهران ابراز تاسف کرده و می‌گوید:«ما با رویکردی سازنده وارد این گفتگوها شدیم اما به نتیجه‌ای نرسیدیم.» به اعتقاد ناظران با این ناکامی تکلیف مذاکره احتمالی با گروه ۱ + ۵ نیز ناروشن شده و پرونده فعالیت‌های هسته‌ای ایران وارد یکی از بحرانی‌ترین دوره‌های خود می‌شود.

BK/JT