واکنش رسانه‌ها و مجلس ایران به تمدید قانون تحریم‌ها
۱۳۹۵ آذر ۱۳, شنبه
بسیاری از روزنامه‌های ایران در نخستین شماره خود در هفته جدید (شنبه ۱۳ آذر/ ۳ دسامبر)، متناسب با وابستگی‌های سیاسی و جناحی خود به ارزیابی مصوبه اخیر کنگره آمریکا درباره تمدید قانون تحریم علیه جمهوری اسلامی (قانون داماتو) پرداخته‌اند.
مجلس نمایندگان آمریکا ۲۵ آبان با ۴۱۹ رأی موافق در برابر یک رأی مخالف و مجلس سنا پنج شنبه گذشته با ۹۹ رأی موافق و بدون مخالف، تمدید ده ساله قانون تحریم‌های ایران (ISA) را تصویب کردند.
اعتبار این قانون دسامبر سال جاری به پایان می‌رسد و تمدید آن باید به تائید و امضای رئیس جمهور ایالات متحده، باراک اوباما برسد. این قانون که داماتو نام گرفته نخستین بار توسط آلفونسو داماتو، سناتور جمهوری‌خواه پیشنهاد شد و در سال ۱۹۶۶ با هدف تحریم بخش انرژی و صنعت نفت ایران به تصویب مجلس سنای آمریکا رسید.
سایت خبری فرارو مجموعه‌ای از واکنش روزنامه‌ها را کنار هم قرار داده و رویکرد آنها به این مسئله را زیر عنوان "از نگاه ملی تا بغض جناحی" بسیار متفاوت ارزیابی کرده است.
اتهام به روحانی و ظریف
روزنامه کیهان که با مسئولیت حسین شریعتمداری، نماینده رهبر جمهوری اسلامی در موسسه کیهان منتشر می‌شود تصویب تمدید قانون داماتو را "تیر خلاص آمریکا به برجام" و "فرجام اعتماد به دشمن" توصیف می‌کند.
شریعتمداری در یادداشت روز شنبه خود خطاب به دولت حسن روحانی خواستار تغییر وزیر خارجه و تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای شد و نوشت: «باید گفت کشتی هسته‌ای کشورمان در امواج پرتلاطم نیرنگ‌ها به ناخدای دیگری نیاز دارد که دشمن‌شناس و موج‌آشنا باشد.»
روزنامه وطن‌امروز، نزدیک به اصول‌گرایان افراطی جبهه پایداری، حسن روحانی را به "اشتباه محاسباتی و سهل‌اندیشی در اعتماد به آمریکا" متهم کرده و مدعی است که او "عملاً در دام فریب استراتژیک آمریکایی‌ها" گرفتار شده است.
روزنامه جوان، وابسته به سپاه پاسداران نیز دولت یازدهم را متهم به تکرار خوش‌بینی‌های دولت اکبر هاشمی رفسنجانی به آمریکا کرده و می‌نویسد: «امروز نیز در قضیه توافق هسته‌ای و برجام و خوش‌بینی به آمریكا و پایبندی آنها به تعهدات در برجام یک بار دیگر درست از جایی ضربه خوردیم كه قبلاً آن را تجربه كرده بودیم.»
بیشتر بخوانید:سنای آمریکا تمدید قانون تحریم ایران را تصویب کرد
تاثیر قانون داماتو بر برجام
در این میان نشریه‌های حامی و نزدیک به دولت، از جمله روزنامه‌های جمهوری اسلامی، شرق و اعتماد ارزیابی محتاطانه‌تری از تمدید قانون داماتو دارند، گرچه بر ضرورت واکنش ایران به این مصوبه تاکید می‌کنند.
روزنامه جمهوری اسلامی تاکید دارد که توافق هسته‌ای میان جمهوری اسلامی و کشورهای ۱+۵ به امضاء رسیده و توافقی دو طرفه میان ایران و آمریکا نیست که فقط "با نقض یا عدم اجرای طرف آمریکایی استحکام آن خدشه‌دار شود".
پیش از این زمزمه‌هایی به گوش می‌رسید که شاید اوباما با استفاده از اختیارات خود قانون داماتو را امضاء نکند، اما ناظران احتمال این کار را با توجه به رأی اکثریت قاطع دو مجلس نمایندگان و سنا به تمدید این قانون ناچیز می‌دانند.
روزنامه شرق با استناد به منابع خبری غربی به نقل از یک مقام ارشد کاخ سفید نوشته که اوباما قانون تمدید تحریم‌ها را امضاء خواهد کرد زیرا دولت آمریکا مصوبه کنگره را ناقض توافق هسته‌ای و برجام نمی‌داند.
این روزنامه همچنین به انعکاس اظهارات روز گذشته بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت خارجه پرداخته که گفته بود: «براساس اصول اولیه حاکم بر روابط بین‌الملل، دولت آمریکا مسئول اجرای تعهدات بین‌المللی آن کشور است و تحولات سیاسی داخل آمریکا و ارتباطات میان قوای مقننه و مجریه آن کشور نمی‌تواند توجیهی برای اهمال یا استنکاف از اجرای تعهدات بین‌المللی آن کشور محسوب شود.»
بیشتر بخوانید: خامنه‌ای: برای برجام هزینه سنگینی پرداختیم
بهانه خوبی برای دلواپسان
جاوید قربان اوغلی، مدیركل پیشین وزارت خارجه در یادداشتی که در روزنامه اعتماد منتشر شد می‌نویسد، اگر به متن توافق هسته‌ای رجوع کنیم "با اندکی مماشات" نمی‌توان تمدید قانون تحریم‌های ایران را نقض صریح برجام تلقی كرد.
او نوشته است: «اقدام اخیر كنگره اتفاق ناخوشایندی بود و بهانه خوبی را به دلواپسان داخلی خواهد داد تا در زمان باقیمانده به انتخابات ریاست‌جمهوری، به رئیس‌جمهور و دولت او بتازند. با این حال، ما باید به این مسئله، نگاه ملی داشته باشیم.»
مدیرکل پیشین وزارت خارجه با بیان این که افراد غیرمسئول می‌توانند با زبان تند به انتقاد از آمریكا و مصوبه کنگره بپردازند به مسئولان هشدار می‌دهد که از چنین برخوردی اجتناب کنند.
در مجلس شورای اسلامی نیز واکنش‌های متفاوتی نسبت به تصویب تمدید قانون داماتو به چشم می‌خورد. شماری از نمایندگان "دلواپس" که همواره با توافق هسته‌ای مخالفت کرده‌اند مصوبه کنگره آمریکا را بهانه‌ای برای طرح درخواست نقض برجام یا اقدام شدید و متقابل ایران علیه آمریکا کرده‌اند.
بیشتر بخوانید:خامنه‌ای: به نقض برجام قطعا واکنش نشان می‌دهیم
شورای عالی امنیت و اقدام متقابل
از سوی دیگر محمدرضا تابش، رئیس فراکسیون امید در کانال تلگرامی خود از "مقابله به مثل همه گرایش‌های سیاسی مجلس شورای اسلامی ایران با اقدامات ستیزه‌جویانه آمریکا" خبر داده است.
از نگاه نماینده اصلاح‌طلب اردکان، این "مقابله به مثل" قرار است در قالب طرح دو فوریتی ممنوعیت خرید کالاهای مصرفی آمریکایی به صحن علنی مجلس ارائه شود.
حجم تجارت کالاهای مصرفی میان ایران و آمریکا بسیار ناچیز است و توقف آن تاثیری در روابط اقتصادی دو کشور نخواهد داشت.
رهبر جمهوری اسلامی، علی خامنه‌ای سوم آذر ماه با اشاره به بحث‌های مربوط به تمدید قانون تحریم‌های ایران گفته بود: «اگر این تمدید، اجرایی و عملیاتی شود، قطعاً نقض برجام است و بدانند جمهوری اسلامی ایران حتماً در مقابل آن واکنش نشان خواهد داد.»
او درباره واکنش‌های احتمالی ایران توضیح بیشتری نداده است. به گفته‌ی مسئولان ارشد دولت تمام مراحل مذاکرات هسته‌ای با آگاهی و موافقت خامنه‌ای انجام شده است.
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی مجلس، محمد حسن‌نژاد، عضو کمیسیون اقتصادی روز شنبه با انتقاد از کسانی که به این بهانه بحث استیضاح وزیر خارجه را مطرح می‌کنند گفت: «بهتر است رئیس جمهور برای بررسی این موضوع به مجلس بیاید، زیرا بر اساس قانونی که در مجلس شورای اسلامی وضع شده، اقدام متقابل باید تحت نظر شورای عالی امنیت ملی انجام شود که رئیس آن آقای روحانی است.»