رئیس جمهور آمریکا در "نامه‌ای محرمانه" پیشنهاد یک معامله را به همتای روسی خود کرده است: اگر روسیه ایران را به سمت دست‌برداشتن از برنامه‌های هسته‌ای خود هدایت کند، آمریکا نیز از استقرار سامانه دفاع ضد موشکی خود در اروپای شرقی چشم‌پوشی می‌کند. این پیشنهاد اوباما در مطبوعات روسیه، واکنش‌های مختلفی را در بر داشته است.

تلویزیون دولتی روسیه در برابر معامله بر سر سامانه دفاع ضد موشکی سکوت اختیار کرده و گزارش می‌دهد که کرملین سرانجام نظر خود را در مورد نامه محرمانه اوباما اعلام نکرده است. اما این موضوع مدتی‌ست که به روزنامه‌های روسی کشیده شده است: سران روسیه چگونه باید به تلاش‌های جدید آمریکا برای نزدیکی به این کشور واکنش نشان دهند؟

این پیشنهاد ایالات متحده به نوبه خود بسیار مثبت است: آمریکا می‌خواهد از استقرار سامانه دفاع ضد موشکی خود در کشورهای چک و لهستان، که از نظر روسیه تهدید شمرده می‌شود، چشم بپوشد؛ این همان چیزی است که کرملین مدت‌هاست خواستار آن است. پرسش اما این‌جاست که به چه قیمتی؟ آیا این پیشنهاد آن‌قدر برای روسیه ارزش دارد که به‌خاطر آن روابط تاکنون خوب خود با تهران یا نقش میانجی‌ای مؤثر میان جهان غرب و ایران را با آن مبادله کند؟

بسیاری از کارشناسان بر این باورند که آمریکای تحت رهبری اوباما، خواه ناخواه از استقرار سامانه دفاع ضد موشکی در اروپای شرقی چشم خواهد پوشید، بیش از هر چیز به دلیل بحران مالی جهانی.

سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، چندین بار در هفته‌های اخیر خوش‌بینی خود نسبت به این موضوع را ابراز کرده است: «می‌بینیم که رئیس‌جمهور اوباما می‌خواهد در مورد استقرار سپر دفاع ضد موشکی وقفه‌ای ایجاد کند. نه‌تنها به دلیل بحران مالی، بلکه او می‌خواهد قضیه را واکاوی کند و کارایی و هزینه‌های آن‌را بسنجد. ما امیدواریم که او در این زمینه به پیشنهادهای روسیه که در سال ۲۰۰۷ ارائه شدند نیز توجه کند: استقرار یک سپر دفاع ضد موشکی روسی-اروپایی-آمریکایی». لاوروف در ادامه تأکید کرد که این موضع روسیه به‌دلیل حفظ ثبات سیاسی منطقه است، نه سیاست روسیه در قبال ایران.

کارشناسان سیاسی روسیه معتقدند که پیشنهاد کنونی دولت آمریکا، نوعی پیشدستی‌ست، به این معنا که آمریکا با سخاوتمندی تمام از چیزی چشم می‌پوشد که هنوز وجود خارجی ندارد و در برابر آن، چیز بسیار گرانبهایی را طلب می‌کند.

این‌که آیا آمریکایی‌ها با گذشت زمان نیز به این معامله پای‌بند بمانند، خود موضوع دیگری است. به اعتقاد این کارشناسان، اگر رابطه روسیه با ایران یک بار خراب شود، بهبود دوباره آن دشوار خواهد بود. این در حالی‌ست که آمریکا می‌تواند هر لحظه تصمیم خود را تغییر دهد.

کارشناسان در این مورد، به پیشروی ناتو به سمت شرق اشاره می‌کنند؛ موضوعی که در عمل قرار بود اتفاق نیافتد، در حال حاضر - با گفت‌وگوهایی که پیرامون پیوستن احتمالی اوکراین و گرجستان به ناتو در جریان است - به بحث روز تبدیل شده است.

اگر روسیه پیشنهاد کنونی ایالات متحده را رد کند، به چهره منفوری تبدیل خواهد شد که دست درازشده آمریکا به سمت خود را پس زده است. از سوی دیگر، روسیه خود در عمل تلاش می‌کند تا مانع استقرار سامانه دفاع ضد موشکی در نزدیکی مرزهایش شود.

کرملین در حال حاضر با زمان بازی می‌کند. هنگامی که مصطفی محمد نجار، وزیر دفاع ایران، اواسط ماه فوریه در روسیه یادآور شد که کشورش منتظر تحویل سامانه دفاع موشکی "S-300" روسی است، که پیش‌تر در مورد آن توافق شده بود، هیچ زمان مشخصی برای تحویل این سامانه اعلام نشد.

همان‌طور که سرگئی لاوروف اخیرا به‌طور مستمر بر آن تأکید کرده، رابطه آمریکا و روسیه، که مدت‌ها تیره بوده‌، بسیار مهم است: «ما آماده گفت‌وگوهایی هستیم که در آن حقوق دو طرف رعایت شوند. ما می‌خواهیم که روابط پایدارمان با ایالات متحده حفظ شود. البته نه آن‌گونه‌ای که در سال‌های اخیر بوده است. هیچ‌یک از طرفین از چنین رابطه‌ای خشنود نیستند».

رعایت بیشتر حقوق طرفین و احترام متقابل، همان چیزی است که مسکو انتظار دارد.

آن‌چه در یک رابطه خوب برای هر دو طرف واقعا مهم است، شاید در دیدار روز جمعه مشخص شود. در این روزسرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، برای نخستین بار با هیلاری کلینتون، همتای آمریکایی جدید خود ملاقات می‌کند.