موضوع اعطای حق رانندگی به زنان در عربستان و همچنین آزادی پخش صدای خوانندگان زن در تلویزیون دولتی این کشور در روزهای اخیر به بحثی در فضای مجازی فارسی‌زبان تبدیل شده است.

کاربران ایرانی، با لحنی جدی یا در لفافه‌ی طنز وضعیت اصلاحات و اصلاح‌طلبی در ایران را با عربستان مقایسه و گروهی از عملکرد دولت حسن روحانی یا به طور کلی روند اصلاح‌طلبی در ایران انتقاد می‌کنند.

این انتقادها تنها متوجه روند اصلاحات در ایران نیست، بلکه کاربرانی که اصلاحات اخیر در عربستان را در مقایسه با "دستاوردهای اصلاح‌طلبی" در ایران ناچیز می‌شمارند و از اصلاحات در ایران دفاع می‌کنند، هم هدف انتقادها هستند.

همزمان بخش محافظه‌کار حاکمیت در ایران هم از گزند طنز کاربران در امان نمانده است:

"اصلاحات از بالا در جامعه‌ای که آماده نیست"

همزمان موضوع سرعت و نحوه‌ی اعمال اصلاحات اخیر در عربستان یکی از مسائلی است که کاربران به آن پرداخته‌اند. برای برخی، شیب رفع محدودیت‌ها و اعطای آزادی به اصطلاح از بالا یادآور رفع محدودیت‌ها در دوره‌ی پهلوی است که "آمادگی آن در جامعه وجود نداشت" و هم با مخالفت جناح‌های محافظه‌کار و روحانیان روبه‌رو شد و هم در نهایت، آن‌طور که کاربری توییت کرده، به انقلاب اسلامی سال ۱۳۵۷ انجامید.

در مقابل کاربرانی دیگر با استناد به "شناخت" خود از جامعه عربستان، چنین نگاهی را برگرفته از نگاه "سنت‌زده" و "تحت تأثیر رسانه" برمی‌شمرند و آن را رد می‌کنند.

در میان انبوه مواضع شوخی و جدی درباره اصلاحات اخیر در عربستان، نوشته‌هایی هم هستند که پیدا و پنهان محتوای زن‌ستیزانه و سکسیستی یا نژادپرستانه دارند.

ابعاد و انگیزه‌های اصلاحات

موضوع دیگری که کاربران به آن اشاره می‌کنند، عمق وسعت اصلاحات در عربستان است؛ این‌که این اصلاحات تا چه حد پیش می‌روند و انگیزه‌ی اصلاحات جاری چیست؟

کاربری معتقد است که اصلاحات در پادشاهی عربستان تنها تا حدی پیش می‌رود که این کشور از نظر اجتماعی به سطح کشورهای عربی حاشیه‌ی خلیج فارس برسد. کاربر دیگری معتقد است که اصلاحات جاری برخاسته از فشارهای بین‌المللی هستند و برای هم‌پیوندی بیشتر جامعه‌ی عربستان با جامعه‌ی جهانی.

کاربر سومی اصلاحات یادشده را ناشی از درایت ریاض می‌داند و معتقد است که با تغییر نسل حاکمان عربستان، این کشور خود را با شرایط زمانه هماهنگ می‌کند. به باور کاربر دیگری، ملک سلمان، پادشاه عربستان، با علم به مخالفت جناح‌های محافظه‌کار، پیش از مرگ یا انتقال قدرت پیامدهای منفی احتمالی این اصلاحات را "به جان می‌خرد" تا نسل بعدی حاکم با حواشی کمتری زمام امور را در دست بگیرد.

انگیزه‌ی دیگری که در سال‌های اخیر در پیوند با موضوع اصلاحات در عربستان همواره مطرح شده، اوضاع اقتصادی عربستان سعودی است. با کاهش درآمدهای نفتی، حمایت‌های مالی حاکمیت از شهروندان تا حدودی کاهش می‌یابد. اعطای آزادی‌های فردی و اجتماعی می‌تواند تا حدودی از تنش‌های اجتماعی بکاهد.

افزون بر این، در گروهی از خانواده‌ها وظیفه‌ی تأمین بخشی از درآمد به زنان منتقل می‌شود. این عامل می‌تواند به اعطای آزادی‌های بیشتر به زنان برای حضور در اجتماع منجر شود. یا به‌عنوان مثال، خانواده‌ای که نمی‌تواند هزینه‌ی استخدام راننده شخصی را تأمین کند، ناگزیر است به رانندگی زنان رضایت دهد.

"تأثیر اصلاحات عربستان بر ایران"

البته مقایسه‌ی اصلاحات اخیر در عربستان با وضعیت زنان در ایران تنها به انتقاد از وضعیت موجود یا حمله به اصلاح‌طلبان محدود نمی‌شود. الهه کولایی، استاد دانشگاه و نماینده اصلاح‌طلب ششمین دوره‌ی مجلس شورای اسلامی، با اشاره به اصلاحات در عربستان به لزوم اصلاح در امور زنان در ایران اشاره می‌کند.

کاربرانی هم هستند که معتقدند این تغییرات به ایران هم سرایت خواهند کرد و با توجه به ایجاد اصلاحات در یکی از محافظه‌کارترین حکومت‌های منطقه، حاکمیت جمهوری اسلامی نیز در نهایت ناگزیر از پذیرش تغییرات است.