وزارت راه و شهرسازی اعلام کرده که پروازهای داخلی به شرکت هواپیمایی قطر واگذار خواهند شد. هرچند شاید مسافران داخلی از شنیدن این خبر خشنود شده باشند و در ذهنشان رویای یک سفرهوایی بدون ترس و دغدغه را به واقعیت نزدیک ببینند اما شرکت‌های هوایی داخلی این خبر را تهدیدی علیه ادامه فعالیتشان می‌دانند.

رئیس انجمن شرکت‌های هواپیمایی در گفت و گو با ماهنامه "جهان صنعت" در این باره گفته: «با آمدن هواپیماهای قطری مطمئن باشید صنعت هوایی ایران در مسیر نابودی می‌افتد. کاری را که آقایان قصد انجام آن را دارند واگذاری حاکمیت ملی است و دقیقا همان کاری است که با بستن عهدنامه ترکمان‌چای بر سر کشورمان آوردند».

وزیر راه اظهار کرده: «شرکت‌های ماهان، هما و آسمان که بیشتر جابجایی‌ها را انجام می‌دهند و در جلسه تفاهم با طرف قطری بوده‌اند، مخالفتی ندارند».

اما رئیس انجمن شرکت‌های هواپیمایی به ماهنامه جهان صنعت گفته این انجمن که عصاره دهها سال تجربه کسانی است که در این صنعت موی خود را سفید کرده‌اند از این تصمیم بی خبر بوده است.

«کاپوتاژ غیرقانونی است»

بحث دیگری که در این میان مطرح شده، غیرقانونی بودن واگذاری پروازهای داخلی به یک شرکت خارجی است. همایون ذرقانی سردبیر ماهنامه صنعت حمل و نقل در گفت و گو با دویچه‌وله این اقدام را که در صنعت حمل و نقل هوایی به آن "کاپوتاژ" می‌گویند نوعی کاپیتولاسیون در صنعت هواپیمایی دانست.

این کارشناس امور حمل و نقل با اشاره به قانون هواپیمایی کشور واگذاری خطوط هوایی داخلی به یک شرکت خارجی را غیرقانونی دانسته و می‌گوید حتی ایالات متحده امریکا که به باز بودن در صنعت حمل و نقل شهره است تا به حال چنین کاری نکرده است.

بشنوید: گفت و گو با همایون ذرقانی

آقای ذرقانی همچنین اظهار داشت که در برنامه پنجم توسعه به آزاد شدن کاپوتاژ در حمل و نقل هوایی اشاره شده اما کمیسیون عمران مجلس با آن مخالفت کرد.

این در حالی است که مدیر عامل شرکت هواپیمایی هما در گفت و گو با روزنامه تهران امروز، قرارداد با شرکت قطری را مصداق کاپوتاژ ندانسته و گفته: «موضوع پیشنهاد قطری‌ها مبنی بر ارائه خدمات در خطوط هوایی داخلی کشور است و ربطی به ممنوعیت کاپوتاژ ندارد».

وی سپس اظهار داشته: «ایرلاین‌های قطری قرار نیست تمام پروازهای داخلی را پوشش دهند بلکه با رسیدن به توافق با ایرلاین‌های داخلی تنها بخشی از پروازهای داخلی را پوشش خواهند داد و همین موضوع باعث می‌شود که ایرلاین‌های داخلی در این میان زیان نبینند».

مدیرعامل شرکت هما همچنین به این نکته اشاره کرده که به دلیل گرانتر بودن بلیط پروازهایی که توسط شرکت قطری انجام می‌شود، همه مسافران قادر به استفاده از این خطوط نیستند بنابراین شرکت‌های داخلی بدون مسافر نخواهند ماند.

اقدامی برای مقابله با تحریمها

وزیر راه این تصمیم را راهی برای مقابله با تحریم صنعت هوایی کشور نامیده است اما آقای ذرقانی معتقد است راه‌های بهتری برای مقابله با تحریم‌ها وجود دارد. او می‌گوید: «اگر بحث تحریم است، باید این تحریم ریشه‌ای حل شود. من معتقدم که اگر این شرکت قطری می‌خواهد در ایران کار کند، بهتر است یک شرکت مشترک تأسیس کنند. یک شرکت مشترک که سهامدارش هم شرکت داخلی است و هم شرکت خارجی بهتر جواب می‌دهد تا این که یکباره بازار را در اختیار شرکت خارجی قرار دهیم».

وی همچنین به سرمایه‌گذاری و تجربه‌اندوزی شرکت‌های هوایی داخلی اشاره می‌کند ومی‌گوید نباید تمام این سرمایه و تجربه با یک اقدام نادیده گرفته شود.

سرریز اشتباه سرمایه در صنعت هوایی

برخی از کارشناسان صنعت حمل و نقل هوایی می‌گویند در چند سال اخیر به جای آنکه سرمایه‌ها در جهت نوسازی هواپیماها هزینه شود، صرف تجهیز فرودگاه‌های قدیمی و نیز ساخت فرودگاه‌های جدیدی شده که اکثرا هم بی‌مورد و بدون کارشناسی ساخته شده‌اند.

این گروه از کارشناسان معتقدند اگر این هزینه‌ها در راه درست صرف می‌شد امروز نیازی به واگذاری پروازهای داخلی به یک شرکت خارجی نبود.

سردبیر ماهنامه صنعت حمل و نقل در این باره می‌گوید بسیاری از این فرودگاه‌ها در شهرهای بسیار کوچک و در فواصل کم ساخته شده‌اند که اصلا ضروری نبوده‌اند. وی می‌گوید در بسیاری از موارد نیز ساخت راه‌آهن یا تقویت خطوط اتوبوسرانی بسیار کم هزینه‌تر و پرفایده‌تر از ساخت فرودگاه بوده است.

همایون ذرقانی به دویچه‌وله گفت: «خیلی‌ها اعتقاد دارند که به‌جای این که این هزینه‌ها را صرف ساخت فرودگاه و فعالیت‌های عمرانی کنیم، بهتر است صرف ناوگان هوایی کنیم و تیپ ناوگان‌مان را ارتقاء دهیم و این بودجه‌ها به جای این که صرف ساخت فرودگاه شود، صرف ساخت یا توسعه‌ی ناوگان هواپیمایی شود».

ماهنامه صنعت حمل و نقل از قول یک مدیر ارشد شرکت هواپیمایی داخلی که نخواسته نامش فاش شود، نوشته: «یکی از این فرودگاه‌های تازه احداث شده در شهر شاهرود است که در مرداد ماه سال قبل تنها ۲۶۰ مسافر را جابه جا کرده. همچنین فرودگاه جهرم نیز در همین مدت تنها ۱۳۰ مسافر داشته است».

به گفته این کارشناس ۱۰ فرودگاه کوچک ایران در طول یک ماه تنها پنج هزار مسافر جابه جا کرده‌اند در حالی که میلیاردها تومان هزینه داشته‌اند. این کارشناس تاکید می‌کند که اگر این بودجه هنگفت صرف نوسازی ناوگان هوایی می‌شد شاید الان نیازی به کمک گرفتن از قطر برای پروازهای داخلی نبود.

میترا شجاعی
تحریریه: فرید وحیدی