احمد محمدی‌فر، مدیر کل اتباع و مهاجران خارجی وزارت کشور، در نشستی خبری در خصوص اجرای طر‌ح "آمایش پناهندگان" گفت که در ایران یک میلیون و ۵۰۰ هزار پناهنده افغان به صورت مجاز و با حق کار زندگی می‌کنند. او افزود که از سایر کشورها نیز روی هم ۵۰۰ هزار پناهنده در ایران وجود دارد.

این مقام وزارت کشور گفت که در حال حاضر ۳۶ هزار دانش‌آموز پناهنده افغان در مدارس ایران مشغول تحصیل هستند که از تمامی خدمات مانند ایرانیان استفاده می‌کنند.

محمدی‌فر افزود که ۱۲ هزار دانشجوی پناهنده ایران در دانشگاه‌های کشور در حال تحصیل هستند و تاکنون ۱۷ هزار نفر از اتباع افغانستان از دانشگاه‌های کشور فارغ‌التحصیل شده‌اند.

نیروی کار ارزان
محمدی‌فر در رابطه با اشتغال پناهندگان افغان در کشور گفت: ۳۶۰ هزار کارت اشتغال برای پناهندگان با مجوز وزارت کار صادر شده است که با این کارت‌ها اجازه کار در کشور را دارند.

او گفت که از سال ۱۳۹۰ تاکنون حدود سه میلیون مهاجر غیرمجاز افغان دستگیر و از کشور اخراج شده‌اند. تنها در سال ۱۳۹۳ حدود ۳۰۰ هزار نفر از افرادی که به صورت غیرمجاز در کشور حضور داشتند توسط نیروی انتظامی دستگیر و از کشور خارج شدند.

وی درباره برخورد قانونی با مهاجران غیرمجاز در کشور اظهار داشت: با کمک دستگاه‌های ذیربط با مهاجران غیرمجاز در داخل کشور برخورد می‌شود و استفاده از نیروی‌ کار غیرمجاز نیز تخلف شناخته می شود و با صاحبان حرف و مشاغلی هم که از آن‌ها استفاده کنند، برخورد قانونی می شود.

به گفته مدیر کل اتباع و مهاجران خارجی وزارت کشور به‌رغم این تضییقات حدود یک میلیون نفر تبعه افغانستان بدون مجوز قانونی در ایران مشغول کار هستند.

گفته می‌شود که حتی افغان‌هایی که جواز اقامت و مجوز کار ندارند نیز به سادگی در ایران کار پیدا می‌کنند. سایت "تابناک" علل این امر را چنین برشمرده است:

«نگاه انسان‌دوستانه و همراه با اغماض نسبت به حضور بدون مجوز اتباع بیگانه در ایران و به تبع آن در بازار کار کشور، با وجود هزاران نیروی متقاضی کار داخلی، گستردگی مرزهای مشترک با کشور افغانستان و فراهم بودن امکان عبور غیرقانونی از این طریق برای حضور در ایران، ارزان بودن نیروی کار ساده افغانی، مهیا بودن زمینه های دور زدن قوانین کار در مورد شاغلان خارجی به ویژه بخش غیرمجاز آن و نگاه سودجویانه برخی کارفرمایان ایرانی نسبت به اینکه همواره به مسئله حضور غیرمجاز کارجویان خارجی به عنوان یک فرصت نگاه کرده اند؛ باعث ماندگاری خارجی های زیادی در بازار کار ایران شده است.»

به گفته این تارنما، در ایران به علت نابسامانی و عدم نظارت بر فعالیت اتباع بیگانه، حضور کارجویان افغانی در بازار کار با زیان‌هایی برای اقتصاد کشور همراه بوده است.

گفته می شود: «تقریبا تمامی نیروهای کار خارجی حاضر در ایران را نیروی کار ساده فاقد تخصص و دانش‌ آکادمیک و مهارت شغلی تشکیل می‌دهند که بیشتر آن‌ها نیز افغان هستند. این نیروها قطعا امکان انتقال تکنولوژی، درآمد و مهارت انجام کار را به داخل مرزهای ایران نخواهند داشت و خود در صدد کسب مهارت در بازار کار ایران و درآمد هستند.»

محدودیت برای اتباع افغانستان

اتباع افغانستان تنها در ۱۴ استان ایران مجاز به تردد و اقامت هستند.

به گفته مقام مسئول اتباع بیگانه در وزارت کشور، در سال گذشته ۱۱۶۰ مورد ازدواج اتباع خارجی با زنان ایرانی در داخل کشور ثبت رسمی شده و حدود ۷۷۳ مورد ازدواج زن ایرانی با مرد خارجی در خارج از کشور به ثبت رسیده است.

او درباره ازدواج اتباع خارجی با زنان ایرانی که به ثبت نمی‌رسد، اظهار داشته است: «این ازدواج‌ها به صورت شرعی ممکن است انجام شود ولی قانونی نیست و این موضوع مشکلات جدی ایجاد کرده و باعث سرگردانی در خانواده‌های ایرانی شده است و از سوی دیگر نیز با ثبت نام فرزندان خود در مدارس دچار مشکل می‌شوند. لذا از ازدواج‌های خارج از یک فرآیند قانونی پرهیز کنند چرا که تبعات وحشتناکی خواهد داشت.»