وزیر نیرو: بحران آب حیات و تمدن ایرانی را تهدید می‌کند
۱۳۹۵ مرداد ۵, سه‌شنبه
حمید چیت‌چیان، وزیر نیرو روز سه‌شنبه (۵ مرداد/۲۶ژوئیه) در "کنفرانس ملی اقتصاد آب" به موارد بارز بحران آب اشاره کرد و هشدار داد که اگر در میزان مصرف آب تجدید نظر نشود، بحران آب تمدن ایرانی را تهدید خواهد کرد.
سال‌هاست که کارشناسان نسبت به کمبود آب و نابودی منابع آبی ایران هشدار داده‌اند و آن را جدی‌ترین خطری دانسته‌اند که ساکنان این فلات با آن روبرو هستند. این هشدارها اگرچه عمدتا از سوی مقام‌های مسئول نیز تکرار و تایید شده است، اما به نظر می‌رسد هنوز هیچ برنامه عملی و علمی و بودجه‌ای در خور برای آن پیش‌بینی نشده است.
کم‌آبی و طرح‌های غیرکارشناسانه برای انتقال آب از یک نقطه به نقطه دیگر ایران، بارها موجب تنش شده است. یکی از آخرین موارد این تنش‌ها در چهار محال بختیاری بود مردم به خاطر مخالفت با انتقال آب با پلیس درگیر شدند.
بیتشر بخوانید:درگیری در بلداجی چهارمحال و بختیاری بر سر آب
برنامه‌های پر هزینه، اعتبارات محدود
وزیر نیرو در "کنفرانس ملی اقتصاد آب" به رئوس مشکلات اشاره کرد. از جمله این‌که متوسط بارندگی در ایران یک سوم متوسط جهانی است و این میزان هم از ۲۵۰ میلی‌متر به ۲۴۳ میلی‌متر کاهش یافته است.
نکته دیگر در سخنان او این بود که منابع موجود برای تامین آب شرب لازم در محل کفایت نمی‌کند و دولت «ناچار به اجرای برنامه‌های انتقال آب با هزینه‌های بسیار بالا» شده است. برنامه‌هایی که اجرای آن «مستلزم افزایش هزینه‌های سرمایه گذاری در صنعت آب است.» ولی به گفته او «با گذشت ۴ ماه از سال هنوز اعتبارات عمرانی در اختیار قرار نگرفته است.»
آب گران، اعتبارات ناچیز
وزیر نیرو در این کنفرانس به قابل استفاده نبودن آب برخی از مناطق اشاره کرد که به‌دلیل وجود مواد نیترات و نیتریت و همچنین فلزات سنگین باید قبل از انتقال اصلاح و تصفیه شود. کاری که به گفته او هزینه‌های بالای سرمایه‌گذاری برای انتقال آب به وجود می‌آورد و این در حالی است که خزانه دولت با فروش نفت ۱۱۰ دلاری قادر به تامین منابع مالی لازم برای این کار نیست.
بیشتر بخوانید:کارون در چنگ انواع سدها و پساب‌ها
حمید چیت‌چیان به بخش خصوصی اشاره کرد و گفت که «اگر قرار باشد بخش خصوصی هم در این زمینه سرمایه‌گذاری کند، باید سرمایه‌اش قابل برگشت باشد. باید به این موضوع فکر کرد که اگر قیمت آب افزایش یابد، واقعاً اقشار مختلف با درآمدها و شرایط اقتصادی مختلف که نیاز به آن دارند چه باید بکنند؟ و اهداف اجتماعی دولت را چه باید کرد؟ »
میزان آب تجدیدشونده ایران از متوسط ۱۳۰ میلیارد مترمکعب به متوسط ۱۱۶ میلیارد مترمکعب کاهش یافته و در سال‌های اخیر باز هم کاهش می‌یابد. به گفته وزیر نیرو «طبق استانداردهای جهانی اگر در یک منطقه ۴۰ درصد منابع آب تجدیدپذیر استفاده شود، منطقه در حال پایداری است، اما اگر میزان استفاده از منابع آب تجدیدپذیر به بالای ۴۰ درصد برسد، منطقه در وضعیت بحرانی قرار دارد و این در حالی است که در حال حاضر در کشور ما بیش از ۸۶ درصد از منابع آب تجدیدپذیر استفاده می‌شود.»
بیشتر بخوانید:آژیر قرمز: خطر خشکسالی وحشتناک در ایران
او نتیجه گرفته است که «ما ناچاریم برای پایداری در توسعه و همچنین پایداری در منابع آب، مصرف آب در کشور را کاهش دهیم.» در غیراین صورت «حیات و تمدن و بقای ایرانی به‌دلیل شرایط آبی کشور در معرض تهدید است.»
بیشتر بخوانید:آوارگان آب و نزاع‌های آبی، پیامدهای بحران کم‌آبی
سیستم آبیاری عقب‌مانده
کارشناسان بارها به سیستم کشاورزی و آبیاری عقب‌مانده در ایران انتقاد کرده‌اند که بهره‌برداری از منابع آبی در آن بالا و بازده تولیدی‌آن گران است.
حمید‌چیت‌چیان در این باره گفت که «قیمت آب برای کشاورزی کمتر از یک بیستم یا ۵ درصد قیمت واقعی است. از سوی دیگر، محصولات تولیدی با قیمت تضمینی از کشاورزان خریداری می‌شود، قیمتی که بسیار بالاتر از قیمت جهانی است.» قیمت پایین آب باعث شده است که صرفه‌جویی در مصرف آن و یا تلاش برای استفاده از راه‌های جلوگیری از پرت آب، گوش شنوایی نداشته باشد.
کمبود شدید آب و دستور افزایش جمعیت
در این کنفرانس حمید پورمحمدی، معاون امور تولیدی سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی گفت که دولت با استقراض از صندوق توسعه ملی توانسته است ۸ میلیارد دلار را به مهار کردن آب‌های مرزی اختصاص دهد. ۱۰۰۰ میلیارد تومان هم به گفته او برای توسعه سیستم‌های آبیاری تحت فشار اختصاص داده شده و ۵۰۰ میلیارد تومان «برای آبیاری تحت فشار در اختیار متولیان امر قرار خواهد گرفت.»
با وجود این او نیز به مشکلاتی اشاره کرد که حل آن ظاهرا در توان دولت با این میزان اعتبار نیست. از جمله این‌که در ۱۴ سال آینده میزان تقاضای آب ۴۰ درصد افزایش می‌یابد. این افزایش تقاضا در حالی است که منابع آبی ایران در سال‌های اخیر ۳۶ میلیارد متر مکعب از آن کم شده است.
به گفته معاون امور تولیدی سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی «میزان آب قابل برنامه‌ریزی در ایران ۸۰ میلیارد متر مکعب است که با در نظر گرفتن جمعیت ۸۰ میلیونی، سرانه این بخش به هزار متر مکعب می‌رسد که باز هم در مرز تنش آبی قرار داریم.»
حکومت ایران همه تلاش خود را در سال‌های اخیر به کار گرفته است تا مردم را به داشتن فرزند بیشتر ترغیب کند و راه‌های جلوگیری از بارداری را به شدت دشوار ساخته است. طرح فرزند بیشتر که آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی بر آن اصرار دارد، بدون توجه به کم‌ترین امکانات لازم برای غذا، مسکن، آموزش و از همه حیاتی‌تر منابع آبی لازم به جامعه تحمیل می‌شود.
مسئولان وزارت نیرو در این کنفرانس پیش‌بینی‌کردند که جمعیت ایران تا سال ۲۰۲۵ به حدود ۱۰۵ میلیون نفر خواهد رسید «که در صورت محقق شدن این آمار با محدودیت فیزیکی آب مواجه خواهیم شد و در زمره کشورهایی قرار می‌گیریم که با وجود صرفه‌جویی آب کافی نخواهند داشت.»
حکومت ایران در شرایطی از کمبود منابع اعتباری برای تامین حیاتی‌ترین نیاز مردم، یعنی آب سخن می‌گوید که سالانه میلیاردها دلار به سوریه و حزب‌الله لبنان کمک می‌کند.