بیمارستان جم در اطلاعیهای پیرامون شرایط بالینی محمدرضا شجریان، از قطع تب و بهبود وضعیت عمومی او خبر داد. انتشار شایعه درگذشت استاد آواز ایران در دوم اسفند، با ازدحام شبانه و ترانه خوانی جمع در برابر بیمارستان همراه بود.
تبلیغات
محمدرضا شجریان، استاد آواز سنتی، از اول اسفند در بیمارستان جم تهران در بخش مراقبتهای ویژه بستری است. هیات مدیره این بیمارستان پس از انتشار خبر درگذشت او در رسانهها و شبکههای اجتماعی، همه روزه درباره شرایط بالینی او اطلاع رسانی میکند.
در ششمین اطلاعیه بیمارستان جم آمده است: «در حال حاضر تب ایشان قطع شده است. ترشحات ریوی بسیار کاهش یافته ولی به دلیل نیاز به حمایت بیشتر تنفسی، کماکان از دستگاه ونتیلاتور (کمک تنفسی) برای بهبود شرایط قلبی تنفسی ایشان استفاده میشود.»
شجریان ۷۹ سال دارد و به سرطان کلیه مبتلاست. او در پیامی که به مناسبت نوروز ۹۵ فرستاد، بیماری خود را علنی کرد و گفت که از پانزده سال قبل میزبان چنین مهمانی است.
دوم اسفند که انتخابات در جریان بود، رسانههای داخلی درگذشت شجریان را تحت عنوان "خبر فوری" منتشر کردند. این خبر به سرعت پیچید و در شبکههای اجتماعی بازنشر شد؛ تا آنجا که در ساعات پایانی شب و با وجود تکذیب پزشک و خانواده، گروهی از مردم در برابر بیمارستان جم ازدحام کردند، عکس و فیلم گرفتند و ترانه مرغ سحر را خواندند.
تجمع شبانه در مقابل بیمارستان، سوگواری زودهنگام و آوازخوانی زیر پنجره اتاق بیماران با حضور پلیس و با اصرار پزشک شجریان و پسر او پایان گرفت و از سوی بسیاری از شهروندان نیز تقبیح شد. همایون شجریان سپس عکسی از نمایشگر علایم حیاتی پدر در اتاق مراقبتهای ویژه را در اینستاگرام به دید عموم گذاشت.
شجریان سالهاست در ایران کنسرت نداده و از سال ۸۸ و پس از حمایت از جنبش اعتراضی سبز نیز مغضوب دستگاههای هنری و خبری است. دو روز پس از شایعه فوت این هنرمند، شبکه چهار صدا و سیما، در برنامه "شب موسیقی" گزارشی درباره وضعیت جسمانی او داد و چهرهاش را روی آنتن برد. وبسایت خبرآنلاین نوشت: «بعد از یک دهه که تلویزیون سعی میکرد خبری درباره شجریان نرود یا در نهایت اگر چیزی از او پخش میشود اخبار انتقادی باشد، به نظر میرسد با خواننده "ایرانای سرای امید" مهربانتر شدهاند.»
استاد آواز ایران ۷۵ ساله شد
نخستین روز مهر مصادف با تولد استاد آواز ایران است. چهره و صدای شناختهشدهای که در سالهای فعالیتش همواره صدای مردم بوده، از سیاست دوری جسته و البته مورد بیمهری برخی از دولتها قرار گرفته است. محمدرضا شجریان ۷۵ ساله شد.
عکس: musicema.ir
محمدرضا شجریان اول مهرماه ۱۳۱۹ در مشهد متولد شد. در سال ۱۳۳۱ برای نخستین بار صدایش از رادیو خراسان پخش میشود. پیگیری جدی کار آواز سبب میشود تا او در سال ۱۳۳۸ به اجرای آوازهایی بدون ساز و نیز خواندن قرآن برای رادیو خراسان بپردازد. یک سال پس از آن هم دیپلم دانشسرای عالی را میگیرد و به استخدام آموزش و پرورش درمیآید.
عکس: Facebook.com/ShajarianFans
شجریان در سال ۱۳۴۰ با فرخنده گل افشان در شهر قوچان ازدواج کرد. حاصل این ازدواج سه دختر و یک پسر است. راحله و افسانه، دو دختر بزرگ او در مشهد به دنیا آمدند. در اردیبهشت سال ۱۳۴۸ دختر سومش به نام مژگان و در سال ۱۳۵۴ همایون متولد شد. شجریان در سال ۱۳۷۱ اما از همسر نخستاش جدا شد.
عکس: ISNA
محمدرضا شجریان به دلیل نوع صدا و سبک خودویژه و تصنیفهای ملی میهنی که اجرا کرده نه تنها چهره محبوبی در میان ایرانیان، بلکه شهرتی جهانی دارد به طوری که وبگاه آسیاسوسایتی او را پرآوازهترین هنرمند موسیقی اصیل ایرانی و روزنامه ونکوورسان او را یکی از مهمترین هنرمندان موسیقی جهان توصیف کردهاست. رادیوی عمومی ملی (NPR) آمریکا هم در سال ۲۰۱۰ او را به عنوان یکی از ۵۰ صدای برتر جهان معرفی کرده بود.
عکس: picture alliance/dpa/UPI Photo
محمدرضا شجریان، رئیس کنونی شورای عالی خانه موسیقی ایران، بنیانگذار گروه شهناز و مبدع چند ساز موسیقی است. خوانندگان سرشناسی چون ایرج بسطامی، حسامالدین سراج و پسرش همایون شجریان از شاگردان معروف او هستند. (عکس: محمدرضا شجریان در مراسم درگذشت پرویز مشکاتیان) شجریان از دوستان قدیمی مشکاتیان در مراسم درگذشت او گفته بود: «پرویز مشکاتیان، دردانه موسیقی ایران بود.»
عکس: FARS
محمدرضا شجریان در دهه ۵۰ خورشیدی که به دوران طلایی موسیقی سنتی ایران مشهور است، فعالیت چشمگیری داشت. او همراه همنسلان خود همچون محمدرضا لطفی، حسین علیزاده و پرویز مشکلاتیان دوران تازهای را برای موسیقی سنتی ایران رقم زدند. اجرای این هنرمندان در جشن هنر شیراز در سال ۵۴ نوید دورانی تازه در موسیقی سنتی ایران را می داد.
عکس: Iran-culture.net
در فاصله سالهای دهه شصت، شجریان همکاری گستردهای را با پرویز مشکاتیان آغاز کرد. از میان این آثار، آلبوم بیداد به خاطر متأثر بودن محتویات آن از شرایط اجتماعی و سیاسی ایران در اوایل انقلاب بسیار مورد استقبال قرار گرفت. محمدرضا شجریان دراینباره گفته است: «این اثر بیانگر اعتراض ما به آن شرایط و پیگیری وعدههای عمل نشده توسط حکومت بود.»
عکس: Facebook.com/ShajarianFans
شجریان در ۱۳۵۷ همانند بسیاری از هنرمندان آن زمان همکاری خود را با سازمانهای دولتی مانند رادیو، به دلیل "پخش آهنگهای مبتذل و تشویق به فرهنگ کابارهای" ادامه نداد. البته سایر هنرمندان (گروههای شیدا و عارف) و هوشنگ ابتهاج، رئیس بخش موسیقی رادیو در آن زمان، نیز پس از واقعه ۱۷ شهریور از رادیو به نشانه اعتراض خارج شدند. پس از این رویداد محمدرضا لطفی کانون چاووش را با حمایت ابتهاج بنیانگذاری کرد.
عکس: Facebook.com/ShajarianFans
محمدرضا شجریان در سال ۱۳۸۱ دو آلبوم "بی تو بهسر نمیشود" و "فریاد" را منتشر کرد که با همکاری حسین علیزاده، کیهان کلهر و همایون شجریان اجرا شده بودند. این دو آلبوم نامزد جایزه گرمی نیز شدند. این گروه در زمستان سال ۱۳۸۲ نیز برای کمک به زلزلهزدگان بم در تهران کنسرتی برگزار کردند. شجریان درآمد حاصل از فروش دی وی دی این کنسرت را به پروژه باغ هنر بم که خودش آن را تأسیس کرده بود، اختصاص داد.
عکس: ISNA
پس از دهمین انتخابات ریاست جمهوری ایران، شجریان در نامهای به مدیر صدا و سیما خواست تا از پخش آثار او در صدا و سیما خودداری کند. نامهای که در آن زمان بسیار پرسروصدا بود. او در مصاحبهای مفصل با بیبیسی در مورد شرایط آنروزها گفته بود: «در شرایطی که مردم در بهت و حیرت هستند و به گفته آقای احمدینژاد، خس و خاشاک به حرکت درآمدهاند، صدای من در صدا و سیما جایی ندارد. صدای من صدای خس و خاشاک است.»
عکس: FARS
محمدرضا شجریان مبدع چند ساز جدید در موسیقی ایرانی است. او در اردیبهشت ۱۳۹۰ در نمایشگاهی در تهران این سازها را رسما به نمایش عمومی درآورد. برخی این سازها عبارتند از: صراحی، شهر آشوب، ساغر، کرشمه و سبو. از این سازها در کنسرتهای محمدرضا شجریان همراه گروه شهناز یا برادران پورناظری استفاده شده است.
عکس: ISNA
از استاد آواز ایران بارها تقدیر شده و جوایز بسیاری نیز به وی اهدا شده است. شجریان در سال ۱۳۷۸ موفق به دریافت جایزه پیکاسو و دیپلم افتخار از طرف سازمان یونسکو در پاریس شد. دانشگاه استنفورد در سال ۱۳۸۹ در مراسمی با نام "سومین سال بزرگداشت ادب و هنر پارسی" از وی تقدیر کرد. نشان شوالیه ملی لیاقت در سال ۱۳۹۳ در سفارت فرانسه در تهران به او اهدا شده است. (عکس: شجریان با استاد قنبریمهر در کارگاه سازسازی)
عکس: Facebook.com/ShajarianFans
حسین علیزاده از دوستان نزدیک شجریان چندی پیش در واکنش به وضعیت نابهسامان برگزاری کنسرتها و صدور مجوزها گفته بود: «هیچ مسئولی در اندازهای نیست که بخواهد برای کسانی مثل ما که نیم قرن در مملکت کار کرده مجوز بدهد. سی و سه پل نمیگوید اجازه بدهید من باشم، وقتی میگوییم شجریان، مثل این است که میگوییم عالی قاپو یا سی و سه پل.» (عکس: شجریان، سومین نفر ایستاده از چپ و علیزاده، دومین نفر نشسته از چپ)
عکس: Facebook.com/ShajarianFans
نام استاد آواز ایران در طول این سالها به دور از جبههگیریهای سیاسی اما همیشه در کنار مردم آورده شده است. شجریان بارها خود به این مسئله اشاره کرده، تنها برای مردم میخواند؛ اما از آنچه بر او رفته است گلایه هم دارد. چندی پیش در همایش بینالمللی حافظ گفته بود: «من در کشوری زندگی میکنم که چند سال است حق خواندن برای مردم خودم را ندارم.» (عکس: شجریان در مراسم تشییع علی هاشمی، هنرمند و پژوهشگر موسیقی)
عکس: Irna
استاد آواز ایران به تازگی در آستانه تولد ۷۵ سالگی خود به علت بیماری در یکی از بیمارستانهای تهران بستری بود. به دنبال انتشار این خبر بسیاری از چهرههای سرشناس حکومتی هم به عیادت او رفتند؛ اما روزنامه کیهان با انتشار مطلبی به انتقاد دوباره خود از شجریان دست زد. شجریان رکورد بالاترین تعداد آلبوم موسیقی در ایران را نیز در اختیار دارد.