یکی از مشکلات ناشی از آوارگی و پناه‌جویی، پراکندگی و توزیع آوارگان و پناه‌جویان در پهنه گیتی است. طبق گزارش منتشر شده از سوی کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد، پراکندگی و توزیع این دو گروه در همه نقاط جهان در سال ۲۰۱۰ نیز یکسان نبوده است. در حالی‌که کشورهای صنعتی تدابیری به کار گرفته‌اند تا مانع از ورود آوارگان و پناه‌جویان به کشورهای خود شوند، کشورهای فقیر جهان میزبان بیشترین شمار این افراد هستند.

در سال گذشته میلادی سهم پذیرش کشورهای فقیر و در حال توسعه از کل آوارگان و پناه‌جویان بالغ بر ۸۰ درصد بوده است. به این ترتیب، از هر پنج پناه‌جو و آواره، چهار تن به کشورهای فقیر و در حال توسعه روی آورده‌اند و تنها یک نفر از سوی کشورهای صنعتی پذیرفته شده است.

طبق گزارش کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد، بار اصلی پذیرش پناه‌جویان در سال ۲۰۱۰ بر دوش کشورهای پاکستان، ایران و سوریه بوده است. پاکستان با پذیرش یک میلیون و نهصد‌هزار نفر، ایران با پذیرش یک میلیون و یکصد‌هزار نفر و سوریه با پذیرش یک میلیون نفر در عمل میزبان ده درصد کل آوارگان و پناه‌جویان جهان در این سال بوده‌اند.

شمار آوارگان و پناه‌جویان سال ۲۰۱۰ بالغ بر ۴۳ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر اعلام شده است. کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد برای نشان دادن گستره مشکلات ناشی از پناهندگی و آوارگی در جهان، شمار آوارگان و پناه‌جویان سال ۲۰۱۰ را با جمعیت برخی از کشورها مقایسه کرده است. بر اساس این آمار، شمار آوارگان و پناه‌جویان در سال ۲۰۱۰ بیش از کل جمعیت همه کشورهای اسکاندیناوی همراه با جمعیت سریلانکا بوده و با جمعیت کشورهایی همچون کره جنوبی و کلمبیا برابری می‌کرده است.

این گزارش می‌گوید که وضعیت پناه‌جویان و آوارگان جنگی ظرف ماه‌های گذشته وخامت یافته است. تحولات سیاسی در ساحل عاج و برخی از کشورهای عربی، از جمله در لیبی و سوریه، بر شمار آوارگان و پناه‌جویان و بدتر شدن وضعیت آوارگی و مهاجرت‌های جنگی در سال ۲۰۱۱ افزوده است.

مشکل دیگری که در گزارش کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل به آن اشاره شده است، پدیده آوارگی مزمن است. طبق تعریف، کسانی که بیش از پنج سال در کشور دیگری زندگی می‌کنند زیرمجموعه آن چیزی را تشکیل می‌دهند، که آوارگی مزمن یا مهاجرت بلندمدت خوانده می‌شود. بر اساس گزارش این نهاد، شمار آوارگان بلندمدت در سال ۲۰۱۰ به ۷ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر رسیده است که از سال ۲۰۰۱ تا کنون چنین میزانی بی‌سابقه بوده است. در مقابل، شمار کسانی که سال گذشته میلادی موفق به بازگشت به کشور خود شده‌اند، تنها بالغ بر ۱۹۷ هزار نفر بوده که نازل‌ترین سطح آن ظرف بیست سال گذشته را تشکیل می‌داده است.

برخی از آوارگان اکنون بیش از سی‌سال است که زادگاه خود را ترک کرده و در مهاجرت زندگی می‌کنند. بخش اعظم چنین آوارگانی را افغان‌هایی تشکیل می‌دهند که در اثر حمله اتحاد شوروی به افغانستان ناگزیر به ترک وطن شدند. ظرف ده سال گذشته، بیشتر آوارگان از کشورهای عراق، سومالی، کنگو و سودان بوده‌اند.

JF/KG