وقتی نانواها به هم آرد قرض می‌دهند
۱۳۹۹ مهر ۳۰, چهارشنبه
یزدان سیف، مدیرعامل شرکت بازرگانی دولتی ایران می‌گوید ماهیانه ۹۰۰هزار تن گندم با کمک کارخانه، به آرد تبدیل می‌شوند و یک شبکه منسجم حمل و نقل، آرد ۹۰هزار نانوایی را تامین می‌کند. او ذخیره راهبردی آرد ایران را "بی‌نظیر" می‌خواند و تاکید می‌کند که در هیچ نقطه‌ای از کشور کمبودی از نظر آرد وجود ندارد.
اما کاهش ساعات کار نانوایی‌ها و صف‌های طولانی جلوی آنها، واقعیات دیگری را برملا می‌کند. نانواها می‌گویند آرد ندارند و وقتی کیسه‌ها ته کشید، ناچارند کرکره را پایین بکشند. مردم هم از ترس آن که دست خالی به خانه بروند، هر جا تنور روشنی می‌بینند، برای گرفتن نان صف می‌بندند.
نانواها آرد آزاد و آرد سهمیه‌ای دارند. قیمت تمام شده هر کیسه آرد یارانه‌ای ۳۵هزار تومان و نیمه یارانه‌ای ۵۵ هزار تومان است. آرد آزاد کیسه‌ای ۱۸۰ الی ۲۰۰هزار تومان فروخته می‌شود.
هم اینک نانوایی‌های برخی شهرهای ایران از جمله تبریز، ارومیه، مشهد، کرج و قزوین با کمبود آرد و کاهش ناگزیر ساعات پخت روبرو هستند. ایرنا به نقل از یک نانوای تبریزی می‌نویسد: «روزی هشت کیسه آرد از پنج صبح تا سه بعد از ظهر می پختیم، ولی الان فقط چهار کیسه سهمیه داریم.»
نانوای دیگری هم گفته سهمیه‌شان ساعت ۲ ظهر تمام می‌شود و برای رضایت مشتری مجبورند آزاد آرد تهیه کنند: «بنابراین روزی ۴ کیسه آرد آزاد می‌خریم که قیمتش قبلا ۱۱۰ هزار تومان بود ولی الان به ۱۸۰ هزار تومان رسیده است.»
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
سوءمدیریت و عدم نظارت بر روند مصرف اقلام یارانه‌ای نیز از عوامل کمبود آرد شمرده می‌شود. قیمت آرد آزاد چهار برابر آرد دولتی است و اخباری تایید نشده، از اقدام بعضی نانوایی‌ها در فروش آرد سهمیه‌ای به قیمت بازار آزاد حکایت می‌کنند. وبسایت انتخاب از قول یک نانوا در تبریز می‌نویسد: «برخی نانوایی‌های تبریز به دلیل سودجویی بیشتر آرد سهمیه‌ای خود را در بازار آزاد می‌فروشند و می‌گویند سهمیه آنها کم شده و ساعات کاری خود را نیز کم می‌کنند. این کار باعث ایجاد شایعه شده و صف‌های طولانی در مقابل نانوایی‌ها ایجاد کرده است.»
در این میان، یزدان سیف، مدیرعامل شرکت بازرگانی دولتی ایران با قطعیت اعلام کرده که هیچ نانوایی آزادپز در کشور وجود ندارد.
افزایش هزینه حمل و نقل
بیژن نوروزی مقدم، رئیس اتحادیه نانوایان سنتی تهران در گفت‌وگو با روزنامه همشهری، مشکل را ناشی از افزایش ۵۵درصدی کرایه حمل و نقل آرد دانسته است: «شرکت حمل‌ونقل خلیج‌فارس اعلام کرده بود از ابتدای شهریور‌ماه به‌دلیل افزایش هزینه حمل‌ونقل، امکان حمل آرد با نرخ کرایه‌های حمل قبلی را ندارد. نانوایان که به‌دلیل ثابت ماندن نرخ نان قادر به پذیرش افزایش هزینه حمل آرد نبودند، به‌مدت یک‌ماه در مقابل تحمیل افزایش هزینه کرایه حمل آرد مقاومت کردند اما متأسفانه شرکت حمل‌ونقل بین‌المللی خلیج‌فارس با ترفندهایی مانند تأخیر در حمل آرد به نانوایی‌ها زمینه کاهش عرضه آرد را فراهم کرد.»
نوروزی مقدم افزوده که نانواها برای تامین آرد استمداد کردند و اتحادیه از آنها خواست به همدیگر آرد قرض بدهند تا تعطیل نشوند.
رئیس اتحادیه نانوایان سنتی تهران می‌گوید هزینه‌تولید انواع نان سنتی ۴۰ تا ۴۵درصد به نسبت سال گذشته بیشتر شده است: «دستمزد کارگر از ابتدای امسال حدود ۳۶درصد افزایش یافته است علاوه بر آن قیمت رسمی هر کیسه خمیرمایه از سال گذشته تاکنون ۴۷درصد گران شده است. این در حالی است که سهمیه خمیرمایه عرضه شده با نرخ مصوب، کفاف نیاز نانوایان را نداده و آنها ناچار به تامین باقیمانده این نیاز از طریق بازار آزاد هستند و نرخ آزاد هر کیسه ۱۰کیلویی خمیرمایه سهمیه‌ای نزدیک به ۳۰۰هزارتومان و قیمت آن در بازار آزاد ۴۰۰هزارتومان است. علاوه بر آن با احتساب افزایش رسمی قیمت، آب، گاز، برق، بیمه و مالیات و رشد۵۵درصدی اخیر هزینه تحمیلی حمل آرد به نانوایی‌ها، هزینه روزانه تولید انواع نان در نانوایی‌های سنتی به‌طور متوسط ۳۵۰تا۴۰۰هزار تومان افزایش یافته که موجب شده هزینه تولید انواع نان سنتی ۴۰ تا ۴۵درصد نسبت به سال گذشته افزایش یابد.»
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
یکی از ساکنان منطقه کارگری محمدشهر در جنوب کرج به دویچه وله می‌گوید: «نانوایی‌ها حداکثر تا ساعت چهار پنج بعد از ظهر کار می‌کنند و به خصوص جلوی بربری‌ها صف‌های طولانی تشکیل می‌شود.»
او می‌گوید تافتون و سنگک و بربری هم کمیاب شده‌اند و هم گران: «اینجا نان‌ها همه با آرد دولتی هستند و نان آزاد خریدار ندارد. لواشی محله به خاطر آن که همشهری هستیم، هفت لواش را دو هزار تومان حساب می‌کند و برای ما کنار می‌گذارد. ولی بقیه بچه‌هایشان را می‌فرستند مدت‌ها در صف می‌مانند.»
قحطی نان، شورش نان
مصرف سالانه گندم در ایران ۱۱ میلیون تن اعلام شده است. دولت در سال‌های اخیر، گندم را به صورت انحصاری و به کیلویی ۲۷۰۰ تومان از کشاورزان خریده تا بتواند نرخ نان را ثابت نگاه‌دارد. وبسایت "انصاف‌نیوز" در یادداشتی می‌نویسد: «در حالی که در سال‌های ۹۸ و ۹۹ رکورد تولید گندم در کشور با تولید ۱۶ میلیون تن شکسته شد، ولی قیمت پایین خرید باعث شد دولت نتواند بیش از ۸ میلیون تن گندم خریداری کند به عبارتی نیمی از تولید گندم کشور به دلیل قیمت غیرکارشناسی تعیین شده تبدیل به خوراک دام شد. بی‌شک گندم ۲۵۰۰ تومانی در برابر خوراک دام ۴ تا ۵ هزار تومانی برای دامدار مقرون به صرفه‌تر است.»
تفاوت چشمگیر قیمت نان و آرد در کشورهای همسایه ایران نیز باعث شده که این دو کالا به خارج از مرزها قاچاق شوند. فرمانداری ارومیه میزان نان تولیدی این شهر یک میلیون نفری را ۳۲ میلیون قرص عنوان کرده که شاهدی است بر این مدعا.
گروهی می‌گویند تنها راه چاره آن است که دولت گندم را به جای کیلویی ۲۵۰۰ تا ۲۷۰۰ تومان، به بهای عادلانه ۵۵۰۰ تومان بخرد و قیمت نان را بالا ببرد. اما ریسک بالا بردن قیمت نان به عنوان قوت اصلی مردم، چه بسا هزینه‌هایی به مراتب سنگین‌تر از افزایش بهای بنزین داشته باشد.
ایران یک بار در سال ۱۳۲۱ شورش نان را پس از قحطی سال ۱۳۲۰ تجربه کرده است. در آن سال مردم کرمانشاه، نجف آباد، زنجان، سنندج، تبریز، داراب، رشت، قزوین، ملایر، اراک و گلپایگان، از فرط گرسنگی به انبارهای غله هجوم بردند.