"ولایت خراسان"، یکی از خطرناک‌ترین گروه‌های تروریستی جهان
۱۴۰۰ شهریور ۵, جمعه
شاخه‌ای از داعش موسوم به "ولایت خراسان" که مسئولیت حمله در مقابل فرودگاه کابل را بر عهده گرفته، یکی از خشن‌ترین و خطرناک‌ترین گروه‌های تروریستی جهان است که علاوه بر پاکستان، از چین و ازبکستان نیز نیرو جذب می‌کند.
دودهای برخاسته از انفجارهای انتحاری در فرودگاه کابلعکس: Wali Sabawoon/AP/picture alliance
تبلیغات
بلافاصله پس از حملات انتحاری در مقابل فرودگاه کابل، برای آمریکایی‌ها مشخص شد که چه کسی مسئول این جنایت بوده است: "ولایت خراسان"، شاخه‌شبه نظامیان تروریستی "دولت اسلامی شام و عراق" یا همان داعش در افغانستانن. این گروه در پی انفجارهای فرودگاه کابل با بیش از ۱۰۰ کشته و زخمی‌های بسیار، مسئولیت این عملیات را بر عهده گرفت.
"ولایت خراسان" شش سال پیش در شرق افغانستان شکل گرفت و از آن به بعد به یکی از خطرناک‌ترین گروه‌های تروریستی در جهان تبدیل شد. این گروه افراطی اگرچه هدف حملات سنگین با تلفات بالا نیز بوده است، اما توانسته به فعالیت خود ادامه دهد. روزنامه دی ولت آلمان در گزارشی تحلیلی به سابقه و عمکرد این گروه پرداخته؛ گروهی که می‌تواند بر روند پروازهای تخلیه از کابل و اقدامات آینده ایالات متحده تاثیر بگذارد.
"ولایت خراسان" چه نیرویی است؟
بازوی داعش در آسیای مرکزی در ماه‌های پس از فتح مناطق وسیعی از سوریه و عراق توسط این نیرو ظهور کرد. داعش خلافت خودخوانده خود را در تابستان ۲۰۱۴ تاسیس کرد. پنج سال طول کشید تا نیروهای محلی و بین المللی بتوانند داعش را عقب برانند.
گروه تروریستی "ولایت خراسان" در پی برپا کردن حکومت اسلامی در افغانستان، بخش‌هایی از خاک ترکمنستان، ازبکستان و شرق ایران است. اعضای این گروه بیشتر در افغانستان و پاکستان فعال هستند.
جنگجویان شاخه داعش چه کسانی هستند؟
سابقه این گروه به زمانی برمی‌گردد که صدها تن از اعضای طالبان پاکستان از مرز افغانستان عبور کرده و در آنجا مستقر شدند. افراطگرایان دیگری نیز به آنها ملحق شده‌اند، از جمله آن دسته از افراد سرخورده طالبان افغانستان که مسیر رهبری طالبان را بیش از حد "معتدل و صلح‌جویانه" می‌دانند.
شرکت طالبان در مذاکرات صلح با ایالات متحده، نارضایتی زیادی را در بخش‌هایی از این گروه ایجاد کرد و آنها را به دامن شاخه داعش، "ولایت خراسان" افغانستان راند. "ولایت خراسان" همچنین تعدادی از اسلام‌گرایان افراطی "نهضت اسلامی ازبکستان" و "نهضت اسلامی ترکستان شرقی" که از ایغورهای چین هستند را جذب خود کرد.
اندیشکده آمریکایی "مرکز مطالعات استراتژیک و بین المللی" تاکنون ده‌ها حمله را رصد کرده که "ولایت خراسان" در گذشته به غیرنظامیان در افغانستان و پاکستان به ویژه علیه اقلیت شیعه دو کشور انجام داده است. علاوه بر این، تاکنون صدها درگیری میان این گروه با نیروهای نظامی افغانستان و پاکستان و نیروهای ائتلاف نظامی به رهبری آمریکا از ژانویه ۲۰۱۷ رخ داده است.
اگرچه شاخه داعش تاکنون هیچ حمله‌ای در خاک آمریکا انجام نداده است، اما واشنگتن آن را تهدیدی مداوم برای منافع آمریکا و متحدانش در آسیای جنوبی و مرکزی می‌داند.
رابطه "ولایت خراسان" با طالبان
طالبان داعش را دشمن خود می‌داند و در حال انجام اقدامات هدفمند علیه "ولایت خراسان" در افغانستان است. حتی گاهی اتفاق افتاده که طالبان با نیروهای ایالات متحده و نیروهای دولتی افغانستان برای راندن داعش از مناطق شمال شرقی افغانستان همکاری کند.
یکی از اعضای پنتاگون که نخواسته نامش فاش شود، به خبرگزاری آسوشیتدپرس گفته است، یکی از اهداف دولت دونالد ترامپ، رئیس جمهور سابق آمریکا در تلاش برای خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان این بوده که با طالبان به توافقی برای مبارزه با شاخه داعش برسد.
خطر حالا کجاست؟
اگرچه ایالات متحده نیروهای نظامی، جت‌های جنگنده و هواپیماهای بدون سرنشین در افغانستان داشت تا بتواند داعش را زیر نظر بگیرد و به نیروهای آن حمله کند، اما شاخه داعش توانست علیرغم تلفات سنگین به بقا و حملات خود ادامه دهند.
در حال حاضر که خروج نهایی ایالات متحده از افغانستان به نقطه پایان نزدیک می‌شود، توانایی آمریکا برای حمله زمینی به داعش نیز از بین خواهد رفت. این بدان معناست که ایالات متحده گزینه‌های کمتری نیز برای رصد کردن داعش یا پیش‌بینی برنامه‌های آن برای حملات آتی خواهد داشت.
به اعتقاد واشنگتن داعش تنها یکی از ده‌ها تهدید تروریستی است که باید در سراسر جهان با آن مقابله کرد و این خطر به همت عملیات نظامی "فراتر از افق"، با اتکا به سازمان‌های اطلاعاتی کشورهای حاشیه خلیج فارس و از روی ناوهای هواپیمابر و دیگر نقاط دورافتاده، قابل مهار است.
اما یکی از بزرگترین نگرانی‌های ایالات متحده با خروج از افغانستان پس از ۲۰ سال، این است که افغانستان دوباره مانند یک آهن‌ربا به پایگاه افراط گرایان تبدیل شود.
"ولایت خراسان" تاکنون مرتکب جنایاتی غیرقابل تصور در افغانستان شده است. این گروه در سال ۲۰۲۰ دو نوزاد را در یک بیمارستان پزشکان بدون مرز در کابل سر بریدند. در همان سال به دانشگاه کابل حمله کردند که منجر به کشته شدن ۲۲ نفر شد و در بمب‌گذاری در یک مدرسه دخترانه در کابل جان ۴۰ دانش‌آموز را گرفتند.
در سال ۲۰۱۶ میلادی این گروه حدود سه تا چهار هزار نیرو داشت. بعدها و در جریان درگیری‌های سال ۲۰۱۸ در ولایت غزگان افغانستان (در شمال افغانستان) و شکست‌های پی در پی این گروه، تعداد اعضای مسلح آن به ۱۵۰ تا ۲۰۰ نفر رسید.
اگرچه داعش خراسان ضربات سنگینی را متحمل شده و منابع مالی زیادی را در سال ۲۰۲۰ از دست داده، اما هنوز یک نیروی نظامی فعال است.
روایتی تصویری از پناهجویان افغان در مرزهای ایران و ترکیه
درحالی که نگاه جهان به خروج همکاران محلی نیروهای ائتلاف از فرودگاه کابل معطوف است، فشار بر مرزهای ایران و ترکیه برای خروج افزایش می‌یابد. مقام ناتو از همسایگان افغانستان خواست مرزها را باز کنند.
عکس: ISNA
پناهجویان افغان در مرز ایران
با آغاز فروپاشی دولت مرکزی در افغانستان بسیاری از شهروندان افغان این کشور را به مقاصد مختلف ترک کردند. آنانی که گذرنامه، ویزا و امکانات مالی داشتند از طریق مرزهای هوایی خارج شده و بسیاری به مشهد رفتند. گروهی نیز تلاش کردند به صورت غیر قانونی وارد خاک ایران شوند که توسط نیروهای مرزی متوقف شدند.
عکس: ISNA
فرار ارتشیان به سوی ایران
با پیشروی طالبان، ارتش افغانستان بدون مقاومت تسلیم شد. شماری از نظامیان افغان از طریق مرز میلک وارد ایران شدند. در نتیجه نشستی که مسئولان جمهوری اسلامی ایران با طالبان برگزار کردند، این افراد به افغانستان بازگشت داده شدند. از سرنوشت این افراد اطلاعی در دست نیست، معلوم نیست آیا این نظامیان به صفوف طالبان پیوسته‌اند یا به زندگی "عادی" خود بازگشته‌اند؟
عکس: FARS
بازگرداندن هزاران پناهجو
به گزارش خبرگزاری‌های ایران پناهجویان افغان بعد از ورود به خاک ایران توسط هنگ مرزی ایران در پاسگاه ملاشریف جمع آوری می‌شوند و بعد از یک "پذیرایی مختصر" توسط نیروهای هلال احمر، به فاصله ۲۴ ساعت توسط نیروهای انتظامی ایران از طریق مرز میلک دوباره به افغانستان برگردانده می‌شوند.
عکس: ISNA
"موجی در راه نیست"، "اردوگاه هم فراهم نشده"
اخیرا مهدی محمودی، مدیرکل امور اتباع وزارت کشور یک بار دیگر تاکید کرد که ایران برای پذیرش مهاجران و آوارگان جدید اردوگاه فراهم نکرده است. به گفته او اصولا به نظر نمی‌رسد که فضای افغانستان طوری باشد که موج آوارگی و مهاجران جدید به سمت ایران حرکت کنند بنابراین نیازی به تمهیدات در این‌باره وجود ندارد.
عکس: ISNA
وقتی پنجره کابل بسته شود
شبه‌نظامیان طالبان بر شدت برخورد با شهروندان خواستار مهاجرت در اطراف فرودگاه کابل افزوده‌اند و تاکید می‌کنند که عملیات تخلیه نیروهای خارجی و همکاران محلی آنها باید طبق توافق با آمریکا در روز سه‌شنبه ۳۱ اوت خاتمه یابد. ناظران معتقدند با بسته شدن فرودگاه کابل فشار برای خروج در مزهای زمینی افزایش خواهد یافت.
عکس: ISNA
"همسایگان مرزها را باز کنند"
یک مقام ارشد ناتو که در افغانستان مستقر است روز چهارشنبه ۲۵ اوت (۳ شهریور) در گفتگو باخبرگزاری رویترز ازهمسایگان افغانستان خواست مرزها را باز کنند. او گفت: «ایران، پاکستان و تاجیکستان باید اجازه ورود افراد بیشتری را از طریق مرز زمینی یا هوایی بدهند.»
عکس: ISNA
پناهجویان افغان در مرز ترکیه
ترکیه از ماه‌ها پیش با سرعت بخشیدن به احداث دیوار مرزی به رویدادهای افغانستان واکنش نشان داد. با این حال این کشور نیز در مرزهای شرقی خود شاهد ورود روزافزون پناهجویان افغان است.
عکس: Necmettin Karaca/picture alliance/AA
افزایش گشت‌های مرزی
مرزبانی ترکیه در روزهای اخیر گشت‌های هوایی و زمینی خود را در مرزهای مشترک با ایران افزایش داده است. مقام‌های ترک گفته‌اند که حدود ۱۸۲ هزار مهاجر ثبت شده افغان و حدود ۱۲۰ هزار مهاجر ثبت نشده این کشور در ترکیه به سر می‌برند.
عکس: Ali Ihsan Ozturk/Demiroren Visual Media/abaca/picture alliance
رسیدن موج مهاجران به ترکیه در هفته‌های آتی؟
مرزبانی ترکیه برای کنترل مرزها برج‌های نظارتی ایجاد کرده و از پهپادها و دوربین‌های مخصوص شب استفاده می‌کند. مقام‌های ترکیه گفته‌اند که بعد از پیروزی طالبان شاهد افزایش مهاجرت افغان‌ها نبوده‌اند، اما بعد از بسته شدن امکان خروج از فرودگاه کابل، رسیدن مهاجران تازه به ترکیه به دلیل دوری این کشور از افغانستان هفته‌ها وقت خواهد گرفت.
عکس: Ozkan Bilgin/picture alliance/AA
بازگشت به ایران
پلیس در شهر مرزی وان ۲۵ مهاجر را که اکثرشان افغان بودند، در یک ساختمان متروکه گرفتار کرد. آنها گفته‌اند که بعد از روزها پیاده‌روی خود را به ترکیه رسانده‌اند. مقامات ترک گفته‌اند افرادی که در امتداد مرز بازداشت شوند به سمت ایرانی مرز فرستاده خواهند شد.
عکس: Emrah Gurel/picture alliance/AP
بررسی امنیتی
آنهایی که به دست پلیس می‌افتند برای بررسی امنیتی، انگشت‌نگاری و عکسبرداری به یک مرکز منتقل می‌شوند. یکی از این مهاجران در این مرکز گفته است. «یک ماه پیش خانه‌اش را در کابل ترک کرد و ترس داشت که به دلیل کار کردن با آمریکایی‌ها و ترک‌ها به عنوان راننده، مورد انتقام‌جویی طالبان قرار بگیرد.
عکس: Emrah Gurel/picture alliance/AP
توقف بازگشت به افغانستان
پناهجویان افغان بعداً به مرکز بازگشت در شهر وان در شرق ترکیه منتقل می‌شوند و می‌توانند پیش از این که به کشورشان بازگشت داده شوند تا ۱۲ ماه در آنجا بمانند. فعلاً بازگشت دادن این پناهجویان به افغانستان متوقف شده است و حدود ۷۵۰۰ تن در این مراکز نگهداری می‌شوند.
عکس: Emrah Gurel/picture alliance/AP
آنها که نیاز به محافظت دارند
رمضان سچیلمیش، معاون اداره مهاجرت ترکیه گفته که این نهاد تلاش می‌کند، آنانی را که نیازمند محافظت در برابر تهدیدات طالبان هستند شناسایی کرده و به کشور سومی منتقل کند. او افزود: «آنانی که نیاز به محافظت دارند از آنهایی که به دلیل اقتصادی به کشور ما آمده‌اند، باید جدا شوند. ما نمی‌توانیم همه را فقط به این خاطر که تابعیت افغانستان را دارند به صورت خودکار اخراج کنیم.»
عکس: Emrah Gurel/picture alliance/AP
آرزوی یک فرماندار
در میان پناهجویانی که خود را به ترکیه می‌رسانند، بیش از پیش زنان و کودکان نیز دیده می‌شوند. ایران و ترکیه تنها کشورهایی نیستند که مانع از ورود پناهجویان افغان می‌شوند. یونان نیز حصار مرزی ۴۰ کیلومتری و نصب سیستم‌های نظارتی را تکمیل کرده تا مانع از ورود پناهجویان به اروپا شود. مهمت امین بیلمز، فرماندار استان مرزی وان می‌گوید: «بزرگترین آرزوی ما این است که موج مهاجرت افغان‌ها به وجود نیاید.»
